Σαν σήμερα: 14 Μαρτίου 1990 – Ο Γκορμπατσώφ εκλέγεται πρόεδρος από το Κογκρέσσο

Σαν σήμερα: 14 Μαρτίου 1990 – Ο Γκορμπατσώφ εκλέγεται πρόεδρος από το Κογκρέσσο

2' 58" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τον Μάρτιο του 1990 στη Σοβιετική Ένωση πραγματοποιήθηκαν για πρώτη και τελευταία φορά προεδρικές εκλογές. Είχαν προηγηθεί τα γεγονότα του 1989 στις χώρες του «υπαρκτού σοσιαλισμού», οι οποίες οδήγησαν σε αλλαγή καθεστώτος, καθώς και η πτώση του Τείχους του Βερολίνου και η συμβολική λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσώφ δεχόταν σφοδρή κριτική από τους πολιτικούς του αντιπάλους για το μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα το οποίο, κατά τους ίδιους, απομάκρυνε την ΕΣΣΔ από το μαρξιστικό-λενινιστικό πρότυπο «αναζητώντας την έγκριση των Δυτικών». Επιπλέον πέρα από την άνοδο των αποσχιστικών κινημάτων σε μια σειρά περιοχές της ενιαίας τότε ΕΣΣΔ, η οικονομία της βρισκόταν σε συνθήκες κρίσης και υπήρχαν βασικές ελλείψεις σε τρόφιμα.

Γνωρίζοντας ότι υπήρχε ενδεχόμενο η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος να τον απομακρύνει από τη θέση του Γενικό Γραμματέα της, ο Γκορμπατσώφ αποφάσισε να αναμορφώσει τον ρόλο του επικεφαλής της κυβέρνησης και να δημιουργήσει μια προεδρία κατά το αμερικανικό και το γαλλικό πρότυπο, από την οποία δεν θα μπορούσε να απομακρυνθεί. Έτσι, προκηρύχθηκαν εκλογές, στις οποίες ο Γκορμπατσώφ ήταν τελικώς ο ένας και μοναδικός υποψήφιος. Αποφασίστηκε επίσης ότι ο νέος πρόεδρος θα εκλεγόταν από το Κοινοβούλιο και όχι από τον λαό. «Βεβαία η νίκη του Γκορμπατσώφ», γράφει η «Καθημερινή» στο πρωτοσέλιδο της 15ης Μαρτίου 1990.

«Παρακάμπτοντας όλα σχεδόν τα εμπόδια ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ αναμένεται να είναι από σήμερα ο νέος υπερπρόεδρος της Σοβιετικής Ενωσης. Μοναδικός υποψήφιος για το προεδρικό αξίωμα, μετά την άρνηση του πρωθυπουργού Νικολάι Ρίζκωφ να ανταγωνισθεί τον ηγέτη του Κρεμλίνου, ο κ. Γκορμπατσώφ επρόκειτο να κριθεί κατά τη διάρκεια της νυχτερινής ψηφοφορίας από τους 2.250 βουλευτές του Λαϊκού Κογκρέσσου και σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο η εκλογή του απαιτεί απλή πλειοψηφία. […] Κατά τη διάρκεια της χθεσινής ψηφοφορίας για τον τρόπο εκλογής του νέου προέδρου, η πλειοψηφία των βουλευτών –1.542 υπέρ– αποφάσισαν ότι ο πρώτος πρόεδρος της ΕΣΣΔ θα εκλεγεί από το Κοινοβούλιο και όχι απ’ ευθείας από το λαό. Παράλληλα αποφασίστηκε ότι η πρώτη αυτή θητεία του Σοβιετικού προέδρου θα είναι τετραετής και όχι πενταετής», συνεχίζει η «Καθημερινή».

Όπως αναφέρεται παρακάτω, «καθοριστικό ρόλο για το ανωτέρω αποτέλεσμα έπαιξε η ομιλία του «πρωθιερέα» της σοβιετικής κουλτούρας, Ντιμίτρι Λιγκάτσεφ, ηλικίας 84 ετών, ο οποίος, ούτε λίγο – ούτε πολύ, ισχυρίστηκε ότι σε περίπτωση που σ’ αυτή τη φάση ο νέος πρόεδρος εκλεγόταν από τον λαό «ο κίνδυνος εμφυλίου πολέμου θα ήταν μεγάλος». Στη ίδια ομιλία ο ακαδημαϊκός από το Λένινγκραντ εξέφρασε την άποψη ότι η επιθυμία ορισμένων βουλευτών να «απομακρύνουν» τον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ από την προεδρία του Κομμουνιστικού Κόμματος, σε περίπτωση που εκλεγεί στο ύπατο αξίωμα, «είναι ενδεχόμενο να στρέψει το κόμμα εναντίον του κράτους».

Τελικώς, ο Γκορμπατσώφ εξελέγη πρόεδρος με 1.329 ψήφους υπέρ, 495 κατά και 313 άκυρα ή αποχές. «Πάντως, έστω και την τελευταία στιγμή, με την κατάθεση τροπολογιών, πολλά μέλη του Κογκρέσσου επιχειρούν να μειώσουν τις υπερεξουσίες του νέου προέδρου. Μεταξύ των τροπολογιών που προτάθηκαν ήταν να μην υπάρχει όριο ηλικίας για τον πρόεδρο, να μη μπορεί να χορηγεί ή να αφαιρεί τη σοβιετική υπηκοότητα και να είναι υποχρεωμένος να δηλώνει τα εισοδήματά του», αναφέρει στο ρεπορτάζ της η «Καθημερινή».

Ο ίδιος ο Γκορμπατσώφ, μετά την εκλογή του, υποσχέθηκε ότι «δεν θα χρησιμοποιήσει τις υπερεξουσίες που του παρέχονται για να εξελιχθεί σε δικτάτορα» και ότι «σε καμία περίπτωση ο στρατός δεν θα χρησιμοποιηθεί σε επιχειρήσεις έξω από τα σύνορα της Σοβιετικής Ενωσης, εάν προηγουμένως δεν έχει την έγκριση του Σοβιετικού Κοινοβουλίου». Εν τέλει, ο Γκορμπατσώφ παρέμεινε Πρόεδρος της ΕΣΣΔ μέχρι και τη διάλυσή της ένα χρόνο αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1991.

Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Θανάσης Συροπλάκης

Σαν σήμερα: 14 Μαρτίου 1990 – Ο Γκορμπατσώφ εκλέγεται πρόεδρος από το Κογκρέσσο-1
Σαν σήμερα: 14 Μαρτίου 1990 – Ο Γκορμπατσώφ εκλέγεται πρόεδρος από το Κογκρέσσο-2
Σαν σήμερα: 14 Μαρτίου 1990 – Ο Γκορμπατσώφ εκλέγεται πρόεδρος από το Κογκρέσσο-3

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή