Σταθερά μπροστά η Ν.Δ. στην πρόθεση ψήφου
Μετά τη μεγάλη της νίκη στις ευρωεκλογές του Ιουνίου του 2004, όταν και κατέγραψε μια διαφορά 9 ποσοστιαίων μονάδων από το ΠΑΣΟΚ, η Ν.Δ. συνέχισε να διατηρεί μια σημαντική διαφορά στην πρόθεση ψήφου από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο oι δημοσκοπήσεις που διενεργήθηκαν την άνοιξη του 2006, κατέγραψαν ότι η «ψαλίδα» είχε κλείσει αισθητά: Η «εικόνα» της Ν.Δ. είχε πληγεί μεταξύ άλλων από το «σκάνδαλο των γαλάζιων κουμπάρων», την «υπόθεση ζαρντινιέρα» και τις μεγάλες αντιδράσεις που προκάλεσαν οι προωθούμενες αλλαγές στον νόμο-πλαίσιο για τα ΑΕΙ.
Τον Φεβρουάριο του 2007, το ΠΑΣΟΚ κατέθεσε πρόταση μομφής και αίτημα για πρόωρες εκλογές, με τον αρχηγό του να εμφανίζεται στη Βουλή «καταγγελτικός, όσο ποτέ άλλοτε» και να προχωράει σε περαιτέρω όξυνση της αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση, με σκοπό «να συσπειρώσει τον κομματικό του χώρο και να ενισχύσει το ηγετικό του προφίλ», όπως παρατηρούσε η Καθημερινή. Ένα μήνα μετά, ο Γιώργος Παπανδρέου παρουσίασε το νέο πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ, που επιδίωκε «άνοιγμα στους παραδοσιακούς του συμμάχους (χαμηλόμισθους, συνταξιούχους, μικρομεσαίους, αγρότες, εργάτες και όσους πλήττονταν από την αντιλαϊκή πολιτική της Ν.Δ.)», όπως επισήμαιναν τα Νέα.
Την 1η Απριλίου, σε άρθρο του στην Καθημερινή, ο Νίκος Νικολάου ανέφερε ότι «το περίφημο σκάνδαλο των ομολόγων αναμφίβολα θα καταγραφεί σαν το πρώτο ισχυρό πολιτικό πλήγμα της κυβέρνησης της Ν.Δ., ύστερα από τρία ολόκληρα χρόνια στην εξουσία».
Στα τέλη Ιουνίου, εν μέσω καύσωνα, οι πυρκαγιές στην Πάρνηθα και σε πολλές ακόμα περιοχές της Ελλάδας, δημιουργούσαν «εικόνες από την Αποκάλυψη του Ιωάννη», όπως έγραφε η εφημερίδα Η Χώρα, με την προετοιμασία της κρατικής μηχανής «που διαφήμιζε εδώ και μήνες η κυβέρνηση, να μην είναι και πάλι επαρκής», σύμφωνα με το Βήμα.
Έστω και υπ’ αυτές τις συνθήκες, η Ν.Δ. εξακολουθούσε να διατηρεί (οριακό) προβάδισμα στην πρόθεση ψήφου έναντι του ΠΑΣΟΚ, αλλά προηγούνταν με μεγάλη διαφορά στην παράσταση νίκης, ενώ ο Κώστας Καραμανλής εξακολουθούσε να υπερέχει σημαντικά του Γ. Παπανδρέου στο ερώτημα περί του καταλληλοτέρου πρωθυπουργού. Ο Τύπος ανέφερε ότι «ενισχύονται τα σενάρια για εκλογές το φθινόπωρο», τις οποίες ζητούσε «το γρηγορότερο» ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Στο 7ο Τακτικό Συνέδριο της Ν.Δ., το οποίο διεξήχθη από 6 έως 8 Ιουλίου στην Αθήνα, ο ηγέτης της ανακήρυξε το «σύγχρονο κοινωνικό κέντρο» ως το ιδεολογικοπολιτικό της στίγμα, ενώ η καταληκτική του ομιλία είχε «σαφώς προεκλογικό χαρακτήρα», όπως υπογράμμιζε η Καθημερινή.
Στις 10 Αυγούστου υποβλήθηκε στις εισαγγελικές αρχές το πόρισμα που αφορούσε την υπόθεση των δομημένων ομολόγων και είχε συντάξει ο πρόεδρος της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες Γιώργος Ζορμπάς. Ο ίδιος επρόκειτο να εμφανιστεί στις 21 Αυγούστου στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής για να αναπτύξει τα συμπεράσματα της έρευνάς του. Πολλά δημοσιεύματα προεξοφλούσαν την απόφαση του Κ. Καραμανλή για «εκλογές-εξπρές», με σκοπό να αποφύγει η κυβέρνηση την αναθέρμανση του «σκανδάλου των ομολόγων», καθώς η προκήρυξη εκλογών δεν θα επέτρεπε στον Γ. Ζορμπά να εμφανιστεί ενώπιον της αρμόδιας επιτροπής.
Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών
Στις 17 Αυγούστου, κι ενώ η Πεντέλη είχε μετατραπεί σε «πύρινη κόλαση», ο πρωθυπουργός ζήτησε τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη πρόωρων εκλογών στις 16 Σεπτεμβρίου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια (ο οποίος είχε εκλεγεί στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα στις 8 Φεβρουαρίου 2005, με την υποστήριξη των δύο μεγαλύτερων κομμάτων).
Απευθυνόμενος στον ελληνικό λαό, ο 51χρονος Κ. Καραμανλής αναφέρθηκε στην «ανάγκη να συνεχιστούν οι αλλαγές και οι μεταρρυθμίσεις» και ότι, στο πλαίσιο αυτό, «απαιτείται νωπή και ισχυρή λαϊκή εντολή» για την έγκριση του προϋπολογισμού για το 2008. Επίσης, σημείωσε ότι «μεγάλη εθνική σημασία έχει και η ολοκλήρωση της αναθεώρησης του Συντάγματος».
Παράλληλα, ο Κ. Καραμανλής επιχείρησε και έναν απολογισμό του κυβερνητικού έργου, δίνοντας έμφαση στα θέματα της οικονομίας. Επίσης, δεσμεύτηκε για τη συγκρότηση Εθνικού Ταμείου Κοινωνικής Συνοχής για τη στήριξη των οικογενειών που έχουν ανάγκη, τη χορήγηση του πολυτεκνικού επιδόματος στις τρίτεκνες οικογένειες, την αύξηση του επιδόματος ανεργίας, του ΕΚΑΣ και των συντάξεων του ΟΓΑ, και την καθιέρωση, από το 2009, Κατώτατης Εθνικής Σύνταξης.
Σε διάγγελμά του, που ξεκίνησε με τη φράση «Επιτέλους, τέλος!», ο 55χρονος Γ. Παπανδρέου λάνσαρε το σύνθημα για τη «Νέα αλλαγή», το ΚΚΕ ζήτησε την ενίσχυσή του ως «όπλο στα χέρια του λαού για τα χειρότερα που έρχονται, είτε γίνει κυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία είτε το ΠΑΣΟΚ» και ο Συνασπισμός συνέδεσε το αίτημα του πρωθυπουργού για προσφυγή στις κάλπες με τη «συγκάλυψη του σκανδάλου των ομολόγων».
Ο Τύπος χαρακτήρισε την απόφαση του Κ. Καραμανλή «κίνηση πολιτικής τακτικής» (με δεδομένο ότι η κυβέρνηση, διαθέτοντας μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, μπορούσε να περάσει από τη Βουλή τον προϋπολογισμό) και έδωσε ως εξηγήσεις την ελαχιστοποίηση του χρόνου προεκλογικής ετοιμότητας της αντιπολίτευσης, την επιδίωξη της ανανέωσης της λαϊκής εντολής προτού τα προβλήματα που είχαν αρχίσει να συσσωρεύονται προκαλέσουν μεγάλη κυβερνητική φθορά, και την αποφυγή «δυσάρεστων εκπλήξεων» από την εμφάνιση του Γ. Ζορμπά στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας.
Βonus 40 εδρών στον πρώτο συνδυασμό
Στις εκλογές του 2007 έκανε «πρεμιέρα» ο νέος εκλογικός νόμος (Ν. 3231/2004, γνωστός και ως «νόμος Σκανδαλίδη»), που είχε ψηφιστεί από την κυβέρνηση Σημίτη. Ο νόμος καθόριζε ότι οι 260 έδρες της Βουλής κατανέμονταν απολύτως αναλογικά σε όσους συνδυασμούς (κομμάτων, συνασπισμών, ανεξαρτήτων) κατάφερναν να ξεπεράσουν το όριο του 3% σε όλη την επικράτεια. Ο αριθμός των εδρών που θα έπαιρνε ο κάθε εκλογικός συνδυασμός από τις 260 εξαρτιόταν αποκλειστικά από τον συνολικό αριθμό των ψήφων που θα λάμβανε σε όλη την επικράτεια και όχι από τις επιμέρους επιδόσεις του στις διάφορες εκλογικές περιφέρειες – άρα, καμιά ψήφος σε καμιά εκλογική περιφέρεια για κανένα κόμμα δεν ήταν «χαμένη». Οι υπόλοιπες 40 έδρες δίνονταν ως bonus στον πρώτο συνδυασμό, ανεξάρτητα από τη διαφορά του από το δεύτερο κόμμα ή συνασπισμό, που θα μπορούσε να είναι ακόμα και μία ψήφος. Σύμφωνα με αναλύσεις, το «ασφαλές» ποσοστό για να εξασφαλίσει ένα κόμμα σίγουρη αυτοδυναμία, ανεξάρτητα από το πόσες ψήφους θα λάμβαναν τα υπόλοιπα κόμματα, ήταν της τάξης του 42,7% (χάρη στο οποίο έπαιρνε με βεβαιότητα 111 κοινοβουλευτικές έδρες, στις οποίες θα προσετίθεντο οι 40 έδρες της πριμοδότησης).
