EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Το να είσαι Ελληνας σημαίνει ότι έχεις συνείδηση του τι είναι
«ελληνικό πνεύμα». Συγχρόνως, το αίσθημα, που χαρακτηρίζει τον
Ελληνα σε όλες τις εκφάνσεις του, συμπληρώνει τη συνείδηση.
Επομένως, η ελληνικότητα είναι και τα δύο, αφού αίσθημα χωρίς
συνείδηση μάλλον δεν οδηγεί πουθενά – τότε γίνεται ένα τυφλό κι
επικίνδυνο ορμητήριο. Βεβαίως, συμβαίνει και το αντίθετο, δηλαδή,
συνείδηση χωρίς αίσθημα – που είναι ένα ψυχρό και ουδέτερο
κατασκεύασμα του νου.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Το «ελληνικό» συνδέει κυρίως εμάς, που ζούμε στο εξωτερικό, με
τη φύση που μας αγγίζει και θυμόμαστε ότι είμαστε κάτι το μικρό.
Για εμένα, οι μυρωδιές του τόπου στην Κρήτη, τα αγριόχορτα και οι
θάμνοι ευωδιάζουν πάντα μέσα μου.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο Ελληνας δεν είναι αυτό που παρουσιάζεται, ειδικά σήμερα, από
τα ξένα μέσα ενημέρωσης, δυστυχώς, αλλά κι από ισχυρούς παράγοντες
και μέσα στην Ελλάδα. Η εκδοχή του καλοπερασάκια, του τεμπέλη ή του
κλέφτη θεωρώ ότι εξυπηρετεί κάποιους σκοτεινούς σκοπούς. Αντίθετα,
ο Ελληνας χαρακτηρίζεται, όπως εγώ το βλέπω, από τη συνεχή
προσπάθειά του να φτάσει ψηλά, να τελειοποιηθεί. Και βέβαια, η
πραγματική εκδοχή του έρχεται αντιμέτωπη με αυτό που τη χαλάει.
Αυτό που με χαλάει.
Η συνεχής έμφαση στο «εγώ», που σπρώχνει το άτομο, αλλά και
συλλογικά την κοινωνία, να σκέφτεται μόνο το δικό του συμφέρον.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Προσόν φυσικά, αλλά και μεγάλο βάρος, διότι τα προσόντα δεν μας
δίδονται για να τα σπαταλάμε άσκοπα.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Παράγει συνέχεια πολιτισμό και αναφέρομαι στον κοινό άνθρωπο και
σε αυτόν των γραμμάτων, ούτε στους πολιτικάντηδες ούτε στους
ρήτορες που ψαρεύουν σε θολά νερά για να εξυπηρετήσουν άλλα
ζητούμενα.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με την ταυτότητα της παράδοσής μας αλλά και της σύγχρονης
εξέλιξης. Οχι με την ταυτότητα που, επαναλαμβάνω, μας προσδίδουν
εξωτερικοί αλλά και συχνά εσωτερικοί παράγοντες.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Το να ρωτάς «γιατί», οδηγεί μπροστά. Γιατί ήρθα ώς εδώ που
είμαι; Γιατί προχωρώ στην άλφα κατεύθυνση – αυτά τα «γιατί» είναι
καλά. Το «πρέπει» συχνά μας οπισθοδρομεί. Το γιατί και το πρέπει
έχει σημασία να ισορροπούν κάποτε μεταξύ τους. Το «πρέπει» της
συμβατικής κοινωνίας με κρατά πίσω, έτσι, χωρίς να αγνοώ την
παράδοση, το πέταξα γιατί δεν βοηθούσε να εξελιχθώ ως άνθρωπος.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Θα ξεχωρίσω την αρχαία από τη νέα Ελλάδα: ο Ομηρος και ο
Καβάφης.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Οτι το φως της Ελλάδας και της φύσης της δεν σβήνει ποτέ -έστω
κι αν φαίνεται συχνά ότι γυρνάμε πίσω-, αλλά αναλογεί στο εσωτερικό
φως του ελληνικού νου και αισθήματος.
Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Πρωτοποριακή, πάντοτε πρωτοποριακή, όπως από τα αρχαία χρόνια.
Πρέπει να κρατάμε ψηλά το κεφάλι και όχι να φανταζόμαστε το
χειρότερο? είναι ευθύνη μας προσωπική και κοινωνική, μέσα και έξω
από τα σύνορα της Ελλάδας.
* Ο Μηνάς Καφάτος είναι καθηγητής Φυσικής (Computational
Physics) και αντιπρύτανης του Chapman University στην
Καλιφόρνια.