Χρήστος Κασσάνδρας
«Η έρευνα απαιτεί να ξυπνάς και να κοιμάσαι με τους
προβληματισμούς σου»
Tης Αννας Γριμανη
EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Γιατί πολλοί Ελληνες διαπρέπουν στο εξωτερικό;
Απλή αριθμητική: απ’ όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της
Ελλάδας, στο εξωτερικό καταφθάνει κυρίως η αφρόκρεμα των μαθητών
και πτυχιακών φοιτητών. Οι πιθανότητες λοιπόν, αυτά τα παιδιά να
επιτύχουν είναι αυξημένες. Το ’74 που έφυγα για μεταπτυχιακά με
υποτροφία, δεν υπήρχαν εκπλήξεις για τη γενιά μου. Οι περισσότεροι
απ’ όσους συνέχιζαν τις σπουδές τους στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ ήταν
εξ ορισμού συγκροτημένοι και με πολλά προσόντα, ώστε να εξελιχθούν
και να διαπρέψουν. Οι Ελληνες επιστήμονες υπήρξαν πάντοτε
οργανωμένοι. Ειδικότερα γύρω στο ’55 στους μηχανολογικούς κλάδους
του ΜΙΤ, προσωπικότητες όπως ο Δημ. Χατζόπουλος δημιούργησαν
πρότυπα ως επιστήμονες και ως άνθρωποι για το βάθος των γνώσεών
τους, την αγάπη τους για την έρευνα και το επιστημονικό ήθος
τους.
Πώς σας αγγίζει η κρίση της Ελλάδας;
Στο εξωτερικό είμαστε στη δυσάρεστη θέση να βρίσκουμε δικαιολογίες
για να απαντάμε σε όσους μας ρωτούν «πώς φτάσατε έως εδώ;» – έχουμε
αναπτύξει ολόκληρη επιχειρηματολογία. Η κρίση της Ελλάδας δεν είναι
μόνο απόρροια διαφθοράς και τεμπελιάς, αλλά άθροισμα αρνητικών
παραγόντων που οδήγησαν τη χώρα στο αδιέξοδο.
Σε τι ελπίζετε;
Από την αρχή το είδα και σαν μια ευκαιρία για ν’ ανοιχτεί ένας νέος
δρόμος για την Ελλάδα και να δημιουργηθούν αξιοκρατικές συνθήκες
που θα αναδομήσουν τη χώρα.
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Συνείδηση. Επεξεργάζομαι την έννοια της ελληνικότητας πιο πολύ
λογικά παρά συναισθηματικά.
Γιατί φύγατε;
Και με ποια προϋπόθεση θα γυρίζατε στην πατρίδα; Ο κύριος λόγος
ήταν ότι ήθελα να σπουδάσω κάτι που δεν μπορούσα στην Ελλάδα,
Φυσική και Φιλοσοφία. Οταν έκανα αιτήσεις για υποτροφία στο
πανεπιστήμιο του Yale και με δέχτηκαν, ένιωσα το ξεκίνημά μου σαν
μια περιπέτεια. Οι σπουδές στην Αμερική σού δίνουν τη δυνατότητα να
διερευνήσεις τα ενδιαφέροντά σου, το συζητάς άνετα με τους
καθηγητές σου, βασίζεσαι σε ακαδημαϊκές συνθήκες που δίνουν
κατεύθυνση και σε βοηθούν ν’ ανακαλύψεις το δρόμο σου και όχι να
κολλήσεις σε ένα βούρκο συμφερόντων και αντιπαραθέσεων. Δεν μπορεί
να κάνεις πολιτική και επιστήμη, όπως γίνεται στην Ελλάδα. Η έρευνα
απαιτεί διαφάνεια και προσήλωση, να ξυπνάς και να κοιμάσαι με τους
προβληματισμούς σου, να είναι σχεδόν έμμονη ιδέα.
Η δεύτερη χώρα σας σε τι σας επηρέασε;
Το πιο θετικό, ανάμεσα στα πολλά κακά που έχει η Αμερική, είναι ότι
εκεί βίωσα την αξιοκρατία. Εάν είσαι καλός, αναγνωρίζεσαι και
ανταμείβεσαι, γεγονός που εκτιμάς βαθιά σε όλη τη ζωή σου.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Την κριτική που κάνουμε στις συζητήσεις και τις σχολιαστικές
κουβέντες πολιτικής – ότι το διασκεδάζουμε… «Το έχουμε» εμείς οι
Ελληνες.
Ενα πρόσφατο ελληνικό έργο τέχνης που σας άγγιξε.
Οι ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου με άγγιζαν από νεότερο. Και
πριν από ένα χρόνο με συγκίνησε μια έκθεση φωτογραφίας με
μοναστήρια της Ελλάδας στο Μουσείο Μπενάκη.
Εάν ήταν στο χέρι σας ν’ αλλάξετε ένα πράγμα στην Ελλάδα, αυτό
ποιο θα ήταν;
Λιγότερος εγωισμός και μεγαλύτερη κοινωνική συνείδηση – το έμαθα
από την αμερικανική κοινωνία, όπου επικρατεί η έννοια του
εθελοντισμού.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τα μικρά ακρογιάλια όπου πας με τη βάρκα. Τη γλυκύτητά τους δεν τη
βρίσκεις ούτε στην Καραϊβική ούτε στη Χαβάη.
Ο Ελληνας ήρωάς μου.
Οι αρχαίοι φιλόσοφοι και οι Ελληνες επιστήμονες των θετικών
επιστημών που μας έχουν εμπνεύσει – παρότι στην επιστήμη δεν
υπάρχουν εθνικές ταμπέλες.
* Ο Χρήστος Κασσάνδρας είναι διευθυντής του τμήματος Μηχανολογίας
Συστημάτων (Division of Systems Engineering) και καθηγητής του
τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων και Μηχανολογίας Υπολογιστών στο
Πανεπιστήμιο της Βοστώνης.