Ωστόσο, όσο μεγαλύτερο ήταν το ποσοστό που συγκέντρωναν αθροιστικά τα κόμματα που δεν ξεπερνούσαν το «όριο» του 3%, τόσο μειωνόταν το ποσοστό που χρειαζόταν το πρώτο σε ψήφους κόμμα ώστε να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ο νόμος 3231/2004 ίσχυσε και στην αναμέτρηση του 2009.
Η κρατική χρηματοδότηση των κομμάτων
Η ετήσια χρηματοδότηση στα κόμματα για το 2007 ανήλθε συνολικά σε 55.070.400 ευρώ. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονταν η τακτική χρηματοδότηση και η οικονομική ενίσχυση για ερευνητικούς και επιμορφωτικούς σκοπούς. H εκλογική χρηματοδότηση στα κόμματα καθορίστηκε στα 10.817.400 ευρώ (Πίνακας).
Ωστόσο, παρά την απλόχερη κρατική επιχορήγηση, τα δύο μεγάλα κόμματα χρειάζονταν ακόμα περισσότερα χρήματα και έβαζαν ως «ενέχυρο» τις μελλοντικές τους επιχορηγήσεις, τις οποίες υπολόγιζαν κατά την κρίση τους. Μετά τις εκλογές του 2007, η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ βρέθηκαν «στα όρια της οικονομικής πτώχευσης, με οξυμένα ελλείμματα, υπερβολικό δανεισμό και με χρέη προς τρίτους», όπως ανέφερε ο Νίκος Χασαπόπουλος. Ο δημοσιογράφος έθετε το εύλογο ερώτημα: «Αφού δεν μπορούν να διαχειριστούν τα οικονομικά του οίκου τους, πώς θα μπορέσουν να διαχειριστούν τα δημόσια οικονομικά;»*.
(*) Νίκος Χασαπόπουλος, «Τα κόμματα εισέπραξαν 62 εκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό», Το Βήμα της Κυριακής, 21 Οκτωβρίου 2007, σελ. 16.
Η (δωρεάν) ραδιοτηλεοπτική προβολή των κομμάτων
Με κοινή υπουργική απόφαση (στις 20 Αυγούστου) ορίστηκαν οι όροι, οι προϋποθέσεις και ο χρόνος προβολής των κομμάτων που εκπροσωπούνταν στη Βουλή των Ελλήνων και στην Ευρωβουλή, από τους δημόσιους και ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς, κατά την προεκλογική περίοδο.
Ο δωρεάν χρόνος που δόθηκε στα κόμματα για την προβολή μηνυμάτων στους τηλεοπτικούς σταθμούς εθνικής εμβέλειας και στους φορείς παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών μέσω δορυφόρου ήταν συνολικής αξίας 6.250.000 ευρώ. Αναλυτικότερα, τόσο στη Ν.Δ. όσο και στο ΠΑΣΟΚ αναλογούσαν μηνύματα αξίας 2.400.000 ευρώ, στο ΚΚΕ 623.788 ευρώ, στον ΣΥΡΙΖΑ 344.669 ευρώ και στον ΛΑΟΣ 9.648 ευρώ.
Όσον αφορούσε την επιπλέον προβολή των κομμάτων από τα δημόσια και ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα, ίσχυσαν τα ίδια ακριβώς με τις εκλογές του 2004.
Οι πρώτες ημέρες της προεκλογικής περιόδου
Το θέμα που κυριάρχησε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων για αρκετές ημέρες ήταν το «πόρισμα Ζορμπά». Η δημοσίευση στον Τύπο αποσπασμάτων της έκθεσης προκάλεσε «πολιτική θύελλα», με το Έθνος να αναφέρει ότι «τμήμα των υπέρογκων προμηθειών φαίνεται ότι κατέληξε στα ταμεία της Ν.Δ.». Ο Γ. Παπανδρέου κατηγόρησε ευθέως τον πρωθυπουργό ότι «ηγήθηκε συντεταγμένης προσπάθειας συγκάλυψης του σκανδάλου». Ωστόσο, η πρώτη ποινική δίωξη που ασκήθηκε για την υπόθεση των ομολόγων ήταν εις βάρος του πρώην γενικού διευθυντή του ΠΑΣΟΚ και στενού συνεργάτη του προέδρου του, Γιάννη Παπακωνσταντίνου.
Ο Κ. Καραμανλής ήταν, και σ’ αυτή την αναμέτρηση, το «γερό χαρτί» της Ν.Δ. Με τη δημόσια εικόνα του να μην έχει «τραυματιστεί» από τις υποθέσεις «σκανδάλων», καθώς ο ίδιος απέφευγε να εμφανίζεται δημόσια όσο διαρκούσε ο σχετικός «θόρυβος», ο πρωθυπουργός ακολούθησε μια τακτική ήπιων τόνων αλλά και αυτοκριτικής, ώστε η Ν.Δ. να κερδίσει τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους του «μεσαίου χώρου» και να αποτραπούν διαρροές δυσαρεστημένων ψηφοφόρων της (κυρίως) προς το κόμμα του Γ. Καρατζαφέρη. Στην προεκλογική ατζέντα της Ν.Δ. κυριάρχησαν τα θέματα της οικονομίας.
Ο Κ. Καραμανλής επέλεξε την πόλη της Δράμας για να ξεκινήσει την προεκλογική περιοδεία του στις 19 Σεπτεμβρίου, ενώ την ίδια ημέρα ο Γ. Παπανδρέου άρχιζε την εκστρατεία του με ομιλία σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας.
Όπως σημείωνε ο Τύπος, το μεγάλο «στοίχημα» του ΠΑΣΟΚ σ’ αυτές τις εκλογές ήταν να μπορέσει να προβάλει μια εναλλακτική κυβερνητική πρόταση (τονίζοντας τα σημεία εκείνα στα οποία διαφοροποιείται από το κυβερνών κόμμα) και, παράλληλα, να δείξει ότι έχει λάβει το «μήνυμα» για τα λάθη του παρελθόντος, που είχαν οδηγήσει στην απώλεια της εξουσίας. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης έδωσε έμφαση στη συνέχιση της στρατηγικής «πόλωσης και σύγκρουσης» που είχε ξεκινήσει από την αρχή της χρονιάς, με τον Γ. Παπανδρέου να επιχειρεί να αποδομήσει τη θετική εικόνα που είχε για τον αντίπαλό του μια μεγάλη μερίδα του εκλογικού σώματος και, παράλληλα, να θέτει το δίλημμα «ΠΑΣΟΚ ή Δεξιά;».
Οι πρώτες δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας μετά την προκήρυξη των εκλογών, έδιναν οριακό προβάδισμα στη Ν.Δ. έναντι του ΠΑΣΟΚ στην πρόθεση ψήφου και έδειχναν ότι η επόμενη Βουλή θα ήταν πεντακομματική, με το ΚΚΕ να καταλαμβάνει την τρίτη θέση, ενώ ακολουθούσαν ο ΣΥΡΙΖΑ και ο ΛΑΟΣ. Οι προεκλογικοί σχεδιασμοί (όλων) των κομμάτων θα ανατρέπονταν όταν ξέσπασαν οι φονικές πυρκαγιές στην Πελοπόννησο.
Το χρονικό της μεγάλης πυρκαγιάς
Την Παρασκευή 24 Αυγούστου, δεκάδες ανεξέλεγκτα πύρινα μέτωπα σε όλη τη χώρα εξελίσσονταν σε εθνική τραγωδία. Το μεγαλύτερο χτύπημα του πύρινου εφιάλτη εκδηλώθηκε στην Πελοπόννησο, με τη σφοδρότητα του αέρα να χειροτερεύει την κατάσταση. Για αρκετές ημέρες, οι πυρκαγιές θα συνέχιζαν να προκαλούν απώλειες ανθρώπινων ζωών και να αφανίζουν δασικές εκτάσεις και περιουσίες. Επιδεικνύοντας άμεσα αντανακλαστικά από την πρώτη ημέρα, ο πρωθυπουργός επισκέφθηκε την Ηλεία και τη Λακωνία.
• Το Σάββατο 25 Αυγούστου, ο Κ. Καραμανλής απηύθυνε μήνυμα στον ελληνικό λαό που θύμιζε πολεμικό ανακοινωθέν, καθώς κήρυσσε τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, έκανε αναφορές σε «συναγερμό» και σε «μάχη», και απηύθυνε κάλεσμα σε «συστράτευση», ενώ επισήμαινε ότι «τόσες εστίες φωτιάς την ίδια ώρα δεν μπορεί να είναι σύμπτωση και επιβάλλεται να βρούμε τους ενόχους». Περιοδεύοντας στις πληγείσες περιοχές, ο Γ. Παπανδρέου ζήτησε να υπάρξει «εθνική συνεργασία και συστράτευση», ενώ η Αλ. Παπαρήγα έκανε λόγο για «διαχρονικές πολιτικές ευθύνες».
• Την Κυριακή 26 Αυγούστου, ο πρωθυπουργός προήδρευσε σε σύσκεψη στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η εμφάνισή του με μπουφάν σε συνθήκες καύσωνα, ενώ οι παρόντες αξιωματικοί φορούσαν τις καλοκαιρινές τους στολές με τα κοντομάνικα, παρέπεμπε σε μια ανάλογη ενδυματολογική εμφάνιση του Αμερικανού προέδρου Τζορτζ Ου. Μπους μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και προκάλεσε την ειρωνική αντίδραση του ΠΑΣΟΚ που έκανε λόγο για «Μπου(σ)φάν». Την ίδια ημέρα, η κυβέρνηση αποφάσισε τη χορήγηση βοηθήματος 3.000 ευρώ για την κάλυψη των πρώτων αναγκών των πληγέντων και καταβολή αποζημίωσης 10.000 ευρώ για οικοσκευή και άμεσα έξοδα επισκευής κατοικιών. Αναφερόμενος στις πυρκαγιές, ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Βύρων Πολύδωρας έκανε λόγο για «ασύμμετρη απειλή», όρος που παρέπεμπε σε δράση τρομοκρατών.
