EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Αίσθημα πιο πολύ, για εμένα που ζω στο εξωτερικό, αλλά μοιάζει
και με συνείδηση, γιατί υπάρχουν συγκινήσεις και εικόνες
«απολιθωμένες» από τα χρόνια που μεγάλωσα στην Ελλάδα.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Μία από τις πιο μικρές ελληνικές λέξεις: φως – όπως ορίζεται από
τον ελληνικό ουρανό και τη θάλασσα.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο Λεωνίδας και όλοι οι Ελληνες που καθημερινά ορίζουν και φυλάνε
κάποιες Θερμοπύλες.
Αυτό που με χαλάει.
Οτι τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν είναι αντάξια του καταπληκτικού
ανθρώπινου δυναμικού τους.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Πολλές φορές και τα δύο, ανάλογα με τις καταστάσεις και την
ένταση που βάζουμε στις ενέργειές μας. Υπάρχει όμως και ένα
αδιαμφισβήτητο προσόν: το φιλότιμο, που, όταν δουλεύει, είναι
μοναδικό και αξεπέραστο χαρακτηριστικό του Ελληνα.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Παράγει, αλλά ίσως είναι δύσκολο σήμερα να μετρηθεί. Ο Ελληνας
της νέας εποχής παράγει στη μουσική, την επιστήμη, την ποίηση, στο
χορό και τον κινηματογράφο, αλλά νομίζω πως και ένα ωραίο
ζεϊμπέκικο και μια γλάστρα γαρδένιας στο μπαλκόνι είναι πολιτισμός.
Ισως η έκφραση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού να μην έχει στη
σημερινή παγκόσμια σκηνή μια δυνατή φωνή, αλλά νομίζω πως υπάρχουν
βαθιές ρίζες στην παιδεία του Ελληνα που αντιστέκονται και το
δέντρο μας ακόμη μεγαλώνει.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με πολλές ταυτότητες: του φοιτητή, του ναύτη, του επιστήμονα,
του επιχειρηματία, του φορτηγατζή. Κοινό σημείο η φωτογραφία στην
ταυτότητα, που πάντα φέρνει κάτι… από την όψη του Οδυσσέα.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί πάντοτε έχουμε αυτήν τη διχόνοια που μας κρατάει πίσω;
Πέταξα το «πρέπει τα όνειρά μου να ‘χουν κοινωνικούς περιορισμούς
και πολιτικό χρώμα».
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Γυρνώντας σε στοιχεία της πρώτης σας ερώτησης, απαντώ ότι ο
Ομηρος είναι συνειδητά ο Ελληνας ποιητής μου. Συναισθηματικά, είναι
ο Καββαδίας – πώς να πεις σε άλλη γλώσσα «θα μεταλάβω με νερό
θαλασσινό…». Και μαζί ο Ελύτης, που τον διαβάζω όταν μου λείπει
οτιδήποτε ελληνικό.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Πως από την εποχή της κοσμογονίας, η αλήθεια είναι ότι το φως
πάντα θα νικάει το σκοτάδι.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Οδός πολύχρωμη, με ανηφόρες και στροφές, που περνάει από όλες
τις γωνίες του κόσμου. Νομίζω πως αυτή η οδός ακόμη φτιάχνεται και
δεν θα τη βρεις ποτέ στο Google, αλλά στις ψυχικές διαδρομές των
Ελλήνων, στου κόσμου τα γήπεδα, τα πανεπιστήμια, τα μουσεία και τα
λιμάνια.
* Ο Πέτρος Κουμουτσάκος είναι καθηγητής Υπολογιστικής Επιστήμης
(Chair of Computional Science) στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης.