Από τη δεκαετία του 1950, ο αιδεσιμότατος Μάρτιν Λούθερ Κινγκ μαχόταν για την κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων και τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών. Κορυφαία στιγμή των αγώνων αυτών ήταν η «Πορεία προς την Ουάσιγκτον», το καλοκαίρι του 1963. Στην ολοκλήρωσή της, εκατοντάδες χιλιάδες Αφροαμερικανοί –και όχι μόνο– συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα του αμερικανικού κράτους με βασικό σύνθημα «Δουλειές και Ελευθερία». Εκεί, μπροστά από το μνημείο του Αβραάμ Λίνκολν, του προέδρου που κατάργησε την δουλεία, ο Κινγκ εκφώνησε τον ιστορικό λόγο: «Έχω ένα όνειρο».
Την επόμενη χρονιά θα ακολουθήσει η υπογραφή του Νόμου περί Πολιτικών Δικαιωμάτων από τον πρόεδρο Λίντον Μπ. Τζόνσον.
Το κίνημα εναντίον των φυλετικών διακρίσεων βρήκε τη θέση του στις στήλες της Καθημερινής, η οποία το «παρακολούθησε» συστηματικά και ανέλυσε τα στιγμιότυπά του, με τη μορφή ρεπορτάζ, ενίοτε κατ’ αποκλειστικότητα σε συνεργασία με τους Τάιμς, αλλά και με τη φιλοξενία κειμένων επιφανών προσωπικοτήτων της εποχής, όπως ο συγγραφέας Ουόλτερ Λίπμαν. Η δολοφονία του Κινγκ, τον Απρίλιο του 1968 στο Μέμφις του Τενεσί, δεν βρήκε τη θέση της στην εφημερίδα, που τότε δεν κυκλοφορούσε.
Πορεία εις το Κογκρέσσον
Με υποδειγματικήν τάξιν και οργάνωσιν ήρχισεν ενταύθα από των πρώτων πρωινών ωρών της σήμερον με συμμετοχήν λευκών και νέγρων, η μεγαλυτέρα διαδήλωσις υπέρ της φυλετικής ισότητος και των πολιτικών δικαιωμάτων των μαύρων, που εγένετο ποτέ εις την αμερικανικήν πρωτεύουσαν. Εις την πορείαν προς την Ουασιγκτώνα μετέσχον χιλιάδες διαδηλωτών, υπολογιζόμενοι εις 250.000 περίπου. Οι ηγούμενοι της διαδηλώσεως εγένοντο δεκτοί εις το Κογκρέσσον υπό του Προέδρου της Βουλής κ. Μακκόρμακ και των αρχηγών της δημοκρατικής πλειοψηφίας και της ρεπουμπλικανικής μειοψηφίας εις την Γερουσίαν κ.κ. Μάνσφηλντ και Ντίρκσεν.
Ο Πρόεδρος Κέννεντυ εδήλωσεν απόψε ότι η διαδήλωσις εξυπηρέτησε την προώθησιν της υποθέσεως 20 εκατομμυρίων Νέγρων των Ην. Πολιτειών και συνέβαλεν εις την ευημερίαν ολοκλήρου της ανθρωπότητος. Επίσης εδήλωσεν ότι η Κυβέρνησις θα συνεχίση τας προσπαθείας της διά την υπό του Κογκρέσσου έγκρισιν του νομοσχεδίου περί πολιτικών δικαιωμάτων και την υποδειγματικήν τάξιν της εκδηλώσεως. «Η ιστορία εγνώρισε πολλάς διαδηλώσεις – διαφόρου αιτίας και διαφορετικών μορφών», εδήλωσεν ο Πρόεδρος. «Εν τούτοις η χώρα μας δύναται να είναι λίαν υπερήφανος διά την σημερινήν διαδήλωσιν».
Ουάσιγκτον, με αίτημα «Δουλειές και Ελευθερία» (AP Photo).