• Τη Δευτέρα 27 Αυγούστου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα για την άμεση ανακούφιση των επιχειρήσεων που επλήγησαν από τις πυρκαγιές. Ο Θεόδωρος Ρουσόπουλος ανέλαβε εκ νέου χρέη κυβερνητικού εκπροσώπου και, με καθημερινές συνεντεύξεις Τύπου στο Ζάππειο προς Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους, θα στήριζε επικοινωνιακά τις κυβερνητικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση της καταστροφής και τη διαχείριση των συνεπειών της: η συνδρομή του στην εκλογική νίκη της Ν.Δ. θα χαρακτηριζόταν καθοριστική. Η απόπειρα του επικοινωνιακού επιτελείου της Ν.Δ. να παρουσιάσει τον Κ. Καραμανλή ως έναν ηγέτη ικανό να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά δύσκολες καταστάσεις και η παράλληλη απόπειρα της κυβέρνησης να αποσείσει από πάνω της τις, όποιες, ευθύνες της, ανάγκασαν το ΠΑΣΟΚ να αλλάξει άρδην την τακτική του και από ήπιων τόνων επισημάνσεις να περάσει σε μετωπικές επιθέσεις: Ο Γ. Παπανδρέου έκανε λόγο για «ολιγωρία, αναποτελεσματικότητα και εγκληματική αμέλεια» και χαρακτήρισε «ασύμμετρες ανοησίες» τους ισχυρισμούς περί «ασύμμετρης απειλής». Οι δηλώσεις περί «ασύμμετρης απειλής» προκάλεσαν επίσης την αντίδραση τόσο του ΚΚΕ, που έκανε λόγο για επιχείρηση τρομοκράτησης του λαού, όσο και του Συνασπισμού, που αναφέρθηκε σε «επικοινωνιακά ευρήματα της κυβέρνησης, κατασκευή αόρατων εχθρών και πλήρη γελοιοποίησή της». Από την πλευρά του, ο ΛΑΟΣ αναφέρθηκε σε «συντονισμένο σχέδιο κατά της χώρας μας» και επέρριψε ευθύνες στους «λαθρομετανάστες».
• Την Τρίτη 28 Αυγούστου, ο πρωθυπουργός επισκέφθηκε τη βάση των εναέριων μέσων πυρόσβεσης στην Ελευσίνα, με τα Νέα να επισημαίνουν ότι η προεκλογική του καμπάνια «συνεχίζει να πάσχει από το σύνδρομο της 11ης Σεπτεμβρίου», τονίζοντας τις «εντυπωσιακές» ομοιότητες της εμφάνισης του Κ. Καραμανλή με εκείνη του Τζορτζ Μπους στην αεροπορική βάση Travis τον Οκτώβριο του 2001*. Η πανελλαδική δημοσκόπηση της MRB που δημοσιοποιήθηκε στον Αlpha το ίδιο βράδυ, όπως επίσης και εκείνες της Metron Analysis για τον ΑΝΤ1 και της GPO για το Mega, που παρουσιάστηκαν την επόμενη ημέρα, κατέγραψαν προβάδισμα της Ν.Δ. έναντι του ΠΑΣΟΚ στην πρόθεση ψήφου, που κυμαινόταν από 1,2 έως 2 ποσοστιαίες μονάδες. Επίσης, η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτώμενων θεωρούσε ότι οι πυρκαγιές οφείλονταν σε οργανωμένο σχέδιο κατά της χώρας.
• Την Πέμπτη 30 Αυγούστου, κι ενώ είχε προηγηθεί η καταβολή της εφάπαξ οικονομικής βοήθειας για άμεση ανακούφιση σε 20.000 ανθρώπους, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι η Πολιτεία αναλαμβάνει την κατασκευή των κατεστραμμένων σπιτιών από τις πυρκαγιές με τη συνδρομή του Ειδικού Ταμείου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών. Το Έθνος θα έκανε λόγο για «πρωτοφανή προεκλογικό εκχυδαϊσμό με εμπόριο ελπίδας στα αποκαΐδια» και για τον Ριζοσπάστη η κυβέρνηση επιχειρούσε «να ξεπλύνει τις εγκληματικές της ευθύνες».
• Το τελευταίο διήμερο του Αυγούστου δημοσιοποιήθηκαν τα αποτελέσματα οκτώ πανελλαδικών δημοσκοπήσεων. Όλες εξακολουθούσαν να δίνουν προβάδισμα στη Ν.Δ. έναντι του ΠΑΣΟΚ στην πρόθεση ψήφου, με τη διαφορά να κυμαίνεται από 0,3 έως 4 ποσοστιαίες μονάδες. Στην παράσταση νίκης, το κυβερνών κόμμα συνέχιζε να συγκεντρώνει υψηλό ποσοστό, που κυμαινόταν μεταξύ 53% και 59,7%, σε αντίθεση με το ΠΑΣΟΚ, οι επιδόσεις του οποίου κινούνταν μεταξύ 18% και 26,4%. Στην καταλληλότητα για την πρωθυπουργία, ο Κ. Καραμανλής συνέχιζε να έχει σαφές προβάδισμα έναντι του Γ. Παπανδρέου, με διαφορά που κυμαινόταν από 9,9 μέχρι 24 μονάδες. Οσον αφορούσε το ΚΚΕ, τον ΣΥΡΙΖΑ και τον ΛΑΟΣ, παρουσίαζαν μια μικρή δημοσκοπική άνοδο. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, η προεκλογική περίοδος είχε επιστρέψει στην «κανονικότητα».
(*) «Επιμένει στο πρότυπο Μπους», Τα Νέα, 30 Αυγούστου 2007, σελ. 6.
Το debate των έξι αρχηγών
Η τηλεοπτική αναμέτρηση των έξι πολιτικών αρχηγών (Κ. Καραμανλής, Γ. Παπανδρέου, Αλέκα Παπαρήγα, Αλέκος Αλαβάνος, Γιώργος Καρατζαφέρης και Στέλιος Παπαθεμελής) πραγματοποιήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου και μεταδόθηκε σε διακαναλική σύνδεση.
Οι πολιτικοί αρχηγοί απάντησαν σε ερωτήσεις μοιρασμένες σε έξι θεματικές ενότητες (εξωτερική πολιτική, οικονομία, δημόσια διοίκηση, παιδεία, κοινωνική πολιτική και γενικά πολιτικά θέματα).
Όπως επισήμαναν τα Νέα, το debate διεξήχθη «μέσα σε ένα ασφυκτικό διαδικαστικό πλαίσιο, με παράλληλους μονολόγους, χωρίς αντίλογο και ενστάσεις, έχοντας ως στόχο τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους».
Για τον φιλοκυβερνητικό Τύπο, ο Κ. Καραμανλής ήταν «κυρίαρχος της αναμέτρησης», ενώ ο Γ. Παπανδρέου ήταν «κομπάρσος», «ναυάγησε» και «απέφευγε τη συγκεκριμένη και αναλυτική παρουσίαση των θέσεων και των προτάσεων του κόμματός του».
Για τις εφημερίδες που στήριζαν το ΠΑΣΟΚ, ήταν ο πρωθυπουργός εκείνος που «ναυάγησε», καθώς εμφανίστηκε «αμήχανος», «απολογητικός» και «ηττοπαθής». Δεν έλειψαν και οι διαπιστώσεις για «ντιμπέιτ-σούπα». Σύμφωνα με τα στοιχεία της AGB, η τηλεθέαση του debate επί του πληθυσμού άγγιξε συνολικά στα εννέα κανάλια που τo μετέδωσαν το 32,4% (3.029.000 τηλεθεατές).
ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
«Αυτοδυναμία ή εκλογές ξανά»
Ο νέος κύκλος της προεκλογικής εκστρατείας της Ν.Δ. άνοιξε με ομιλία του προέδρου της στο Δημοτικό Θέατρο Κερατσινίου (5/9).
Στις δύο εβδομάδες που ακολούθησαν, ο Κ. Καραμανλής:
• Τόνισε ότι σε περίπτωση που δεν προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση, η Ν.Δ. δεν θα συνεργαστεί με κανένα κόμμα και, άρα, η χώρα θα οδηγηθεί σε νέες εκλογές: Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε ότι σκόπευε στον περιορισμό της διαρροής ψηφοφόρων της Ν.Δ. προς τον ΛΑΟΣ (τον οποίο χαρακτήριζε «ακραίο» κόμμα) και στην προσέλκυση των αναποφάσιστων ψηφοφόρων που δεν επιθυμούσαν να βιώσουν την «περιπέτεια» μιας δεύτερης εκλογικής αναμέτρησης.
• Παραδέχθηκε ότι έγιναν λάθη από την κυβέρνησή του αλλά και ότι παρήχθη έργο, που όμως δεν ολοκληρώθηκε, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Είμαστε στη μέση ενός δύσκολου ανηφορικού δρόμου και πρέπει να συνεχίσουμε να κινούμαστε προς τα μπρος».
• Επέρριψε ευθύνες στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ που άφησαν «βαριά κληρονομιά» και δεν επέτρεψαν στη δική του να κάνει όσα επιθυμούσε για τους οικονομικά ασθενέστερους και να αυξήσει τις δαπάνες για την παιδεία στο 5% του ΑΕΠ.
• Για το θέμα των ομολόγων, υπογράμμισε ότι ήταν η δική του κυβέρνηση που αποκάλυψε το ζήτημα και το έστειλε στη Δικαιοσύνη.
• Κατηγόρησε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι επιχειρεί να δημιουργήσει πόλωση και οξύτητα, σε αντίθεση με τον ίδιο που υπερασπίζεται το ήπιο κλίμα, όπως ισχυριζόταν.
