EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Θα έλεγα ότι, μάλλον, είναι μια κοινή αντίληψη κάποιων
πραγμάτων, ένα συναισθηματικό καταφύγιο ως το «σπίτι μας».
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τον κατάλευκο αφρό στο βαθύ γαλάζιο της ελληνικής θάλασσας,
καθώς το πλοίο διασχίζει το Αιγαίο.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο πολίτης της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, όπως τον περιγράφει ο
Περικλής στον «Επιτάφιο»: «Ολοι έχουν τα ίδια δικαιώματα έναντι των
νόμων στις ιδιωτικές τους διαφορές, ενώ ως προς τη θέση τους στον
δημόσιο βίο κάθε ένας, ανάλογα με την επίδοση σε κάποιον τομέα,
προτιμάται για ένα από τα δημόσια αξιώματα, και όχι από την
πολιτική του παράταξη όσο από την αρετή του, ούτε εξαιτίας της
φτώχειας, ενώ έχει την ικανότητα να παράσχει κάποια υπηρεσία στην
πατρίδα του, εμποδίζεται από το γεγονός ότι είναι άγνωστος. Ζούμε
ελεύθερα, και ως πολίτες στον δημόσιο βίο και ως άτομα στον
ιδιωτικό, στις επιδιώξεις μας της καθημερινής ζωής, κατά τις οποίες
δεν κοιτάμε ο ένας τον άλλον με καχυποψία, δεν θυμώνουμε με τον
γείτονά μας, όταν κάνει σύμφωνα με την ευχαρίστησή του, ούτε
παίρνουμε μια φυσιογνωμία σκυθρωπή… Ενώ δε στην ιδιωτική μας ζωή
συναναστρεφόμαστε χωρίς να ενοχλεί ο ένας τον άλλον, στη δημόσια
ζωή μας, από σεβασμό προ πάντων, δεν παραβαίνουμε τους νόμους,
υπακούμε σε όσους κάθε φορά έχουν τα αξιώματα, και στους νόμους,
και περισσότερο σε εκείνους από τους νόμους που έχουν θεσπιστεί για
ωφέλεια των αδικουμένων, και σε άλλους, οι οποίοι, αν και άγραφοι,
η παράβασή τους φέρνει πανθομολογούμενη ντροπή».
Αυτό που με χαλάει.
Το πόσο απέχουμε πλέον από το πρότυπο αυτό του πολίτη, σε
καθεμία ανεξαιρέτως από τις παραμέτρους του.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Προσόν, γιατί οι γονείς σου είναι διατεθειμένοι να κάνουν τα
πάντα για τη μόρφωσή σου και γιατί τα παιδιά σου δεν θα σε
ξεχάσουν.
Παράγει πολιτισμό ο Eλληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Φυσικά και παράγει, αν και, προφανώς, δεν λείπουν και οι
γραφικότητες. Χρειάζεται η πάροδος κάποιου χρόνου για να εκτιμήσει
κανείς, νηφάλια και ανοιχτόμυαλα (και όχι με όρους ελιτίστικους),
την πολιτιστική δραστηριότητα ενός τόπου. Και αυτή δεν περιορίζεται
αποκλειστικά σε ό,τι λέμε «γράμματα και τέχνες», αλλά περιλαμβάνει
από την επιστήμη μέχρι τις μικρές, απλές συνήθειες, που ίσως
υποτιμάμε.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Μα δεν νομίζω ότι υπάρχει μία ταυτότητα για όλους. Υπάρχουν
«πολλαπλές ταυτότητες», όπως λέει ο Αμάρτια Σεν. H άλλη εκδοχή,
ενδεχομένως, είναι κάποια ανάγλυφα κοινά ελληνικά στοιχεία. Τα
πρώτα που μου έρχονται κατά νου είναι ο αυθορμητισμός και η
φιλοξενία.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Ναι «γιατί» αξίζει, «γιατί» είναι σωστό, «γιατί» είναι δίκαιο,
«γιατί» είναι λογικό, και όχι απλώς επειδή «πρέπει».
Ο Ελληνας ποιητής μου.
O Κωνσταντίνος Καβάφης.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Θεωρώ ότι δεν υπάρχουν απόλυτες και αδιαπραγμάτευτες αλήθειες –
πάντοτε στο βάθος υφέρπει μια υπόθεση.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Μπορεί να ακουστεί ταυτολογικό, αλλά η εξωστρέφεια! Mε δίοδο την
παιδεία.
* O Βίκτωρ Πανάρετος είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα
Μαθηματικών του ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας στη
Λωζάννη (EPFL) και το 2007 εξελέγη, σε ηλικία 24 ετών, ο νεότερος
καθηγητής στην ιστορία του ιδρύματος.