Τη δεύτερη θέση παγκοσμίως καταλαμβάνει πλέον η ελληνική αγορά κατοικίας με βάση την πτώση των τιμών η οποία καταγράφεται. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Global Property Guide για το τρίτο τρίμηνο, η πτώση των τιμών σε ετήσια βάση αγγίζει το 7,08% (7,72% σε ονομαστικές τιμές), ενώ κατά το αντίστοιχο περσινό διάστημα ο ρυθμός υποχώρησης των τιμών διαμορφωνόταν σε 9,69% και σε 13,58% κατά το τρίτο τρίμηνο του 2012. Εν ολίγοις, η πτώση των τιμών βαίνει αποκλιμακούμενη, τη στιγμή όμως που οι περισσότερες από τις ευρωπαϊκές αγορές έχουν ήδη τεθεί σε τροχιά αισθητά ηπιότερης πτώσης, σταθεροποίησης ή ακόμα και ανάκαμψης, όπως συμβαίνει π.χ. στην Ιρλανδία.
Κατάρρευση στην Ουκρανία
Τη χειρότερη εικόνα, πλην της Ελλάδας, καταλαμβάνει η αγορά κατοικίας της Ουκρανίας, όπου οι αξίες έχουν καταρρεύσει, δεδομένου ότι κατά το τρίτο τρίμηνο η πτώση διαμορφώθηκε σε 36,6% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους. Πάντως, η Global Property Guide σημειώνει ως θετική εξέλιξη το γεγονός ότι σε σχέση με τους αμέσως προηγούμενους τρεις μήνες (δηλαδή συγκριτικά με το δεύτερο φετινό τρίμηνο), η πτώση των τιμών των κατοικιών δεν ξεπέρασε το 0,17%. Σημειωτέον ότι η έρευνα αφορά την πορεία των τιμών σε 39 χώρες παγκοσμίως. Οπως σημειώνουν οι αναλυτές, η ευρωπαϊκή αγορά κατοικίας δείχνει σημάδια έντονης ανάκαμψης, όπως προκύπτει από το ότι οι τέσσερις από τις πέντε χώρες με τη μεγαλύτερη αύξηση τιμών κατά το τρίτο τρίμηνο βρίσκονται στη Γηραιά Ηπειρο. Ειδικότερα, με εξαίρεση την αγορά του Ντουμπάι, που κατέκτησε την κορυφή με ετήσια αύξηση τιμών της τάξεως του 23,73%, οι υπόλοιπες τέσσερις θέσεις της πρώτης πεντάδας αφορούν χώρες της Ευρώπης. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Εσθονία με άνοδο κατά 15,3%, ενώ ακολουθούν κατά σειρά οι αγορές της Ιρλανδίας με 14,52%, της Βρετανίας με αύξηση τιμών κατά 8,95% και της Τουρκίας με άνοδο κατά 7,5%. Συνολικά, στις 30 από τις 39 χώρες της έρευνας, οι αξίες των κατοικιών καταγράφουν άνοδο. Πλην της Ελλάδας και της Ουκρανίας, πτωτικά κινήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι αγορές της Ισπανίας (-4,15%), της Ρωσίας (-5,7%), της Κίνας (-4,1%) και της Ρουμανίας (-1,4%).
Τα στοιχεία της ΤτΕ
Σύμφωνα με την ενδιάμεση έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία δημοσιεύτηκε εντός της εβδομάδας, η συνολική μείωση των τιμών από το 2008 έως και το φετινό εννεάμηνο αγγίζει το 37,1%. Ωστόσο, σύμφωνα με την τριμηνιαία έρευνα που διεξάγει η ΤτΕ, στα αποτελέσματα της οποίας αναφέρθηκαν πρόσφατα στελέχη της, η πτώση των τιμών που αναφέρουν τα κτηματομεσιτικά γραφεία και οι σύμβουλοι ακίνητης περιουσίας ξεπερνά το 50%. Τη μεγαλύτερη πτώση καταγράφουν τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, όπως επίσης και τα παλαιότερα και μεγαλύτερης επιφάνειας διαμερίσματα, που βρίσκονται στις σχετικά ακριβότερες περιοχές της χώρας.
Κατά την ΤτΕ, ο βασικός «υπαίτιος» της εμβάθυνσης της κρίσης στην αγορά κατοικίας και της σημαντικής μείωσης της ζήτησης είναι η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των ακινήτων κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή ήταν αναγκαία για λόγους δικαιότερης κατανομής των βαρών της δημοσιονομικής προσαρμογής, αναφέρει η έκθεση της ΤτΕ. Πέραν της φορολογικής επιβάρυνσης που συνεπάγεται η κατοχή ακινήτων σήμερα, οι τιμές υποχώρησαν και λόγω της συρρίκνωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, του υψηλού ποσοστού ανεργίας, αλλά και της έλλειψης ρευστότητας, δεδομένων των αυστηρών κριτηρίων δανειοδότησης που εφαρμόζουν οι τράπεζες. Ετσι, σήμερα η αγορά χαρακτηρίζεται από έλλειψη ζήτησης και υπερπροσφορά διαθέσιμων προς πώληση κατοικιών.
Μάλιστα, διατυπώνεται η εκτίμηση ότι οι πτωτικές τάσεις των τιμών ναι μεν θα συνεχιστούν κατά τη διάρκεια των προσεχών τριμήνων, αλλά με σχετικά πιο συγκρατημένους ρυθμούς. Κατά την ΤτΕ, «η ανάκαμψη της αγοράς κατοικιών αναμένεται με σχετική καθυστέρηση, καθώς εξαρτάται κυρίως από την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, την αύξηση της απασχόλησης, αλλά και τη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης από το τραπεζικό σύστημα.
Πάντως, ως προς το τελευταίο σκέλος, η ΤτΕ καταγράφει τα πρώτα θετικά δείγματα γραφής, καθώς κατά το 10μηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου το ποσοστό των αγοραπωλησιών κατοικιών που πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή τραπεζικού δανεισμού αυξήθηκε σε 20%, όταν κατά το φετινό πρώτο εξάμηνο δεν είχε ξεπεράσει το 15%, ενώ κατά το 2013 η συμμετοχή των τραπεζών στις αγοραπωλησίες δεν ξεπέρασε το 17%. Αντίστοιχα, μικρή βελτίωση κατέγραψε και το μέσο ποσοστό δανειοδότησης, το οποίο διαμορφώθηκε σε περίπου 35% της συνολικής αξίας του προς αγορά ακινήτου, έναντι 33% κατά το φετινό πρώτο εξάμηνο.
Ελάχιστος δανεισμός
Ενδεικτικό της κάμψης της αγοράς κατοικίας και της μαζικής εξόδου των τραπεζών από αυτήν είναι το γεγονός ότι το 2009, μόλις πριν από πέντε χρόνια, το μέσο ποσοστό δανειοδότησης άγγιζε το 70% της αξίας των ακινήτων (σύμφωνα με τις πλέον συντηρητικές προβλέψεις, καθώς κατά κανόνα τα ποσοστά άγγιζαν το 100% μέσω του «τρικ» της χορήγησης πρόσθετων επισκευαστικών δανείων). Αντίστοιχα, το 82% των συναλλαγών πραγματοποιούνταν με τη συμμετοχή των τραπεζών.