EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Αντιλαμβάνομαι την ελληνικότητα ως την ιδιότητα του να θεωρεί
κάποιος τον εαυτό του κατά κύριο λόγο Ελληνα. Με αυτόν τον ορισμό,
η ελληνικότητα δεν είναι ούτε αίσθημα ούτε συνείδηση: το να θεωρεί
τον εαυτό του κατά κύριο λόγο Ελληνα δεν σχετίζεται απαραίτητα με
θετικά ή αρνητικά αισθήματα, ούτε με πεποιθήσεις για το τι είναι
σωστό και λάθος. Η ελληνικότητα είναι μέρος της ταυτότητας ενός
ατόμου, όπως είναι η θρησκεία και το επάγγελμα. Είναι μια ιδιότητα
που μπορεί να αποκτηθεί και να χαθεί.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Το «δωρεάν» της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης – μέχρι και τα
βιβλία στην Ελλάδα μοιράζονται δωρεάν στους φοιτητές. Στην Αμερική,
χρειάζονται κατά κανόνα υπέρογκα ποσά για να σπουδάσει κανείς,
ακόμη και σε δημόσια πανεπιστήμια.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο μη ελληνικός Ελληνας. Δηλαδή ο Ελληνας που ορίζει τον εαυτό
του κατά κύριο λόγο όχι ως Ελληνα, αλλά τουλάχιστον ως Ευρωπαίο,
και κατά προτίμηση ως μέλος του ανθρώπινου είδους ή, ακόμα
γενικότερα, ως σκεπτόμενο ον.
Αυτό που με χαλάει.
Η απειθαρχία των Ελλήνων. Οταν σπούδαζα στο Πολυτεχνείο, μια
χρονιά, τα μαθήματα του εαρινού εξαμήνου άρχιζαν αμέσως μετά το
τέλος της εξεταστικής περιόδου του χειμερινού εξαμήνου. Την πρώτη
μέρα των μαθημάτων, οι φοιτητές αισθάνθηκαν κουρασμένοι και ψήφισαν
να αρχίσουν τα μαθήματα μία εβδομάδα αργότερα! Κι έτσι έγινε. Κάτι
τέτοιο θα ήταν αδιανόητο σε όσα πανεπιστήμια του εξωτερικού έχω
σπουδάσει ή έχω διδάξει.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Ως Ελληνας μπορεί κανείς σήμερα να αισθάνεται ταυτόχρονα
υπερηφάνεια για το ένδοξο παρελθόν, αλλά και ντροπή για το τωρινό
κατάντημα της χώρας.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Ολοι οι λαοί παράγουν πολιτισμό.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Πολλοί περιφέρονται με διχασμένη προσωπικότητα: προτιμούν τις
συνθήκες εργασίας και την αξιοκρατία του εξωτερικού, αλλά,
ταυτόχρονα, επιθυμούν τις συνθήκες ζωής και τις ανθρώπινες σχέσεις
της Ελλάδας.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
«Γιατί» τόση γραφειοκρατία στην Ελλάδα; Για παράδειγμα, η
διαδικασία που χρειάζεται για ν’ αγοράσει κάποιος ένα διαμέρισμα με
δάνειο είναι ασύγκριτα πιο πολύπλοκη και χρονοβόρος στην Ελλάδα
παρά στην Αμερική. Παρόλο που υπηρέτησα 23 μήνες στο Ναυτικό,
πιστεύω ότι το «πρέπει» της στρατιωτικής θητείας πρέπει να
πεταχτεί.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Πλάτωνας, τον οποίο θεωρώ φιλόσοφο-ποιητή.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Οι δημοκρατικές διαδικασίες πρέπει να τηρούνται, ακόμα και όταν
το αποτέλεσμά τους δεν μας αρέσει. Ας μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα
είναι κοιτίδα της δημοκρατίας.
Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Ολοι οι δρόμοι οδηγούν έξω από την Ελλάδα και πάλι πίσω σ’
αυτήν.
*Ο Πέτρος Β. Μ. Βρανάς είναι καθηγητής στο Τμήμα Φιλοσοφίας του
University of Wisconsin-Madison των ΗΠΑ.