Η αυξημένη δραστηριότητα κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2015 «έσωσε» τη χρονιά όσον αφορά την αγορά γραφείων της Αττικής, καθώς σύμφωνα με εκτιμήσεις της εταιρείας Αθηναϊκή Οικονομική – JLL, το 45% του συνόλου των συμφωνιών πραγματοποιήθηκε το συγκεκριμένο διάστημα. Συνολικά, κατά τον προηγούμενο χρόνο, η εταιρεία παροχής υπηρεσιών ακινήτων υπολογίζει ότι απορροφήθηκαν 51.640 τ.μ. γραφειακών χώρων μέσω νέων μισθώσεων, αν και όπως τονίζει, οι υπολογισμοί αυτοί αφορούν μόνο τις επισήμως καταγεγραμμένες συμφωνίες, τα στοιχεία των οποίων έχουν εξακριβωθεί.
Σύμφωνα με την επικεφαλής της εταιρείας, Δίκα Αγαπητίδου, οι παραπάνω συμφωνίες εκτιμάται ότι καλύπτουν περίπου το 75% της αγοράς, ενώ δεν έχουν ενσωματωθεί και οι λιγοστές αγοραπωλησίες που έγιναν κατά το 2015, με στόχο την ιδιόχρηση, δηλαδή για την κάλυψη αναγκών στέγασης από επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, μια τέτοια αγορά έγινε στο κέντρο της Αθήνας, και συγκεκριμένα στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Κοραή, από την εταιρεία Eurolife.
Αυτό που προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων είναι ότι οι εγχώριες εταιρείες πρωταγωνίστησαν στις μισθώσεις μεγάλων επιφανειών, καθώς εταιρείες όπως η Blue Star Ferries, η SingularLogic και ο όμιλος Δέλτα προχώρησαν στην ενοικίαση γραφείων επιφάνειας μεγαλύτερης των 3.000 τ.μ. εκάστη. Ανάλογες κινήσεις πραγματοποίησαν και δύο πολυεθνικές, και συγκεκριμένα η Nokia και η ΙRi. Σύμφωνα με την κ. Αγαπητίδου, «πλέον των παραπάνω κινήσεων, έξι νεοεισερχόμενες εταιρείες απορρόφησαν περίπου 7.000 τ.μ., δηλαδή το 13% του συνόλου των επιφανειών. Πάντως, η συντριπτική πλειονότητα των μισθώσεων αφορά μετεγκατάσταση, με στόχο τη μείωση των δαπανών ή τον εξορθολογισμό των αναγκών των επιχειρήσεων».
Αντίστοιχα, αξίζει να σημειωθεί ότι σχεδόν οι μισές μισθώσεις καταγράφηκαν το τελευταίο τρίμηνο του έτους, γεγονός που σε μεγάλο βαθμό αντανακλά και τη σχετική σταθεροποίηση του επιχειρηματικού κλίματος. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Αθηναϊκής Οικονομικής – JLL, κατά το πρώτο τρίμηνο σημειώθηκε το 27% των μισθώσεων στην αγορά γραφείων. Αντιθέτως, κατά το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του 2015, όταν κορυφώθηκε δηλαδή η διαπραγμάτευση με τους δανειστές, έγινε το δημοψήφισμα και οι συνακόλουθοι έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων, και βέβαια οι νέες εκλογές και το τρίτο μνημόνιο, η αγορά γραφείων υπέστη καθίζηση, καθώς καταγράφηκαν ελάχιστες μισθώσεις. Αθροιστικά κατά τα δύο αυτά τρίμηνα σημειώθηκε μόλις το 28% των μισθώσεων του έτους (από 14% για κάθε τρίμηνο).