• Στα εθνικά θέματα, έδωσε έμφαση στο ότι θα τεθεί βέτο στην ένταξη των Σκοπίων σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς.
• Στην ομιλία του στη ΔΕΘ, υποσχέθηκε την κατάργηση του φόρου κληρονομιάς και του φόρου γονικών παροχών ακινήτων, την πλήρη απαλλαγή από φόρους ή τέλη της πρώτης κατοικίας, αύξηση του μισθού των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, και τη λήψη μέτρων με σκοπό την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
«Ο μόνος δρόμος είναι Καραμανλής και πάλι»
Η κεντρική προεκλογική συγκέντρωση του κυβερνώντος κόμματος έγινε στην Αθήνα, στο Πεδίον του Άρεως στην Αθήνα. Απευθυνόμενος στο πλήθος, ο Κ. Καραμανλής ανέπτυξε το όραμά του για μια «ισχυρή Ελλάδα, που προοδεύει» και για μια «κοινωνία αλληλεγγύης», υπογράμμισε ότι με την έξοδο της χώρας μας από τη διαδικασία του ελλείμματος θα γίνουν τα βήματα «για την οικοδόμηση ενός πραγματικά κοινωνικού κράτους» και χαρακτήρισε τον ηγέτη του ΠΑΣΟΚ «εκφραστή του παρελθόντος».
Όπως και σε όλες τις άλλες εκδηλώσεις του κόμματος, ο Κ. Καραμανλής «συνοδεύτηκε» κατά την είσοδό του στην εξέδρα, αλλά και κατά την αποχώρησή του από αυτήν, από το «Θα ’ρθεις σαν αστραπή ξανά», ενώ στην «πλάτη» της εξέδρας απεικονιζόταν η κυματίζουσα ελληνική σημαία με τα αστέρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι οπαδοί έσειαν γαλανόλευκες αλλά και σημαίες με το έμβλημα της Ν.Δ.
Τα συνθήματα που κυριάρχησαν ήταν: «Όλοι μαζί με τον Καραμανλή», «Είσαι και θα είσαι ο πρωθυπουργός», «Όταν οι άλλοι θα ψάχνουν για αρχηγό, εμείς θα σε φωνάζουμε ξανά πρωθυπουργό», «Όλη η Ελλάδα είναι μπλε». Το σύνθημα που συζητήθηκε ήταν το «Εμπρός, λαέ, μη σκύβεις το κεφάλι, ο μόνος δρόμος είναι Καραμανλής και πάλι», που ήταν μια παραλλαγή ενός «κλασικού» συνθήματος του ΚΚΕ.
«Μαζί πάμε την Ελλάδα μπροστά»
Η Ν.Δ. κατέβηκε στις εκλογές προβαλλόμενη ως «Δύναμη μεταρρύθμισης»: Το σλόγκαν είχε λανσαριστεί πριν από πολύ καιρό και ερχόταν σαν συνέχεια εκείνου που είχε χρησιμοποιηθεί το 2004 («Δύναμη εμπιστοσύνης»). Το κεντρικό σύνθημα του κόμματος ήταν το «Μαζί πάμε την Ελλάδα μπροστά». Σε μία ακόμα εκλογική αναμέτρηση, τα συνθήματα των δύο κομμάτων εξουσίας παρουσίαζαν μεγάλες ομοιότητες μεταξύ τους, καθώς το «Μαζί. Μπροστά. Δυνατά» και το «Μαζί για την Ελλάδα. Ενώνουμε τους Έλληνες» ήταν κάποια από τα συνθήματα του ΠΑΣΟΚ.
Σε γιγαντοαφίσα, κυριαρχούσε η φωτογραφία του Κ. Καραμανλή, ο οποίος κοιτούσε «κατάματα» και με αμυδρό χαμόγελο τον λαό.
Τα πρώτα τηλεοπτικά σποτ της Ν.Δ. ήταν απλά και γινόταν χρήση της «μεθόδου της γραφομηχανής»: Ξεκινούσαν με τον εκφωνητή να υπενθυμίζει τις υποσχέσεις του κόμματος σε κάποιους τομείς το 2004 και μετά να επισημαίνει ότι «μέσα σε τριάμισι χρόνια, οι δεσμεύσεις μας γίνονται πράξη», ενώ στην οθόνη δημιουργούνταν ένα μπλε φόντο (σε αντιδιαστολή με το πράσινο φόντο που αποσυντίθετο στα σποτ της Ν.Δ. το 2004).
Σε μια άλλη σειρά σποτ, με την εισαγωγή «Εμπιστεύομαι τη Νέα Δημοκρατία. Εμπιστεύομαι τον Κώστα Καραμανλή», εμφανίζονταν «καθημερινοί» άνθρωποι διαφόρων ηλικιών οι οποίοι προέβαιναν σε «προσωπικές μαρτυρίες», απευθυνόμενοι στον θεατή. Μεταξύ άλλων, έλεγαν: «Σε κοιτά στα μάτια και σου λέει την αλήθεια», «Παραδέχεται τα λάθη του και προσπαθεί να τα διορθώσει», «Ξέρει να ακούει τις ανάγκες του πολίτη», «Δείχνει ευαισθησία», «Με κάνει να νιώθω σιγουριά για το μέλλον», «Βοήθησε τόσες χιλιάδες νέους να βγουν από την ανεργία», «Έκανε την Ελλάδα κέντρο στον διεθνή ενεργειακό χάρτη», «Μείωσε τη φορολογία. Δίνει κίνητρα για τις επενδύσεις. Στηρίζει τους μικρομεσαίους».
Ο Κ. Καραμανλής εμφανίστηκε στο τελευταίο σποτ της Ν.Δ. Καθισμένος στο γραφείο του, απευθυνόταν στον λαό, λέγοντας ότι, παρά τις δυσκολίες, συντελέστηκε σημαντικό έργο, και τόνιζε: «Μπορούμε να προχωρήσουμε πιο γρήγορα. Να κάνουμε πιο πολλά βήματα για μια κοινωνία συνοχής και αλληλεγγύης. Για πιο δίκαιο κοινωνικό κράτος». Όπως και σε ανάλογα σποτ προηγούμενων αναμετρήσεων, παρεμβάλλονταν πλάνα που έδειχναν τον ηγέτη της Ν.Δ. να γίνεται αντικείμενο θερμών εκδηλώσεων από πολίτες.
Η Ν.Δ. είχε παρουσία και στον έντυπο Τύπο, με σειρά διαφημιστικών καταχωρίσεων, που είχαν τον κεντρικό τίτλο «Βήματα που κάνουν τη ζωή μας καλύτερη» και αναφερόταν στο επιτελεσθέν και επιτελούμενο κυβερνητικό έργο στο περιβάλλον και τη χωροταξία, στα μεγάλα έργα υποδομής, στην οικονομία και την απασχόληση, ενώ παράλληλα καταγράφονταν αναλυτικά οι νέες κυβερνητικές προτεραιότητες σ’ αυτούς τους τομείς. Επίσης, υπήρξε μια άλλη σειρά καταχωρίσεων, που κινούνταν στην ίδια κατεύθυνση με τη σειρά σποτ με τον γενικό τίτλο «Εμπιστεύομαι τη Νέα Δημοκρατία. Εμπιστεύομαι τον Κώστα Καραμανλή».
Το επιτελείο
Την ευθύνη όλης της επικοινωνιακής εκστρατείας ανέλαβε ο Θ. Ρουσόπουλος: Στην ομάδα του συμμετείχε σχεδόν το σύνολο των συνεργατών του στις εκλογές του 2004, όπως επίσης και ο αναπληρωτής εκπρόσωπος Τύπου Ευάγγελος Αντώναρος. Στη χάραξη επικοινωνιακής πολιτικής βοήθησε και η Χριστίνα Μπαντούνα (εταιρεία επικοινωνίας Ventris). Σημαντικό ρόλο κατά την προεκλογική εκστρατεία του κόμματος έπαιξαν επίσης ο γενικός διευθυντής του Μενέλαος Δασκαλάκης και ο γραμματέας του Λευτέρης Ζαγορίτης. Γραμματέας Πολιτικού Σχεδιασμού και Προγράμματος ήταν ο Νίκος Καραχάλιος. Άτυπος σύμβουλος του Κ. Καραμανλή παρέμενε ο Γιάννης Λούλης. Για τη διαφημιστική της καμπάνια, η Ν.Δ. συνεργάστηκε με τις εταιρείες Civitas και Stratcom, με επικεφαλής τους Γιώργο Φλέσσα και Βασίλη Κάββαλο (στρατηγική, media planning-buying, καταχωρίσεις, outdoor, αφίσες, Διαδίκτυο) και την Spot JWT (τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά σποτ).
Υπεύθυνος για την ανάλυση των δημοσκοπήσεων ήταν ο Πάνος Σταθόπουλος, με το κόμμα να συνεργάζεται με τις εταιρείες MRB και Metron Analysis.
Την ευθύνη της τηλεοπτικής κάλυψης των συγκεντρώσεων της Ν.Δ. είχε ο σκηνοθέτης Γιώργος Παπαδόπουλος*.
(*) Τα παραπάνω στοιχεία βασίστηκαν σε πληροφορίες από συνεντεύξεις με τους Θεόδωρο Ρουσόπουλο, Γιώργο Φλέσσα, Πάνο Σταθόπουλο, Νίκο Καραχάλιο και Γιώργο Παπαδόπουλο.
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ
Άναψε… φωτιές το ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ
Οι πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου βρήκαν το ΠΑΣΟΚ να παρουσιάζει το πρόγραμμά του για την ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών, ενώ παράλληλα το ψηφοδέλτιο Επικρατείας του άναβε… φωτιές: Η μη ανακήρυξη από τον Άρειο Πάγο της υποψηφιότητας της Φώφης Γεννηματά έδωσε την ευκαιρία στο ΠΑΣΟΚ να κατηγορήσει την κυβέρνηση για χειραγώγηση της Δικαιοσύνης αλλά και στον φιλοκυβερνητικό Τύπο να αναφερθεί σε «γκάφα» του ΠΑΣΟΚ και σε προσπάθεια να μεθοδεύσει «τεχνητή πόλωση του προεκλογικού κλίματος».
Παράλληλα, η Βούλα Πατουλίδου εξέφραζε την έντονη δυσφορία της για τη μη τοποθέτησή της στην τέταρτη θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας του Κινήματος, κατηγορώντας τον Γ. Παπανδρέου για «κατάπτυστη συμπεριφορά», ενώ ο Κίμων Κουλούρης χαρακτήριζε «βίαιο, άδικο και ανεξήγητο» τον αποκλεισμό του από τα ψηφοδέλτια του ΠΑΣΟΚ. Τα παραπάνω θέματα απασχόλησαν επί ημέρες τα ΜΜΕ και, σύμφωνα με τον Κώστα Παναγόπουλο της ALCO, «ανέκοψαν τη (μικρή) δυναμική που είχε εκδηλώσει το ΠΑΣΟΚ» στην πρόθεση ψήφου*.
(*) Κώστας Παναγόπουλος, «Ανάλυση εκλογικών αποτελεσμάτων 2007. Πώς και γιατί ψήφισαν οι Έλληνες», 24 Σεπτεμβρίου 2007, www.alcopolls.gr.
«Φτάνει πια!»
Στις 3 Σεπτεμβρίου, μιλώντας σε συγκέντρωση του ΠΑΣΟΚ στο Ηράκλειο, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης έκανε λόγο για «κυβέρνηση της κοροϊδίας και της αναξιοπιστίας» και πρόβαλλε το σύνθημα «Φτάνει πια!». Επίσης, ζήτησε την υπερψήφιση του κόμματός του από τους εργαζομένους, τους δασκάλους, τους φοιτητές, τους αγρότες, τους ανέργους, τους συνταξιούχους, τους επιστήμονες και τους μικρομεσαίους εμπόρους, επαγγελματίες και βιοτέχνες.
Τις ημέρες που ακολούθησαν, ο Γ. Παπανδρέου:
• Συνέχισε να επιτίθεται εναντίον του Κ. Καραμανλή, καταγγέλλοντάς τον για «κομματικοποίηση των πάντων», χαρακτηρίζοντάς τον «πρωθυπουργό των συμφερόντων, των σκανδάλων και των συγκαλύψεων (στην υπόθεση των ομολόγων) και ένοχο για την καταστροφή που προκάλεσαν οι πυρκαγιές, ενώ τον κατηγόρησε ότι επιφυλάσσει για μετά τις εκλογές «κρυφή ατζέντα» εις βάρος των ασθενέστερων τάξεων.
• Προέβλεψε ότι τυχόν παραμονή της Ν.Δ. στην εξουσία θα ισοδυναμούσε με «φτώχεια, ακρίβεια, ανεργία και ανασφάλεια, πισωγύρισμα σε έναν εργασιακό μεσαίωνα, έξαρση της ακρίβειας, ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου, κατάρρευση του κοινωνικού κράτους, διάλυση της δημόσιας εκπαίδευσης και του ΕΣΥ, καινούργια σκάνδαλα και νέες συγκαλύψεις».
• Υπογράμμισε ότι στις 16 Σεπτεμβρίου, «η νίκη θα είναι της μεγάλης κοινωνικής, προοδευτικής και δημοκρατικής πλειοψηφίας, όλων των δυνάμεων της Αριστεράς».
«Ένα καινούργιο συμβόλαιο τιμής»
Ο Γ. Παπανδρέου δεσμευόταν προσωπικά ότι θα τηρηθεί «μέχρι την τελευταία λέξη» το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ, το οποίο χαρακτήριζε ως «μια νέα Κοινωνική Συμφωνία, ένα καινούργιο συμβόλαιο τιμής που υπογράφουμε με τον ελληνικό λαό» και προέβλεπε, μεταξύ άλλων: Διπλασιασμό του αριθμού των δικαιούχων του ΕΚΑΣ (από 300.000 σε 600.000). Διασφάλιση βασικής σύνταξης 550 ευρώ για τον μεμονωμένο αγρότη και ανασφάλιστο, και 950 ευρώ για το ζευγάρι. Αύξηση του επιδόματος ανεργίας στο 70% του βασικού μισθού. Κάρτα υγείας για όλους. Αύξηση των δαπανών για την παιδεία. Εφάπαξ παροχή 2.000 ευρώ για κάθε νεογέννητο – με εισοδηματικά κριτήρια. Στροφή της χώρας προς την «πράσινη οικονομία».
«Γιώργο, γερά, γερά, να φύγει η Δεξιά»
Στην κεντρική προεκλογική ομιλία του, στο Πεδίον του Άρεως, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ επιτέθηκε εκ νέου στον Κ. Καραμανλή και την κυβέρνησή του, και απευθύνθηκε, μεταξύ άλλων, στους φοιτητές «με το αβέβαιο αύριο», στους άνεργους νέους, στη «γενιά των 700 ευρώ», στους νέους αγρότες, σε εκείνους «που απέχουν από την πολιτική, που είναι δύσπιστοι και απογοητευμένοι». Επίσης, αποβλέποντας στην περαιτέρω συσπείρωση της εκλογικής βάσης του κόμματός του και επιδιώκοντας την προσέλκυση αριστερών ψηφοφόρων, τόνισε ότι «κανείς δημοκράτης, κανείς προοδευτικός, κανένας σοσιαλιστής, κανένας αριστερός δεν εκχωρεί στη Δεξιά την τύχη της χώρας του» και ζήτησε την ψήφο των πολιτών «για να ανοίξει ο δρόμος για την εθνική αναγέννηση».
Μετά το πέρας της ομιλίας του Γ. Παπανδρέου, στην εξέδρα ανέβηκαν ο Κώστας Σημίτης και ο γενικός γραμματέας της Σοσιαλιστικής Διεθνούς Λουίς Αγιάλα.
Το τραγούδι που ακούστηκε περισσότερο στη συγκέντρωση ήταν το «Καλημέρα, ήλιε». Τα συνθήματα που κυριάρχησαν ήταν: «Γιώργο, γερά, γερά, να φύγει η Δεξιά», «Κάτω η χούντα του Καραμανλή», «Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ, ενωμένο, δυνατό», «Το ΠΑΣΟΚ είναι αλλού γιατί είναι κίνημα λαού», «Σήκω, Ανδρέα, να δεις τη νεολαία», «Γιώργο, μαζί στη νέα αλλαγή», «Νάτος, νάτος, ο πρωθυπουργός», «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά», «Σεισμός, σεισμός, σοσιαλισμός». Οι συγκεντρωμένοι οπαδοί κρατούσαν πράσινες και λευκές σημαίες με τον ήλιο του ΠΑΣΟΚ, ενώ το σκηνικό συμπλήρωναν κόρνες και καπνογόνα.
«ΠΑΣΟΚ. Σιγουριά. Ελπίδα. Προοπτική»
Στο Προγραμματικό Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ (Μάιος 2007) είχε υιοθετηθεί το σύνθημα «Δίκαιη κοινωνία. Δυνατή Ελλάδα», που αξιοποιήθηκε και στην προεκλογική καμπάνια του κόμματος, στην οποία κυριάρχησαν τα συνθήματα «Μαζί για τη νίκη» (που ήταν σχεδόν πανομοιότυπο με το «Μαζί στη νίκη», που είχε χρησιμοποιηθεί το 2004) και «Νίκη για νέα αλλαγή», συνοδευόμενα από φράσεις όπως «Μαζί. Μπροστά. Δυνατά», σε γιγαντοαφίσες στις οποίες το φόντο ήταν ένας γαλάζιος ουρανός πάνω από ένα πράσινο λιβάδι.
Σε μια άλλη σειρά αφισών, τα δύο παραπάνω κεντρικά συνθήματα συνοδεύονταν από φράσεις όπως: «Για μια καλύτερη ποιότητα ζωής», «Για μια καλύτερη παιδεία», «Με όραμα και νέο πρόγραμμα, συγκεκριμένες δεσμεύσεις, αξιόπιστες λύσεις» κ.ά. Στο πράσινο φόντο, απεικονιζόταν η κυματίζουσα γαλανόλευκη με τα αστέρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (η οποία μάλιστα κυριαρχούσε στην «πλάτη» της εξέδρας στις ομιλίες του Γ. Παπανδρέου σε συγκεντρώσεις, όπως ακριβώς και σε εκείνες της Ν.Δ. με ομιλητή τον Κ. Καραμανλή).
Πρόσωπα εμφανίστηκαν σε λίγες αφίσες: Σε μία, ένα μικρό κορίτσι κρατούσε ένα δενδρύλλιο ελιάς και το σύνθημα «Μαζί για την Ελλάδα» συμπληρωνόταν από τη φράση «Δημιουργούμε μια δίκαιη κοινωνία με Ανάπτυξη, Αλληλεγγύη, Ανθρωπιά», ενώ σε άλλη αφίσα, που έδειχνε ένα αγόρι να κρατάει μια ελληνική σημαία, το ίδιο σύνθημα συνοδευόταν από τη φράση «Ενώνουμε τους Έλληνες». Σε αφίσα χρησιμοποιήθηκε και μια φωτογραφία του Γ. Παπανδρέου.
«Αγωνιζόμαστε όλοι μαζί»
Στο πρώτο κύμα της τηλεοπτικής καμπάνιας του ΠΑΣΟΚ κυριάρχησαν τρία σποτ.
Στο πρώτο, προβάλλονταν εικόνες από τις πυρκαγιές, ενώ περνούσαν με γράμματα φράσεις όπως: «Η Ελλάδα μας τώρα κλαίει… πονάει… φοβάται. Είναι οργισμένη από την ανικανότητα. Είναι τρομαγμένη από την καταστροφή. Ντρέπεται… Όμως καμιά συγγνώμη». Στη συνέχεια εμφανίζονταν διάφορα πρόσωπα που δήλωναν, μεταξύ άλλων: «Θέλω να ελπίζω», «Χρειάζομαι ένα όραμα, μια πίστη», «Θέλω ένα πρόγραμμα, μια δημιουργική δράση». Το σποτ έκλεινε με τη φράση: «Τώρα είναι η ώρα της αλήθειας».
