«Το πορτρέτο της ήττας», είναι η λεζάντα κάτω από τη φωτογραφία της Ίντιρα Γκάντι στο πρωτοσέλιδο της «Καθημερινής» την 22η Μαρτίου 1977. Πράγματι, στις εκλογές της προηγούμενης ημέρας, η Γκάντι όχι μόνο δεν επανεξελέγη πρωθυπουργός της Ινδίας, αλλά δεν κατάφερε καν να εκλεγεί βουλευτής στην περιφέρειά της. «Η Ινδική αντιπολίτευση άρχισε ήδη να ετοιμάζεται να κυβερνήσει τη χώρα για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Ινδίας μετά την καθαρή ήττα της Ίντιρα Γκάντι, που έσπευσε να παραιτηθεί», παρατηρεί η «Καθημερινή».
Οι εκλογές αυτές έρχονταν σε μια στιγμή που βρισκόταν ακόμα σε ισχύ η κατάσταση έκτακτης ανάγκης η οποία είχε κηρυχθεί επισήμως το 1975 (εξαιτίας εσωτερικών και εξωτερικών αναταραχών που θεωρήθηκε ότι έθεταν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια της χώρας) και με την οποία η Γκάντι –πρωθυπουργός της Ινδίας από το 1966- αποκτούσε σχεδόν απόλυτη εξουσία: Απομάκρυνε βουλευτές που ανήκαν στην αντιπολίτευση και τους αντικατέστησε με φίλα προσκείμενους προς εκείνη. Ταυτοχρόνως, η αστυνομία μπορούσε να θέτει απαγορεύσεις κυκλοφορίας και να φυλακίζει πολίτες αυθαίρετα, ενώ οι εφημερίδες και τα έντυπα λογοκρίνονταν.
Η Γκάντι, όπως αποδείχθηκε από το εκλογικό αποτέλεσμα, δεν υπολόγισε τη δυσαρέσκεια του ινδικού λαού όταν προκήρυξε εκλογές, επιζητώντας «λαϊκή έγκριση» στην πολιτική της. Μάλιστα, όταν άρχισαν να φτάνουν τα πρώτα αποτελέσματα από την καταμέτρηση των ψήφων, η επί 11 χρόνια πρωθυπουργός αποφάσισε να τερματίσει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, «μια κίνηση που αν είχε γίνει νωρίτερα, ίσως τα αποτελέσματα των εκλογών να ήταν διαφορετικά», σχολιάζει η «Καθημερινή».
Όπως παρατηρούσαν διάφοροι έγκυροι σχολιαστές στο ρεπορτάζ της «Καθημερινής», «το “Kόμμα του Λαού”, γνωστό σαν “Γιανάτα”, θα πάρει άνετα την πλειοψηφία, αυξάνοντας μάλιστα τη διαφορά. Οι ίδιοι παρατηρητές χαρακτήριζαν τα αποτελέσματα των εκλογών σαν νίκη των συντηρητικών, καθοδηγημένων από τη Δύση και την βοήθειά της, και σαν καθαρή προσωπική ήττα της κ. Γκάντι, που οφείλεται σε σφάλματα τακτικής».
Η ήττα του κυβερνώντος κόμματος συμπαρέσυρε και άλλα στελέχη του και κάποιους υπουργούς της Γκάντι: «Εκτός από την κ. Γκάντι, ηττήθηκαν στις τοπικές τους αναμετρήσεις ο γιος της Σαντζάυ –αρχηγός της νεολαίας του κόμματος– και τουλάχιστον πέντε υπουργοί της κυβερνήσεως. Ο υπουργός Αμύνης μάλιστα, ο κ. Μπάνσι Λαλ, συνελήφθη από την αστυνομία γιατί χαστούκισε προϊστάμενο εκλογικού τμήματος μόλις του ανακοίνωσε τα αποτελέσματα. Ο κ. Λαλ, έχασε με διαφορά 165.000 ψήφων από μια γυναίκα, την κυρία Σαντραβάττι».
Πώς γίνεται, όμως, μια τόσο κεντρική προσωπικότητα στο πολιτικό στερέωμα της Ινδίας να μην εκλεγεί ούτε βουλευτής; «Η πρωθυπουργός της Ινδίας κ. Ίντιρα Γκάντι», σχολιάζει η «Καθημερινή», «είναι πολιτική προσωπικότης κάθε άλλο παρά τυχαία ή μετρία. Το πολιτικό ανάστημά της ξεπερνά τα όρια της χώρας της και την εντάσσει στην χορεία των πρώτης γραμμής πολιτικών προσωπικοτήτων του σύγχρονου κόσμου. Για καλό ή για κακό. Ή, μάλλον, άλλοτε για καλό και άλλοτε για κακό.
»[…] Ιδού, όμως, ότι έπειτα από παραμονή μερικών ετών στο πρωθυπουργικό αξίωμα, με τις δημοκρατικές διαδικασίες και μέσα στα πλαίσια ελευθέρου συνταγματικού πολιτεύματος, η κ. Ίντιρα Γκάντι θέλησε να περιβληθεί δικτατορικές εξουσίες. Κατήργησε και δημοκρατία και πολιτικά κόμματα –πλην του δικού της– και τις ελευθερίες και τα ατομικά δικαιώματα των Ινδών.
»[…] Στην πραγματικότητα, φαίνεται ότι η μακροχρόνια άσκηση της εξουσίας, σε συνδυασμό με κάποιο αίσθημα προσωπικής υπεροχής απέναντι στα άλλα στελέχη του πολιτικού κόσμου, δημιούργησαν στην κ. Γκάντι, συνειδητά ή ασυνείδητα, ψυχολογία ιδιοκτήτη της χώρας και μονίμου σχεδόν “ελέω Θεού”, επικαρπωτού της εξουσίας».
Πάντως, η Ίντιρα Γκάντι έμελλε να επανεκλεγεί πρωθυπουργός το 1980 και να κυβερνήσει τη χώρα μέχρι το 1984, οπότε και δολοφονήθηκε από αυτονομιστές Σιχ.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Θανάσης Συροπλάκης