Σύμφωνα με την κ. Αγαπητίδου, από πλευράς γεωγραφικής κατανομής, το 67% των γραφειακών χώρων που μισθώθηκαν αφορά τους άξονες στα βόρεια του κέντρου, το 18% το κέντρο και τις γύρω περιοχές του Δήμου Αθηναίων και το 14% τα νότια προάστια. Αντίστοιχα, αξίζει να σημειωθεί ότι ο κλάδος των υπηρεσιών απορρόφησε τους περισσότερους γραφειακούς χώρους, με περίπου 17.500 τ.μ., ή το 34% του συνόλου. Ακολουθούν κλάδοι όπως η ναυτιλία, η τεχνολογία, το εμπόριο, οι σύμβουλοι επιχειρήσεων και οι δικηγόροι, η βιομηχανία και τα φάρμακα.
Σε κάθε περίπτωση, η ανάκαμψη της αγοράς γραφείων το τελευταίο διάστημα συνιστά ενθαρρυντική εξέλιξη για τις προοπτικές του 2016, ιδίως αν συνυπολογιστεί και το γεγονός ότι η ελληνική αγορά έχει αρχίσει να επανέρχεται σταδιακά στο «ραντάρ» των ξένων επενδυτών. Σύμφωνα με την Αθηναϊκή Οικονομική – JLL, οι χαμηλότερες τιμές έχουν διατηρήσει την κινητικότητα στις νέες μισθώσεις γραφειακών χώρων, αποτρέποντας με τον τρόπο αυτό την εμφάνιση χαρακτηριστικών κατάρρευσης. Ως εκ τούτου, η πτώση από το 2013 μέχρι το τέλος του 2015 δεν ήταν τόσο μεγάλη, όσο ίσως θα δικαιολογούνταν από την αρνητική πορεία της οικονομίας και την επιδείνωση του επιχειρηματικού κλίματος, ιδίως κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους.
Πάντως, στα θετικά της τρέχουσας συγκυρίας είναι και το γεγονός ότι πλέον οι ιδιοκτήτες συζητούν με τους ενοικιαστές την παροχή κινήτρων, όπως π.χ. κάποια πρόσθετη έκπτωση ενοικίου, ενώ είναι σαφώς περισσότερο ευέλικτοι σε διάφορα ζητήματα διαχείρισης, αναζητώντας, για παράδειγμα, φθηνότερες και αποτελεσματικότερες λύσεις για τα κοινόχρηστα έξοδα. Ταυτόχρονα, καταγράφονται και περισσότερες ανακαινίσεις, καθώς επιχειρείται μεγαλύτερη αξιοποίηση του υφιστάμενου αποθέματος γραφειακών χώρων.
Στην τελευταία έκθεσή της για τη νομισματική πολιτική, η Τράπεζα της Ελλάδος ανέφερε ότι «οι πιέσεις για επαναδιαπραγμάτευση και μείωση των ενοικίων συνεχίστηκαν κυρίως σε συνοικιακά καταστήματα, σε αποθηκευτικούς χώρους και σε κτίρια γραφείων χαμηλότερων προδιαγραφών και σε λιγότερο προνομιακές τοποθεσίες». Παρ’ όλα αυτά, τα ενοίκια γραφείων υψηλών προδιαγραφών δεν διαφοροποιήθηκαν σημαντικά και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις καταγράφηκαν ακόμα και αυξητικές τάσεις των ζητούμενων τιμών ενοικίασης, καθώς το απόθεμα των κενών και διαθέσιμων χώρων υψηλών προδιαγραφών συρρικνώνεται.
Στο σύνολο του 2014, με βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία της ΤτΕ, προκύπτει ότι ο μέσος ρυθμός μείωσης των τιμών γραφείων διαμορφώθηκε σε 3,4% στο σύνολο της χώρας, ενώ ο αντίστοιχος ρυθμός στην Αθήνα άγγιξε το 3,1% και στη Θεσσαλονίκη το 5%. Στην υπόλοιπη χώρα, οι τιμές υποχώρησαν κατά μέσο όρο 3,4%.