Η επιτροπή που εγένετο δεκτή από τους ηγέτας των νομοθετικών Σωμάτων απετελείτο από τον πρόεδρον του Συνδικάτου των υπαλλήλων κλιναμαξών κ. Φίλιπ Ράντολφ, τον γενικόν γραμματέα του Συνδέσμου διά την προαγωγήν των εγχρώμων κ. Ρόϋ Ουίλκινς και άλλας προσωπικότητας.
Εις το Καπιτώλιον εισήλθον επίσης ενώ περιεστοιχίζοντο εκατέρωθεν υπό πολυαρίθμων κινηματογραφιστών και φωτογράφων, ο πρόεδρος της «Χριστιανικής ηγεσίας», εις τας νοτίους πολιτείας Αιδ. Μάρτιν Λούθερ Κιγκ, ο οποίος επρωτοστάτησε προ μηνών εις τας διαδηλώσεις κατά των φυλετικών διακρίσεων εις την Αλαμπάμα και μετέσχεν ενεργώς εις την σημερινήν τεραστίαν διαδήλωσιν της Ουάσιγκτων, και ο κ. Ουώλτερ Ρόϋθερ, πρόεδρος της ενώσεως εργατών αυτοκινήτων και αντιπρόεδρος της αμερικανικής ομοσπονδίας εργατών. Οι ηγέται της Γερουσίας εδέχθησαν, επίσης, εκ μέρους των διαδηλωτών, τον κ. Μάθιου Άμαν, εκτελεστικόν διευθυντήν των εν Ουασιγκτώνι γραφείων του εθνικού συνδέσμου διά την προαγωγήν των εγχρώμων.
Αργότερον ο κ. Ράντολφ εδήλωσε ότι ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων κ. Μακκόρμακ τον διεβεβαίωσεν ότι αύτη θα εγκρίνη το νομοθετικόν πρόγραμμα του προέδρου Κέννεντυ περί πολιτικών δικαιωμάτων, υπό την προϋπόθεσιν ότι αύται θα περιλαμβάνουν την διάταξιν περί ελευθέρας εισόδου εις όλα τα δημόσια κέντρα και καταστήματα, ως και διάταξιν διά της οποίας θα παρέχεται η εξουσιοδότησις εις τον υπουργόν Δικαιοσύνης όπως διατάσση δικαστικήν έρευναν, κατά την κρίσιν του, εις περιπτώσεις παραβιάσεως των πολιτικών δικαιωμάτων. Ο κ. Ράντολφ προσέθεσεν ότι «η διαβεβαίωσις αύτη είναι λίαν ενθαρρυντική διά την οργανωτικήν επιτροπήν της πορείας».
Εξ άλλου, ο κ. Μακκόρμακ εις δηλώσεις του προς τους δημοσιογράφους είπεν, ότι εδέχθη τους ηγέτας της διαδηλώσεως περιστοιχιζόμενος υπό των ηγετικών στελεχών αμφοτέρων των κομμάτων εις την Βουλήν και ότι συνωμίλησε μετ’ αυτών, σήμερον την πρωίαν, επί μίαν περίπου ώραν. Ο πρόεδρος της Βουλής διηυκρίνησε περαιτέρω ότι η διαβεβαίωσις την οποίαν παρέσχε προς τους ηγέτας της διαδηλώσεως, προϋποθέτει την έγκρισιν του νομοθετικού προγράμματος του προέδρου Κέννεντυ υπό της επιτροπής δικαστικών υποθέσεων της Βουλής, η οποία το επεξεργάζεται. «Επρόκειτο περί καρποφόρου συνομιλίας – συνέχισεν. Εχάρην μεγάλως διότι είχον την ευκαιρίαν να συναντηθώ με τους ηγέτας της διαδηλώσεως διά την φυλετικήν ισότητα. Ο πρόεδρος της επιτροπής δικαστικών υποθέσεων της Βουλής –κατέληξεν– υποστηρίζει σθεναρώς το νομοθετικόν πρόγραμμα του προέδρου Κέννεντυ περί κατοχυρώσεως της ασκήσεως των δικαιωμάτων των πολιτών».