Με την ίδια φράση έκλεινε και το δεύτερο σποτ, το οποίο, μεταξύ άλλων, ανέφερε: «Η αλήθεια είναι ότι ζήσαμε πολλά. Φωτιές. Καταστροφή περιβάλλοντος. Υποκλοπές. Αυταρχισμός. Κουμπάροι. Κοινωνική αδικία. Ομόλογα. Ανικανότητα. Απραξία. Ψέματα. Φτάνει πια!».
Το τρίτο σποτ εξέπεμπε αποκλειστικά θετικό μήνυμα, δείχνοντας ένα αγόρι και ένα κορίτσι να υψώνουν την ελληνική σημαία, με τον εκφωνητή να τονίζει: «Μαζί δημιουργούμε μια δυνατή Ελλάδα. Την Ελλάδα των παιδιών μας».
Ακολούθησε μια σειρά σποτ στα οποία προβάλλονταν πλάνα από τις προηγούμενες εκλογές, με τον Κ. Καραμανλή να προβαίνει σε διάφορες υποσχέσεις. Στη συνέχεια, ο εκφωνητής επισήμαινε ότι «Το είπε αλλά δεν το έκανε ποτέ» και χαρακτήριζε τις δεσμεύσεις του προέδρου της Ν.Δ. «λόγια του αέρα», «κούφια λόγια» και «πυροτέχνημα». Ακολουθούσαν εικόνες που έδειχναν αντίστοιχα ένα μπλε μπαλόνι να ξεφουσκώνει, ένα χέρι με καρυοθραύστη να σπάει καρύδια και πυροτεχνήματα να πέφτουν, και στη συνέχεια η οθόνη γέμιζε με «Θα… Θα… Θα…». Ο εκφωνητής έθετε το ερώτημα: «Γιατί να τους πιστέψετε ξανά; Φτάνει πια!». Ερωτώμενος σχετικά, ο Γ. Παπανδρέου δήλωσε: «Δεν υπάρχει θετική ή αρνητική διαφήμιση, υπάρχει η αλήθεια».
Οι επιθέσεις εναντίον του Κ. Καραμανλή και της κυβέρνησής του συνεχίστηκαν με πληθώρα σποτ, στα οποία το Κίνημα πρόβαλλε παράλληλα τις δικές του δεσμεύσεις, με την επισήμανση: «Το ΠΑΣΟΚ δίνει λύσεις».
Στην τελική ευθεία για τις εκλογές, προβλήθηκε ένα σποτ με πλάνα που έδειχναν τον Γ. Παπανδρέου να έρχεται σε επαφή με τον κόσμο ή να μιλάει σε προεκλογικές συγκεντρώσεις, τα οποία εναλλάσσονταν με πλάνα στα οποία αγρότες, ηλικιωμένοι, εργάτες, νέοι, τα μέλη μιας οικογένειας και άλλοι φώναζαν «Μαζί», ενώ ο ηγέτης του ΠΑΣΟΚ διαβεβαίωνε σε ομιλία του: «Αγωνιζόμαστε όλοι μαζί». Στο σύνολο των είκοσι και πλέον σποτ που έφτιαξε το ΠΑΣΟΚ, αυτό ήταν το μοναδικό στο οποίο εμφανιζόταν ο αρχηγός του, το πρόσωπο του οποίου άλλωστε είχε περιορισμένη παρουσία στην υπόλοιπη διαφημιστική καμπάνια του κόμματος.
Το επιτελείο
Στη Γραμματεία της Επιτροπής Εκλογικού Αγώνα του ΠΑΣΟΚ συμμετείχαν μεταξύ άλλων: ο Παύλος Γερουλάνος, ο γραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ Νίκος Αθανασάκης, ο Γιώργος Ελενόπουλος, ο Γιάννης Ρουμπάτης, η Τίνα Μπιρμπίλη, ο γενικός διευθυντής του κόμματος Ροβέρτος Σπυρόπουλος, ο γραμματέας του Τομέα Οργανωτικού Νίκος Σαλαγιάννης και ο εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος Γιάννης Ραγκούσης. Ο Κώστας Λαλιώτης συμμετείχε στον συντονισμό του πολιτικού και επικοινωνιακού σχεδιασμού. Το ΠΑΣΟΚ συνεργάστηκε με τη διαφημιστική εταιρεία Geo Young & Rubicam (του Βαγγέλη Γεωργιάδη). «Συγκεντρωσιάρχης» ήταν ο Πέτρος Συναδινός, τη διοργάνωση των εκδηλώσεων ανέλαβε η εταιρεία του Φάνη Συναδινού και ο σκηνοθέτης Γιώργος Σιούλας είχε την ευθύνη της τηλεοπτικής τους κάλυψης*.
(*) Βασίστηκε σε δημοσιεύματα και πληροφορίες από τους Κώστα Λαλιώτη, Γιώργο Σιούλα και Παύλο Γερουλάνο.
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ
«Θέλουν τον λαό στη στρούγκα»
Σε όλες τις δημοσκοπήσεις που είχαν διεξαχθεί από τις αρχές του 2007 έως και τον Ιούνιο, το ΚΚΕ βρισκόταν σταθερά στην τρίτη θέση και μάλιστα σε μεγάλη απόσταση από το τέταρτο κόμμα.
Κατά την προεκλογική περίοδο, το ΚΚΕ υπενθύμιζε ότι «δεν ανέχθηκε καμία αντιλαϊκή επιλογή και προσπάθησε να συμβάλει στην οργάνωση των εργαζομένων στον τόπο δουλειάς». Το κόμμα απευθύνθηκε στους εργαζομένους, τους μικροϊδιοκτήτες αγρότες, τους ανέργους, τους συνταξιούχους, τους μετανάστες, τους νέους και τις γυναίκες «που ανήκουν στα λαϊκά στρώματα», και στους «αγωνιστές της επιστήμης, της τέχνης και του πολιτισμού».
Διευκρινίζοντας ότι η ψήφος στο κόμμα δεν σημαίνει προσχώρηση σ’ αυτό και ταύτιση με την ιδεολογία του, η γενική γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ Αλ. Παπαρήγα απευθύνθηκε σε όσους ήθελαν να αποδυναμώσουν τα δύο μεγάλα κόμματα, για τα οποία έλεγε ότι «έχουν αποδεδειγμένα κοινή γραμμή πλεύσης» και «θέλουν τον λαό στη γνωστή στρούγκα». Παράλληλα, επιτίθετο στον Συνασπισμό, λέγοντας ότι «συνεργάζεται με το ΠΑΣΟΚ στο συνδικαλιστικό κίνημα και την Τοπική Αυτοδιοίκηση» και ότι «δεν έχει κόψει τον ομφάλιο λώρο από τη σοσιαλδημοκρατία».
Μεταξύ άλλων, το ΚΚΕ πρότεινε την κατάργηση των «αντιασφαλιστικών» νόμων από το 1992 και μετά, ζήτησε το όριο ηλικίας για συνταξιοδότηση να είναι τα 55 έτη για τις γυναίκες και τα 60 έτη για τους άνδρες, και απαίτησε διπλασιασμό των αγροτικών συντάξεων και κατώτατη σύνταξη για τους εργατοϋπαλλήλους τα 1.050 ευρώ.
«Έρχεται νέα μπόρα και καταιγίδα»
Στην κεντρική συγκέντρωση του κόμματος στο Πεδίον του Άρεως, η 62χρονη Αλ. Παπαρήγα αναφέρθηκε στην ανάγκη συγκρότησης της «μεγάλης συμμαχίας που έχει ανάγκη ο τόπος» με τη συμμετοχή των εργατών, των μικρομεσαίων της πόλης και των φτωχών αγροτών. Ακόμα, προειδοποίησε τον λαό: «Έρχεται νέα μπόρα και καταιγίδα».
Τα συνθήματα που κυριάρχησαν στη συγκέντρωση ήταν: «Νου Δου – ΠΑΣΟΚ καίνε τη ζωή σου, με το ΚΚΕ η απάντησή σου», «Εμπρός, λαέ, μη σκύβεις το κεφάλι, με το ΚΚΕ αντίσταση και πάλη», «Εννιά δεκαετίες αγώνα και θυσία, το ΚΚΕ στην πρωτοπορία», «Εργάτες, αγρότες, φοιτητές, με μέτωπο απαντάμε στις πολυεθνικές», «Ισχυρό ΚΚΕ, αντεπίθεση λαέ», «ΚΚΕ ισχυρό, μέτωπο λαϊκό», «Ετούτος ο Σεπτέμβρης είναι η αρχή, έρχονται αγώνες και πάλη ταξική», «ΚΚΕ, το Κόμμα σου λαέ», «Άλλαξε, λαέ, τώρα ΚΚΕ», «Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη», «ΠΑΣΟΚ – Νου Δου – Συνασπισμός, ψηφίσατε το Μάαστριχτ, πληρώνει ο λαός», «Το μέλλον μας δεν είναι ελαστικό, εφτάωρο – πενθήμερο για όλους σταθερό».
Μεταξύ των τραγουδιών που ακούγονταν από τα μεγάφωνα ήταν τα: «Ένα το χελιδόνι», «Τώρα είναι δικός σου αυτός ο δρόμος», «Ξελασπώστε το μέλλον» και «Αυτά τα δέντρα». Στην εξέδρα εμφανίστηκε με την κιθάρα του ο Μίλτος Πασχαλίδης και ερμήνευσε, μεταξύ άλλων, το τραγούδι των Μάνου Λοΐζου – Μανώλη Ρασούλη «Τίποτα δεν πάει χαμένο».
