Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα παγκοσμίως, όπου οι προοπτικές της αγοράς κατοικίας είναι αρνητικές για το τρέχον έτος, ανέφερε ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch Ratings σε σχετική έκθεσή του για την πορεία της κτηματαγοράς κατά το 2016. Σύμφωνα με τις σχετικές εκτιμήσεις, η εγχώρια αγορά κατοικίας θα εξακολουθήσει να καταγράφει πτώση τιμών της τάξεως του 4% φέτος, λόγω της έλλειψης τραπεζικής χρηματοδότησης και της γενικότερης οικονομικής αβεβαιότητας. Παράλληλα, η Fitch Ratings επισημαίνει το γεγονός ότι τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια (που κρίνονται μη εισπράξιμα) βρίσκονται σε ιστορικά υψηλό επίπεδο, αν και αναμένεται η σταδιακή υποχώρησή τους, καθώς το τραπεζικό σύστημα αρχίζει να σταθεροποιείται.
Δείγμα της κρίσης
Πρόκειται για ένα σαφές δείγμα του μεγέθους της κρίσης στην ελληνική οικονομία, το τραπεζικό σύστημα και κατ’ επέκταση και στην αγορά ακινήτων, η οποία μοιάζει βέβαιο ότι θα παραμείνει σε τροχιά πτώσης και κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους, χωρίς μάλιστα να αποκλείεται να έχει ακόμα πιο έντονο χαρακτήρα έναντι των προηγούμενων ετών.
Οπως ανέφερε το ΙΟΒΕ στην τελευταία τριμηνιαία έκθεσή του, «η βελτίωση στον κλάδο των κατασκευών που καταγράφηκε το 2014 φαίνεται να ανακόπτεται από το τρίτο τρίμηνο του 2015 και μετά. Ο δείκτης παραγωγής τους παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητος στο σύνολο του πρώτου εννεαμήνου (+0,3%), όταν το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2014 είχε ενισχυθεί κατά 14,5%. Η ενίσχυση του δείκτη κατά 26,5%, το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, κατά μέσο όρο, επισκιάστηκε από την πορεία του το τρίτο τρίμηνο, οπότε υποχώρησε σημαντικά κατά 29,5% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίτο τρίμηνο του 2014».
Παράλληλα, το πρώτο εννεάμηνο του 2015, ο αριθμός των οικοδομικών αδειών περιορίστηκε με ρυθμό 2,1% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2014 και διαμορφώθηκε στις 9,7 χιλιάδες άδειες. Σημειώνεται ότι παρά τη μείωση, τόσο ο δείκτης επιφάνειας όσο και ο δείκτης όγκου αυξήθηκαν κατά 10,4% και κατά 40,7% αντίστοιχα. Ωστόσο, όπως τονίζει στην ανάλυσή του το ΙΟΒΕ, και σε αυτή την περίπτωση τα θετικά αποτελέσματα των δεικτών οφείλονται κυρίως στη βελτιωμένη εικόνα των κατασκευών του πρώτου εξαμήνου του 2015. Κατά την περίοδο Αυγούστου – Οκτωβρίου, η επιφάνεια περιορίστηκε κατά 22,2% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο του 2014, όπου σημείωσε ηπιότερες απώλειες κατά 11,8%, ενώ ο δείκτης όγκου των οικοδομών συρρικνώθηκε κατά 48,5%, αντί οριακής μείωσης κατά 2,8% την αντίστοιχη περίοδο του 2014. Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει η Τράπεζα της Ελλάδος, οι συναλλαγές οικιστικών ακινήτων με τη διαμεσολάβηση χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων περιορίστηκαν εκ νέου κατά το τρίτο τρίμηνο του 2015, όταν και υποχώρησαν κατά 6,1% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2014 και παρά το γεγονός ότι ήδη διαμορφώνονται σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο, ενώ περιλαμβάνουν όχι μόνο τις πραγματικές πράξεις αγοραπωλησίας, αλλά ακόμα και αναχρηματοδοτήσεις στεγαστικών δανείων.
Ανάκαμψη στην Ευρώπη
Στον αντίποδα, θετικές προδιαγράφονται οι προοπτικές της ευρωπαϊκής αγοράς κατοικίας και της αγοράς στεγαστικής πίστης κατά τη διάρκεια του 2016, καθώς η Fitch εκτιμά ότι θα διατηρηθεί η τροχιά ανάκαμψης που έχει εδραιωθεί μετά την οικονομική κρίση των τελευταίων ετών. Σύμφωνα με τη σχετική παγκόσμια έκθεση της Fitch, σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες προβλέπεται να έχουν σταθεροποιητική ή ανοδική τάση κατά το τρέχον έτος. Η ανοδική πορεία του ΑΕΠ, τα χαμηλά επιτόκια, η αγορά εργασίας που ανακάμπτει και η ενίσχυση της ρευστότητας συνθέτουν ένα λίαν ευνοϊκό σκηνικό για την περαιτέρω τροφοδότηση της ανάκαμψης της αγοράς κατοικίας στις χώρες της περιφέρειας της Ευρωζώνης, ενώ θετικές είναι και οι προοπτικές για την αγορά της Μεγ. Βρετανίας, τις χώρες του «πυρήνα» της Ευρωζώνης, αλλά και τη Σκανδιναβία.
Σύμφωνα με τη σχετική ανάλυση, υπάρχουν και οι σχετικοί κίνδυνοι, όπως για παράδειγμα η υψηλή ανεργία, ο χαμηλός ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης και ο χαμηλός πληθωρισμός, που ενδεχομένως να επηρεάσουν αρνητικά ορισμένες χώρες της Ευρωζώνης. Εστω κι έτσι, η διατήρηση της πολιτικής της ποσοτικής χαλάρωσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και κατά το 2016, αναμένεται να εξουδετερώσει κάθε πιθανή ανατάραξη στην αγορά κατοικίας χωρών, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, οι οποίες έχουν, κατά κανόνα, στεγαστικά δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου, τα οποία θα πλήττονταν σημαντικά σε περίπτωση μιας ανόδου των επιτοκίων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Fitch προβλέπει ότι στην Ισπανία και την Ιρλανδία, τις δύο χώρες των οποίων η αγορά κατοικίας επλήγη σημαντικά από την οικονομική κρίση, οι τιμές θα αυξηθούν από 5-9% κατά το τρέχον έτος, ενώ παράλληλα θα αυξηθεί σημαντικά και η χορήγηση νέων στεγαστικών δανείων. Αντίστοιχα, στην Ιταλία, οι τιμές αναμένεται να σταθεροποιηθούν φέτος, καθώς αναμένεται να βελτιωθεί ελαφρώς η ζήτηση και η πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση. Ευνοϊκά αναμένεται επίσης να λειτουργήσει και η κατάργηση του φόρου που είχε επιβληθεί στην πρώτη κατοικία. Βελτίωση προβλέπεται επίσης τόσο για τη βρετανική, όσο και για την ολλανδική αγορά κατοικίας, ενώ σε θετικό πρόσημο θα παραμείνει και η αγορά της Γερμανίας.