Εξ άλλου, ο αρχηγός της δημοκρατικής πλειοψηφίας της Γερουσίας κ. Μάικ Μάνσφηλντ, εις σχετικάς δηλώσεις του, εξήρε το πνεύμα της συνομιλίας του μετά των εκπροσώπων της «πορείας προς την Ουασιγκτώνα». Η συνομιλία μας –προσέθεσεν– υπήρξε λίαν φιλόφρων, διεξήχθη δε εντός εγκαρδίου ατμοσφαίρας. Οι εκπρόσωποι των διαδηλωτών μού εξήγησαν τας απόψεις των, εγώ δε εξέφρασα προς αυτούς τας επ’ αυτών γνώμας μου.
Περαιτέρω είπεν ότι αι πιθανότητες εγκρίσεως του νομοθετικού προγράμματος του προέδρου Κέννεντυ υπό της Γερουσίας θα είναι περισσότεραι αν αύτη ήθελεν επιληφθή νομοσχεδίου εγκριθησομένου υπό της Βουλής των Αντιπροσώπων και όχι απλώς του εγκριθησομένου υπό της επιτροπής δικαστικών υποθέσεων της Γερουσίας.
Εξ εγκύρων κύκλων διευκρινίζεται ότι η εκδηλωθείσα εκ μέρους του κ. Μάνσφηλτ προτίμησις όπως η Γερουσία συζητήση επί νομοσχεδίου εγκριθησομένου υπό της Βουλής των Αντιπροσώπων μάλλον παρά επί κειμένου νομοσχεδίου, το οποίον θα ενεκρίνετο υπό της επιτροπής δικαστικών υποθέσεων της Γερουσίας, οφείλεται, ουσιαστικώς, εις την σύνθεσιν της εν λόγω επιτροπής, πρόεδρος της οποίας είναι ο δημοκρατικός γερουσιαστής εκ Μισσισιππή κ. Τζαίημς Άιλαντ. Αναμένεται ότι κατόπιν πιέσεως των εκ των Νοτίων Πολιτειών μελών του Κογκρέσσου ο γερουσιαστής Άϊλαντ δεν θα είναι διατεθειμένος ούτε να επισπεύση ούτε να διευκολύνη την επεξεργασίαν του νομοθετικού προγράμματος του προέδρου Κέννεντυ υπό της υπ’ αυτόν επιτροπής.
Οι αντιπρόσωποι των 10 οργανώσεων υπό την αιγίδα των οποίων ετέλει η πορεία προς την Ουασιγκτώνα εγένοντο δεκτοί υπό του προέδρου κ. Κέννεντυ. Κατά την άφιξίν των εις τον Λευκόν Οίκον οι 10 ηγέται επευφημήθησαν υπό εκατοντάδος ατόμων συγκεντρωθέντων προ του κιγκλιδώματος του πάρκου. Αι 10 προσωπικότητες κατηυθύνθησαν αμέσως εις το γραφείον του προέδρου ο οποίος είχε παρακολουθήσει την πορείαν της διαδηλώσεως από της τηλεοράσεως.
Εις σχετικήν ερώτησιν δημοσιογράφου προς τον γερουσιαστήν Μάνσφηλντ κατά πόσον οι εκπρόσωποι των διαδηλωτών τού υπέβαλον υπόμνημα περιέχον τα δέκα αιτήματά των, ούτος απήντησεν αρνητικώς. Τα εν λόγω αιτήματα περιλαμβάνουν, κατά πρώτον λόγον, την υπό του Κογκρέσσου ψήφισιν ενός ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού προγράμματος πολιτικών δικαιωμάτων άνευ κωλυσιεργίας ή υποβολής τροπολογιών αι οποίαι θα εμείωναν την αποτελεσματικότητα του προγράμματος τούτου. Έτερον αίτημα είναι η κατάργησις των φυλετικών διακρίσεων εις όλα τα σχολεία εντός του τρέχοντος έτους και η μη διάθεσις κονδυλίων εκ μέρους της Ομοσπονδιακής Κυβερνήσεως δι’ οιονδήποτε πρόγραμμα αποβλέπον εις την διατήρησιν των εν λόγω διακρίσεων.