«ΚΚΕ. Η δύναμή σου»
Το κεντρικό σύνθημα στην προεκλογική καμπάνια του κόμματος ήταν το «ΚΚΕ. Η δύναμή σου». Μια παραλλαγή του ήταν το σύνθημα «ΚΚΕ. Η δύναμη και η απάντησή σου», το οποίο σε μια γιγαντοαφίσα έκανε ομοιοκαταληξία με τη φράση «Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ καίνε τη ζωή σου».
Σε άλλη αφίσα, το σύνθημα «ΚΚΕ Η δύναμή σου – Σταθερή, δοκιμασμένη, σίγουρη», συνοδευόταν από την προειδοποίηση «Έρχονται τα χειρότερα».
Επίσης, χρησιμοποιήθηκε και το σύνθημα «ΚΚΕ ισχυρό», το οποίο, σε αφίσες, συνοδεύτηκε από φράσεις όπως «Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ δεν αλλάζουν, άλλαξε εσύ!» «Εμπιστοσύνη στη δύναμή σου. Για λαϊκή συμμετοχή και εξουσία», «Για το δίκιο και την προοπτική σου. Αποδυνάμωσε τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ», «Με Ν.Δ. ή ΠΑΣΟΚ για σύνταξη πείνας στα 70; Ψηφίζω – απαντώ», «Ανυπακοή. Αντεπίθεση».
Το ΚΚΕ παρήγαγε αρκετά τηλεοπτικά σποτ. Ένα από αυτά χρησιμοποίησε εικόνες από την ταινία Metropolis του Φριτς Λανγκ, ενώ εμβόλιμα ένα χέρι απαιτούσε «εργασία, αύξηση, ασφάλιση, υγεία–παιδεία» και ένα άλλο χέρι του έδινε «ανεργία, 0,77 ευρώ, σύνταξη στα 70, εμπόρευμα», αντίστοιχα. Το μήνυμα είχε την προτροπή: «Διεκδίκησε τον πλούτο που παράγεις».
Ένα άλλο σποτ είχε τον τίτλο «Η διαδρομή του τρόμου», ξεκινούσε με φωτογραφίες των Κ. Καραμανλή και Γ. Παπανδρέου και παρουσίαζε ένα όχημα που κινείται σε δρόμο ταχείας κυκλοφορίας, με ταμπέλες που έγραφαν, μεταξύ άλλων: «Αύξηση απολύσεων. Μείωση μισθών», «Η νεολαία σε πλήρες αδιέξοδο», «Υγεία–Παιδεία μόνο με χρήμα», «Σύνταξη πείνας στα 70», «Ξερίζωμα στις αγροτιάς», «Καταχρεωμένη οικογένεια», «Κοινωνία διαφθοράς και αρπαχτής». Στο τέλος, ο εκφωνητής έλεγε: «Επιτέλους, stop. Nέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ είναι υπόλογοι. Θα συνεχίσεις να τους εμπιστεύεσαι;» Το σποτ έκλεινε με τη διαβεβαίωση: «ΚΚΕ. Τίμια και σταθερά δίπλα σου».
ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
«Να δυναμώσουν οι φωνές των αδύνατων και των αποκλεισμένων»
Τον Δεκέμβριο του 2004, διεξήχθη το 4ο Τακτικό Συνέδριο του Συνασπισμού της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας, με τον Νίκο Κωνσταντόπουλο να έχει ήδη αποφασίσει να μη θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για την ηγεσία του. Έχοντας τη στήριξη του Αριστερού Ρεύματος, ο Αλέκος Αλαβάνος εκλέχτηκε πρόεδρος του Συνασπισμού. Η εκλογή του σήμανε την «αριστερή» και «κινηματική» στροφή του κόμματος. Η υποστήριξη που παρείχε ο Συνασπισμός στις μεγάλες κινητοποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν, είτε κατά της αναθεώρησης του άρθρου 16 του Συντάγματος, είτε για ζητήματα κοινωνικών δικαιωμάτων, του προσέδωσε σημαντικά πολιτικά οφέλη.
Τον Μάρτιο του 2007, πραγματοποιήθηκε το Διαρκές Συνέδριο του Συνασπισμού, που ενέκρινε την εκλογική συνεργασία του κόμματος με δυνάμεις της Ριζοσπαστικής Αριστεράς με την επωνυμία Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ). Στη διακήρυξη του εκλογικού αυτού σχήματος, μεταξύ άλλων, τονιζόταν η άρνησή του στις ιδιωτικοποιήσεις που «προωθεί ραγδαία ο νεοφιλελευθερισμός», η απαίτηση για 35ωρο χωρίς μείωση αποδοχών, η διεκδίκηση «ουσιαστικών» αυξήσεων στους μισθούς, στις συντάξεις και στο επίδομα ανεργίας, η πρόταση καθιέρωσης ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και η υπεράσπιση του δημόσιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.
Για τις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου, στο ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ στεγάστηκαν: ο Συνασπισμός της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας, η ΑΚΟΑ, η ΔΕΑ, η ΚΕΠ, η ΚΕΔΑ, το Κόκκινο, η ΚΟΕ, η Οικολογική Παρέμβαση και στελέχη του ΔΗΚΚΙ.
Στην εκλογική του διακήρυξη, ο ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε την υπερψήφισή του ώστε «να δυναμώσουν οι φωνές των αδύνατων και των αποκλεισμένων».
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, ο 57χρονος Αλ. Αλαβάνος αρνήθηκε κατηγορηματικά τη μετεκλογική σύμπραξη του ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ σε περίπτωση μη αυτοδύναμης κυβέρνησης, με την αιτιολογία ότι «δεν υπάρχει καμία ταύτιση στο πρόγραμμα». Επίσης, τόνιζε την επιμονή του ΣΥΡΙΖΑ για ενότητα και κοινή δράση της Αριστεράς.
Στο debate, ο Αλ. Αλαβάνος υπερασπίστηκε τις κινητοποιήσεις της νεολαίας και τόνισε ότι ποτέ το κόμμα του δεν στήριξε βίαια γεγονότα.
«Η ιστορία γράφεται με ανυπακοή»
Μιλώντας στην κεντρική προεκλογική συγκέντρωση του ΣΥΡΙΖΑ στην Αθήνα, στην πλατεία Κοτζιά, κι έχοντας δίπλα του μια κοπέλα που απέδιδε την ομιλία του στη νοηματική, ο Αλ. Αλαβάνος υπενθύμισε την υποστήριξη του κόμματός του και των άλλων συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ «σε όλες τις κινητοποιήσεις για τον πόλεμο, τον ρατσισμό, τα δημοκρατικά κοινωνικά δικαιώματα και κατά του νεοφιλελευθερισμού» και έκανε ιδιαίτερες αναφορές στα περιβαλλοντικά ζητήματα και στη «γενιά του άρθρου 16», τη «γενιά των 400 ευρώ», και τους συμβασιούχους, ανέργους και υποαπασχολούμενους νέους.
Πριν από την ομιλία του Αλ. Αλαβάνου, τα μεγάφωνα μετέδιδαν έθνικ μουσική και ροκ τραγούδια της δεκαετίας του ’80, ενώ ο Λουκιανός Κηλαηδόνης άνοιξε την εκδήλωση παίζοντας στο πιάνο. Οι συγκεντρωμένοι οπαδοί κρατούσαν σημαίες που αντιπροσώπευαν τις συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ και φώναζαν συνθήματα όπως: «Εμπρός, λαέ, μη σκύβεις το κεφάλι, με την Αριστερά ενότητα και πάλη», «Ούτε ΠΑΣΟΚ, ούτε Δεξιά, ενότητα και πάλη με την Αριστερά», «Αγώνας, ρήξη κι ανατροπή, η ιστορία γράφεται με ανυπακοή», «Οι μετανάστες δεν είναι ξένοι, εμπρός εργάτες ενωμένοι»*.
(*) Πηγή: Τα Νέα
«Αλλάζουμε το τοπίο»
Το κεντρικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ στην προεκλογική του εκστρατεία ήταν το «Αλλάζουμε το τοπίο. Να νικήσει η ζωή. Δικαίωμά μας».
Στην κεντρική αφίσα, το σύνθημα πλαισίωσαν πέντε χέρια που το καθένα σχημάτιζε το σήμα της νίκης και όλα μαζί το πεντάκτινο αστέρι που αποτελούσε μέρος του εμβλήματος του ΣΥΡΙΖΑ: Η εικόνα θύμιζε έντονα εκείνη που είχε αποτυπωθεί σε προεκλογική αφίσα των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) στη Γερμανία για τις εκλογές του 2005.
Σε κάποιες από τις άλλες αφίσες που κυκλοφόρησε, ο ΣΥΡΙΖΑ έθετε ερωτήματα όπως «Με ποιο δικαίωμα καταργούν τις ελευθερίες μας;», «Με ποιο δικαίωμα κάνουν τη ζωή μας λάστιχο;», «Με ποιο δικαίωμα πλουτίζουν κάνοντάς μας φτωχότερους;», «Με ποιο δικαίωμα ξεπουλάνε την εκπαίδευση;», «Με ποιο δικαίωμα οδηγούν τη φύση στην καταστροφή;» και πρόβαλλε, αντίστοιχα, αιτήματα όπως «Πραγματική ελευθερία για όλους και όλες», «Πλήρης απασχόληση και σταθερή εργασία για όλους και όλες», «Αυξήσεις στους μισθούς και στις συντάξεις», «Δημόσια, δωρεάν παιδεία για όλους και όλες», «Το περιβάλλον πάνω από τα κέρδη». Όλα τα αιτήματα συμπληρώνονταν με τη φράση «Δικαίωμά μας».
Τα μηνύματα των παραπάνω αφισών του ΣΥΡΙΖΑ αξιοποιήθηκαν παράλληλα και σε τηλεοπτικά του σποτ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ επικοινώνησε τις θέσεις του και με διαφημιστικές καταχωρίσεις στον Τύπο.
