EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Kαι αίσθημα και συνείδηση. Η ελληνικότητα είναι και κληρονομιά,
που τη φέρεις σε όλη σου τη ζωή – «το πολυτιμότερο βαλιτσάκι που
κουβαλάς», όπως λέει η μικρή μου αδελφή κι έχει δίκιο.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Το κλαδί της ελιάς με το οποίο οι Ελληνες έφτιαχναν το στεφάνι
για τους Ολυμπιονίκες και που με την αναγνώριση της πολιτείας ήταν
το τίμημα της νίκης, αιώνες πριν… το χρήμα μάς διαβρώσει. Το κλαδί
της ελιάς, που συμβολίζει την ειρήνη. Το δέντρο της ελιάς, που ζει
χίλια χρόνια, μεγαλώνει και σε βράχο, χρειάζεται λίγο νερό, αλλά
οπωσδήποτε ήλιο για να παράγει τον ευλογημένο καρπό του και
υπάρχει, όπου κι αν κοιτάξεις, στον χαρισματικό αυτό τόπο που
λέγεται Ελλάδα.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο ελεύθερος, ο ανυπότακτος, ο δημιουργικός και ευφυής Ελληνας
που δεν φοβάται να αγαπάει το «ωραίο» και τα «υψηλά ιδανικά».
Αυτό που με χαλάει.
Η νοοτροπία τού να «αρπάξεις ό,τι προλάβεις», που μετά τόσα
χρόνια υποδούλωσης ήταν μεν φυσικό επακόλουθο, αλλά δεν
δικαιολογείται να μας χαρακτηρίζει έως σήμερα. Στη σύγχρονη
ελληνική πραγματικότητα, πολίτες και διοικούντες πρέπει να μάθουν
τι σημαίνει αξιοκρατία, σεβασμός στον άλλο και τάξη στην καθημερινή
ζωή. Aς πάψουμε να είμαστε ξερόλες στη χώρα του Σωκράτη, που είπε:
«εν οίδα ότι ουδέν οίδα». Κι ας συνηθίσουμε να «ακούμε» τη φύση και
να μαθαίνουμε, γιατί αυτή είναι η ομορφιά της ζωής.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Προσόν, σήμερα, αύριο και πάντα… Ανοιξα το παράθυρο του
ξενοδοχείου μου σε ένα από τα ταξίδια μου στο εξωτερικό, στο
Nashville του Tennessee των ΗΠΑ, και τι να δω; Τον Παρθενώνα… σε
τέλεια απομίμηση του πραγματικού, με το άγαλμα της Αθηνάς μέσα στο
κτίριο στις πραγματικές του διαστάσεις…
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει κολλημένος
σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Ναι, παράγει πολιτισμό στις τέχνες, στα γράμματα και στις
κλασικές επιστήμες – παρά τον μικρό αριθμό του πληθυσμού και τις
πρόσθετες κακουχίες της ιστορίας του τόπου, που έγιναν έως και πηγή
έμπνευσης. Υπάρχουν όμως κι άλλες ευκαιρίες πολιτισμικής έκφρασης
στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια, στη νοτιοανατολική Μεσόγειο και την
Ευρώπη, που θα πρέπει να τις αξιοποιήσουμε.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται στον σύγχρονο
κόσμο;
Οι Ελληνες φέραμε τον πολιτισμό, πολεμήσαμε για την ελευθερία,
αναβιώσαμε στις μέρες μας τους Ολυμπιακούς Αγώνες με επιτυχία!
Ωστόσο, αγωνιζόμαστε ακόμη να βρούμε τη νέα θέση μας στον κόσμο της
παγκοσμιοποίησης, αλλά θεωρώ ότι δεν είμαστε μόνοι σε αυτό τον
αγώνα.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
«Γιατί» αυτός ο προνομιακός τόπος, με την ιστορία του και τους
Ελληνες που διαθέτουν τόσες ικανότητες και ψυχική δύναμη, να μην
είναι σε καλύτερη μοίρα; Κι όχι απαραίτητα όσον αφορά την οικονομία
του, που έχει προβλήματα, αλλά την παιδεία και τη λειτουργική
οργάνωση του κοινωνικού γίγνεσθαι.
Πέταξα το «πρέπει»… να μοιάσουμε σε άλλους, ας πούμε
Βορειοευρωπαίους ή Βορειοαμερικανούς, προκειμένου να προοδεύσουμε.
Πιστεύω ότι το καλύτερο μέλλον κατορθώνεται με συλλογική, σοβαρή
δουλειά, όπως και με παραδείγματα ανθρώπων με ακέραιη στάση ζωής κι
όχι μόνο λόγια.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Διονύσιος Σολωμός.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Είναι η Ελλάδα, είναι οι οδύσσειες… Είναι η αναζήτηση του
ιδανικού, η παράδοση της ελληνικής οικογένειας, είναι το
θρησκευτικό συναίσθημα και η συστολή, όπως μπορεί να εκφραστεί μέσα
από τη σκληρή επιστημονική δουλειά και τα γράμματα.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Η Ελλάδα παραμένει κοιτίδα του πολιτισμού κι ένα από τα
ομορφότερα μέρη στον κόσμο. Χρειάζεται όμως, χωρίς να ξεχνάμε το
παρελθόν, να δημιουργήσουμε ένα νέο όραμα, που θα σημαίνει μια νέα
κατεύθυνση. Σε αυτήν τη νέα «οδό», οι φωτισμένοι του τόπου ας
ανεβάσουν πάση θυσία το επίπεδο της παιδείας – η παιδεία είναι η
καλύτερη επένδυση. Η Ελλάδα, επίσης, ιδανικό μέρος για τη χρήση
εναλλακτικών μορφών ενέργειας, θα έπρεπε να καθοδηγεί τον κόσμο για
την προστασία του περιβάλλοντος. Κι ακόμη, η χώρα του Ιπποκράτη
οφείλει να πρωτοσταστήσει στην προληπτική ιατρική και την προώθηση
της υγείας, αρχίζοντας με τον περιορισμό του καπνίσματος, άλλωστε…
τίποτα δεν είναι αδύνατο για τους Ελληνες.
* O καθηγητής Καρδιολογίας του Imperial College Μιχάλης Α.
Γκατζούλης είναι διευθυντής του Κέντρου Συγγενών Καρδιοπαθειών και
Πνευμονικής Υπέρτασης στο νοσοκομείο Royal Brompton του
Λονδίνου.