Εξ άλλου, ο Ραββίνος Ιωακείμ Πριντζ, πρόεδρος του αμερικανικού εβραϊκού Κογκρέσσου, εδήλωσεν ότι οι Εβραίοι τείνουν σήμερον τας χείρας των προς τους νέγρους συμπολίτας των, εις την ευγενή αυτήν προσπάθειαν.
«Η εβραϊκή κοινότης των Ηνωμένων Πολιτειών –προσέθεσεν– είναι υπερήφανος διότι μετέχει εις τας εκδηλώσεις της Ιστορικής αυτής ημέρας. Ως Εβραίοι –συνέχισεν ο Ραββίνος Πρινζ– ενθυμούμεθα την ιδικήν μας ιστορίαν της δουλείας, την ιδικήν μας ζωήν εις τα γκέττο».
Εξ άλλου, ο κ. Ουώλτερ Ρόϋθερ, πρόεδρος της ενώσεως εργατών αυτοκινήτων και αντιπρόεδρος της αμερικανικής ομοσπονδίας εργατών, ετόνισεν ότι η ηθική συνείδησις των Αμερικανών δέον όπως κινητοποιηθή πάραυτα διά την εφαρμογήν του προγράμματος περί πολιτικών δικαιωμάτων.
Μετά ταύτα, ο Δρ. Ευγένιος Κάρσον Μπλέϊκ, αντιπρόεδρος της επιτροπής επί των φυλετικών και θρησκευτικών προβλημάτων του εθνικού συμβουλίου εκκλησιών, είπεν ότι «αν όλοι οι πιστοί και οι ιερείς των χριστιανικών εκκλησιών εις τας Ηνωμένας Πολιτείας είναι πρόθυμοι να ταχθούν παρά το πλευρόν σας και να πορευθούν μαζί σας, η μάχη διά την κατάκτησιν πλήρων πολιτικών δικαιωμάτων και αξιοπρεπείας διά τους νέγρους, έχει ήδη κερδηθή».
Γενικώς το κυριαρχούν σύνθημα που ανέπτυξαν επί δύο και πλέον ώρας 12 ομιληταί ήτο: «Θέλομεν την ελευθερίαν και την θέλομεν τώρα».
Κατά τα διαλείμματα μεταξύ των διαφόρων ομιλιών, εκπρόσωποι διαφόρων θρησκευτικών δογμάτων απηύθυναν δεήσεις, ενώ εξ άλλου διάφοροι τραγουδισταί εξετέλουν θρησκευτικά άσματα των Νέγρων, ενώπιον του τεραστίου πλήθους, που είχε συγκεντρωθή γύρω από το μνημείον του Λίνκολν.
Εξ όλων των ομιλιών, εκείνη η οποία συνεκίνησε περισσότερον τους οδοιπόρους της ελευθερίας, είναι το αναγνωσθέν κείμενον της ομιλίας του κ. Τζαίημς Φάρμερ, προέδρου του Κογκρέσσου διά την φυλετικήν ισότητα, ο οποίος προετίμησε να παραμείνη έγκλειστος εις τας φυλακάς της πόλεως Ντοναλτσόνβιλ της Λουιζιάνας, ομού μετ’ άλλων 200 συλληφθέντων διαδηλωτών. Ο κ. Φάρμερ, εις το αναγνωσθέν κείμενον της ομιλίας του, απευθύνει έκκλησιν όπως μη χρησιμοποιηθή βία. «Δεν αγωνιζόμεθα μόνο διά τα δικαιώματά μας και την ελευθερίαν μας, ετόνισε. Δεν αγωνιζόμεθα μόνον διά να εφαρμόση η χώρα μας την δημοκρατίαν την οποίαν διακηρύσσει. Αγωνιζόμεθα ώστε εκατομμύρια βρεφών μαύρων, λευκών, ερυθροδέρμων ή κιτρίνων, να δυνηθούν να γνωρίσουν την ημέραν καθ’ ην δεν θα υφίσταται πλέον μίσος, πείνα και ασθένεια εις τον κόσμον. Δεν θα παύσωμεν να αγωνιζώμεθα εφ’ όσον οι σκύλοι της αστυνομίας των Νοτίων Πολιτειών θα μας δαγκάνουν και εφ’ όσον θα εξακολουθούν να μας δαγκάνουν οι αρουραίοι του Βορρά».
