Μία από τις λιγοστές θετικές εξελίξεις για την εγχώρια κτηματαγορά, που έχει πληγεί έτι περαιτέρω από τους κεφαλαιακούς ελέγχους, θα πρέπει να θεωρείται η αναφορά του ΙΟΒΕ στην τελευταία έκθεσή του για τον μήνα Οκτώβριο, περί βελτίωσης των προσδοκιών στην αγορά κατοικίας. Ειδικότερα, το ΙΟΒΕ ανέφερε ότι κινήθηκε ανοδικά η πρόθεση για αγορά ή κατασκευή κατοικίας εντός των επόμενων 12 μηνών, καθώς ο σχετικός δείκτης προσδοκιών διαμορφώθηκε σε -94,3 μονάδες, έναντι -95,9. Αυτό σημαίνει βέβαια ότι το 96,5% των νοικοκυριών (από 98,3%) δηλώνει ότι δεν θα προβεί σε αγορά/κατασκευή κατοικίας τον επόμενο χρόνο.
Αρκετές ευκαιρίες
Επίσης, όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ, η επίδοση αυτή παραμένει αισθητά χειρότερη από τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς δείκτες, οι οποίοι διαμορφώνονται στις -83,4 μονάδες (από -84,5 μονάδες) στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στις -88,7 (από -89,3 μονάδες) στην Ευρωζώνη. Παρ’ όλα αυτά, η έστω και μικρή αυτή βελτίωση είναι δείγμα του ότι κάποια νοικοκυριά, τουλάχιστον, εξετάζουν το ενδεχόμενο απόκτησης νέας κατοικίας, προφανώς έχοντας στόχο να επωφεληθούν των χαμηλών τιμών ή πιθανώς ακόμα και κάποιων πλειστηριασμών, δεδομένου ότι αίρεται το καθεστώς προστασίας. Αλλωστε, οι πλειστηριασμοί θα πραγματοποιούνται από το νέο έτος με βάση τις εμπορικές τιμές και όχι τις κατά κανόνα υψηλότερες αντικειμενικές, κάτι που σημαίνει ότι θα υπάρξουν σίγουρα αρκετές ευκαιρίες για όσους διαθέτουν ρευστότητα.
Αντίστοιχα, σε λιγότερο δυσμενή επίπεδα βρίσκεται και η πρόθεση πραγματοποίησης σημαντικών δαπανών για βελτίωση/ανανέωση της κατοικίας εντός των επόμενων 12 μηνών στη μέτρηση Οκτωβρίου, με τον σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -84,5 (από -87,7) μονάδες. Οι ευρωπαϊκοί δείκτες κινούνται στις -54 (από -54,4) και εκ νέου στις -57,4 μονάδες σε Ε.Ε. και Ευρωζώνη αντίστοιχα. Το ποσοστό των ελληνικών νοικοκυριών που δηλώνουν ότι δεν είναι πιθανό να πραγματοποιήσουν σημαντικές δαπάνες αυτού του είδους το επόμενο διάστημα κινείται στο 91,1% (από 94%).
Υπενθυμίζεται ότι σε ανάλογη έρευνα της εταιρείας δημοσκοπήσεων MARC, η οποία πραγματοποιήθηκε κατά το διάστημα από τις 29 Σεπτεμβρίου έως την 1η Οκτωβρίου σε δείγμα 805 νοικοκυριών της Αττικής, είχε προκύψει ότι μόλις το 4,5% των συμμετασχόντων ανέφερε ότι θα εξετάσει την απόκτηση κατοικίας τα επόμενα τρία χρόνια. Το υπόλοιπο 95% ανέφερε ότι δεν προτίθεται να αγοράσει ακίνητο στο άμεσο μέλλον, τη στιγμή όμως που σχεδόν το 19% ανέφερε ότι εξετάζει την πώληση κάποιου ακινήτου του κατά την προσεχή τριετία. Ανάλογη εικόνα είχε καταγραφεί και κατά την αντίστοιχη έρευνα του 2013, ενώ το 2006 η κατάσταση στην κτηματαγορά ήταν αντίστροφη, καθώς το 22,6% είχε δηλώσει ότι εξέταζε την απόκτηση ακινήτου, έναντι μόλις 12,3% που είχε σκοπό να προβεί σε πώληση ακινήτου.
Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν τη γενικότερη οικονομική δυσπραγία των νοικοκυριών, καθώς τρεις στους 10 ιδιοκτήτες δηλώνουν ότι δεν θα μπορέσουν να πληρώσουν τους φόρους που αντιστοιχούν στο ακίνητό τους φέτος, ενώ παράλληλα το 40,5% των ενοικιαστών αναφέρουν ότι καθυστερούν να πληρώσουν τα ενοίκιά τους, παρά το γεγονός μάλιστα ότι σχεδόν το 70% των ενοικιαστών απολαμβάνει ήδη μειωμένες τιμές ενοικίασης λόγω της οικονομικής κρίσης. Ταυτόχρονα, ένας στους τρεις κατόχους στεγαστικού δανείου ανέφερε ότι αντιμετωπίζει δυσκολία εξυπηρέτησής του, παρότι το 41% δήλωσε ότι έχει προχώρησε σε διακανονισμό για μικρότερες δόσεις. Αρνητικά απαντά και το 28,4% για το κατά πόσο θα μπορέσει να αποπληρώνει κανονικά τις δόσεις του δανείου του στο μέλλον, δείγμα ότι ελάχιστοι πιστεύουν ότι θα βελτιωθεί η οικονομική τους κατάσταση προσεχώς.
Εν μέσω αυτής της κατάστασης, οι κατασκευαστές συνεχίζουν να αποεπενδύουν και να απέχουν από την κτηματαγορά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας έρευνας του ΚΕΠΕ (Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών), κατά το φετινό πρώτο τρίμηνο οι επενδύσεις σε κατοικίες υποχώρησαν με ετήσιο ρυθμό της τάξεως του 29,7%, ενώ η πτώση κατά το δεύτερο τρίμηνο άγγιξε το 8,1% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Πάντως, παρότι διατηρήθηκε η πτωτική πορεία, σε σχέση με τα ιστορικά χαμηλά που καταγράφηκαν το 2014 η φετινή πτώση είναι αισθητά μικρότερη από πέρυσι, όταν η κάμψη των επενδύσεων είχε αγγίξει το 50% κατά το πρώτο τρίμηνο (σε σχέση δηλαδή με το πρώτο τρίμηνο του 2013) και κατά 58% κατά το δεύτερο τρίμηνο.
Μείωση επενδύσεων
Υπενθυμίζεται ότι συνολικά κατά το 2014, οι επενδύσεις σε κατοικίες υποχώρησαν κατά 51,8%, επιταχύνοντας τον ρυθμό της υποχώρησής τους σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Μάλιστα, με βάση την περσινή εικόνα, οι επενδύσεις σε κατοικίες διαμορφώθηκαν στο 1,3% του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να κατατάσσεται στην τελευταία θέση της Ευρωζώνης. Το 2007, η χώρα βρισκόταν στη δεύτερη θέση, καθώς οι επενδύσεις σε κατοικίες αποτελούσαν το 9,8% του ΑΕΠ, ξεπερνώντας τα 25 δισ. ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι ανεγέρσεις νέων κατοικιών διαμορφώθηκαν σε μόλις 3.766 κατά το φετινό πρώτο πεντάμηνο, υποχωρώντας κατά 1,1% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα, όταν ανεγέρθηκαν 3.808 κατοικίες.