Ο Αλέξης Τσίπρας ανέλαβε την οργάνωση της επικοινωνιακής καμπάνιας του ΣΥΡΙΖΑ καθώς επίσης και χρέη εκπροσώπου Τύπου του Συνασπισμού κατά την προεκλογική περίοδο. Στην ομάδα που «έτρεξε» θέματα επικοινωνίας και οργανωτικά συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, ο Τάσος Κορωνάκης, ο Αλέξανδρος Μπίστης, ο Ανδρέας Καρίτζης (υπεύθυνος επικοινωνιακής στρατηγικής) και ο δημοσιογράφος Άγγελος Τσέκερης. Ο ΣΥΡΙΖΑ συνεργάστηκε με τη διαφημιστική εταιρεία Upset! του Γιάννη Κακουλίδη*.
(*) Τα στοιχεία για το επιτελείο τα έδωσαν στον συγγραφέα ο Τάσος Κορωνάκης και ο Αλέξανδρος Μπίστης.
ΛΑΪΚΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ
«Υπερασπιστής των συμφερόντων του κάθε μη προνομιούχου Έλληνα»
Ο Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός (ΛΑΟΣ, με τον τονισμό στο όμικρον) ιδρύθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου του 2000, από τον διαγραφέντα από τη Ν.Δ., ανεξάρτητο βουλευτή και δημοσιογράφο Γ. Καρατζαφέρη, ο οποίος, μεταξύ άλλων, άρθρωνε έναν λόγο «φιλολαϊκό», υπογράμμιζε ότι αισθάνεται «συνεχιστής των αξιών του Κωνσταντίνου Καραμανλή, οι οποίες περικλείονται στο τρίπτυχο Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια», αρνούνταν κατηγορηματικά τον χαρακτηρισμό του ακροδεξιού, έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου της «ισοπέδωσης της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού κάτω από τον οδοστρωτήρα της παγκοσμιοποίησης», έδινε ιδιαίτερη βαρύτητα στα εθνικά θέματα και ζητούσε την αποπομπή όλων των λαθρομεταναστών. Το έμβλημα του κόμματος ήταν ένας λευκός σταυρός στο κέντρο του οποίου βρίσκεται ένας πράσινος κότινος μέσα σε κόκκινο φόντο.
Με μεγάλη εμπειρία στον χώρο της διαφήμισης και ιδιοκτήτης δημοσιογραφικού συγκροτήματος, ο Γ. Καρατζαφέρης είχε την ευχέρεια να επικοινωνεί τις θέσεις του κόμματός του σε ένα ευρύ κοινό.
Αν και δεν κατάφερε να μπει στη Βουλή των Ελλήνων τον Μάρτιο του 2004, εντούτοις, στις ευρωεκλογές που ακολούθησαν, ο ΛΑΟΣ εξέλεξε έναν ευρωβουλευτή (τον αρχηγό του).
Το 2005 προσχώρησε στον ΛΑΟΣ το (εθνικιστικό κόμμα) Ελληνικό Μέτωπο του Μάκη Βορίδη.
Στις 11 Αυγούστου 2007, ο ΛΑΟΣ παρουσίασε τη Διακήρυξή του, στην οποία τονιζόταν η αντίθεσή του «σε κάθε φαινόμενο ρατσισμού, μισαλλοδοξίας και αντισημιτισμού». Παράλληλα, θυμίζοντας έντονα τη ρητορική του Ανδρέα Παπανδρέου στα πρώτα χρόνια του ΠΑΣΟΚ, ο ΛΑΟΣ εμφανιζόταν ως υπερασπιστής των συμφερόντων «του κάθε μη προνομιούχου Έλληνα» και πρόβαλλε το τετράπτυχο: «Λαϊκή κυριαρχία, κοινωνική δικαιοσύνη, εθνική ανεξαρτησία, πραγματική δημοκρατία».
«Είμαστε δεξιοί στα εθνικά θέματα, αριστεροί στα κοινωνικά»
Κατά την προεκλογική περίοδο, ο ΛΑΟΣ δέχθηκε την έντονη πίεση της Ν.Δ., που έθεσε το δίλημμα «Αυτοδυναμία ή νέες εκλογές». «Απαντώντας» σε αυτή την κίνηση, ο ηγέτης του ΛΑΟΣ δήλωνε διαρκώς ότι η Ν.Δ. θα εξασφαλίσει αυτοδυναμία, ενώ το κόμμα του δεν διοργάνωσε μεγάλες συγκεντρώσεις ούτε κεντρική εκδήλωση στην Αθήνα.
Παράλληλα, ο ΛΑΟΣ είχε να αντιμετωπίσει και τη Δημοκρατική Αναγέννηση, που επίσης εμφάνιζε ένα «φιλολαϊκό» πρόσωπο, τόνιζε τους δεσμούς της με την Εκκλησία της Ελλάδος και έδινε έμφαση στα εθνικά θέματα. Σύμφωνα με τον Γ. Καρατζαφέρη, το κόμμα του Στέλιου Παπαθεμελή λειτουργούσε ως «δεκανίκι» της Ν.Δ. Στοχεύοντας στην προσέλκυση ενός ευρύτερου ακροατηρίου, ο Γ. Καρατζαφέρης υιοθέτησε έναν πιο «ψύχραιμο», «μετριοπαθή» και «στρογγυλεμένο» πολιτικό λόγο σε σχέση με εκείνον των πρώτων χρόνων του κόμματός του. Ο 60χρονος ηγέτης του ΛΑΟΣ επαναλάμβανε ότι μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων «δεν υπάρχει καμιά διαφορά» και έδειχνε ότι επιζητούσε να καρπωθεί την ψήφο διαμαρτυρίας όσων δεν ήταν ικανοποιημένοι από τις πολιτικές που είχαν ασκηθεί μέχρι τότε.
Επίσης, ο Γ. Καρατζαφέρης τάχθηκε υπέρ της «δίκαιης αναδιανομής του πλούτου» και κατά των «ληστρικών τόκων των τραπεζών», ζήτησε τη θέσπιση κατώτατου μισθού αλλά και ανώτατου, υποστήριξε τη χορήγηση ενιαίας εθνικής σύνταξης, υπενθύμιζε ότι το κόμμα του πιστεύει «τόσο στην ανάγκη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και της ελεύθερης αγοράς, όσο και στην ανάγκη της υπεύθυνης κρατικής παρέμβασης» και διακήρυττε ότι «είμαστε δεξιοί στα εθνικά θέματα, αριστεροί στα κοινωνικά, Έλληνες στη συνείδηση», με τον Στ. Παπαθεμελή να τον κατηγορεί ότι «πιστεύει στα πάντα, αρκεί να πάρει ψήφους».
«Χέρι–χέρι, γιατί αυτός διαφέρει»
Ο ΛΑΟΣ κυκλοφόρησε δύο κεντρικές αφίσες, με πρωταγωνιστή τον πρόεδρό του. Η πρώτη εμφάνιζε τον Γ. Καρατζαφέρη να σφίγγει χαμογελαστός τα δυο του χέρια και, παρουσιάζοντας μια νέα εκδοχή του συνθήματος που χρησιμοποιούσε από την εποχή που κατέβαινε στις εκλογές ως υποψήφιος βουλευτής της Ν.Δ. («Χέρι–χέρι, με τον Καρατζαφέρη»), έγραφε: «Χέρι–χέρι, γιατί αυτός διαφέρει. Το απέδειξε και στην Ευρώπη».
Πτώση του δικομματισμού και άνοδος της Αριστεράς
Οι κάλπες θεωρήθηκε ότι έστειλαν μήνυμα αμφισβήτησης του δικομματισμού.
Αν και είδε τη δυναμική της να μειώνεται κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες και έχασε 364.000 ψηφοφόρους, σε σχέση με τις προηγούμενες εθνικές εκλογές, η Ν.Δ. πέτυχε τον στόχο της αυτοδυναμίας, που ήταν ωστόσο οριακή. Ο Κ. Καραμανλής εκτίμησε ότι «η κυβέρνηση πήρε σαφή εντολή να συνεχίσει τις αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη ο τόπος».
Καταγράφοντας απώλεια 276.000 ψήφων και 2,5 ποσοστιαίων μονάδων, σε σχέση με το 2004, το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε το χαμηλότερο ποσοστό του σε εθνικές εκλογές από το 1981. Κορυφαία του στελέχη απέδωσαν τη «βαριά» ήττα στον «απροσδιόριστο και ασαφή» πολιτικό του λόγο, στους χειρισμούς γύρω από το ψηφοδέλτιο Επικρατείας, στην ταύτιση της πολιτικής του σε κρίσιμους τομείς με εκείνη της Ν.Δ. και στην έλλειψη αυτοκριτικής για την ήττα του 2004. Ο Γ. Παπανδρέου ανακοίνωσε ότι θα ζητούσε άμεσα από τα μέλη και τους φίλους του ΠΑΣΟΚ να ανανεώσουν την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του. Στις 11 Νοεμβρίου του 2007 επανεξελέγη πρόεδρος, συγκεντρώνοντας περίπου το 56% των ψήφων έναντι 38,2% του Ευάγγελου Βενιζέλου και 5,7% του Κώστα Σκανδαλίδη.
Το ΚΚΕ σημείωσε την καλύτερη εκλογική του επίδοση από τη διάσπαση του 1991, ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς αύξησε τον αριθμό των ψήφων του κατά 50% σε σχέση με την αναμέτρηση του 2004 (προσελκύοντας, κατά κύριο λόγο, ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ αλλά και νέους εκλογείς) και, για πρώτη φορά, από το 1977 και την Εθνική Παράταξη, ο λεγόμενος «εθνικός χώρος» είχε εκπροσώπηση στην ελληνική Βουλή με τον ΛΑΟΣ, που αύξησε κατά περίπου 75% το ποσοστό που είχε λάβει στις προηγούμενες εθνικές εκλογές.