Έτερος ομιλητής, ο κ. Ρόϋ Ουΐλκινς, ο γενικός γραμματεύς του Εθνικού Συνδέσμου διά την προαγωγήν των εγχρώμων, είπε τα εξής: «Ήλθομεν εδώ διά να τεθή εις εφαρμογήν μία νομοθεσία, η οποία θα κατοχυρώνη το δικαίωμα εκάστου όπως ζη ελεύθερος και όπως επιδιώκη την ευτυχίαν, και η οποία θα αναγκάση το κράτος να συμμορφωθή με την αρχήν της ισότητος, την εξαγγελθείσαν εις την διακήρυξιν της ανεξαρτησίας».
Εξ άλλου, προς τας χιλιάδας των διαδηλωτών ανεγνώσθη το μήνυμα του προέδρου Κέννεντυ, επ’ ευκαιρία της «Ημέρας της Εργασίας», που εορτάζεται την Δευτέραν, προς τον αμερικανικόν λαόν, διά του οποίου ούτος καλεί τους Αμερικανούς να εντείνουν τας προσπαθείας των, όπως επιτευχθή ισότης δικαιωμάτων δι’ όλους τους πολίτας της Αμερικής. Ο Αμερικανός πρόεδρος τονίζει μεταξύ άλλων, ότι επιβάλλεται κυρίως η καταπολέμησις της ανεργίας και υπενθυμίζει ότι «παρά την ευημερίαν μας, οι άνεργοι εις την χώραν μας ανέρχονται εις 4.250.000».
Ο κ. Κέννεντυ αναφέρει περαιτέρω ότι επιβάλλεται επίσης ενίσχυσις του εκπαιδευτικού συστήματος, προκειμένου να εξασφαλισθούν εποικοδομητικαί δυνατότητες εις την αμερικανικήν νεολαίαν και να πραγματοποιηθή η ισότης των δικαιωμάτων όλων των Αμερικανών πολιτών.
Γενικώς η «πορεία» και η όλη εξέλιξις ταύτης υπήρξεν ομαλωτάτη και διεξήχθη σχεδόν άνευ επεισοδίων, εις τρόπον ώστε οι αστυνομικοί ουδέν είχον σχεδόν να πράξουν πλην της τυπικής τηρήσεως της τάξεως. Ολίγον μετά την μεσημβρίαν και ενώ οι διαδηλωταί υπελογίζοντο εις 200-250 χιλιάδας, έφθασαν εις το μνημείον του Λίνκολν οι διάσημοι αστέρες του κινηματογράφου, Μπαρτ Λάνγκαστερ, Μάρλον Μπράντο, Χάρρυ Μπελαφόντε, Σάμμυ Νταίηβις, Τόνυ Κέρτις, Πωλ Νιούμαν, Τζαίημς Γκάρνερ και άλλοι. Ο Λάνγκαστερ εκράτει περγαμηνήν, την οποίαν είχε κομίσει εκ Παρισίων. Εις την περγαμηνήν, η οποία εδόθη εις αυτόν υπό Αμερικανών διαβιούντων εις Παρισίους, ανεγράφετο, ότι όλοι οι Αμερικανοί θα πρέπει «να απελευθερωθούν από τον φόβον και τας διώξεις». Εκ Παρισίων είχεν αφιχθή και η διάσημος Νέγρα τραγουδίστρια και χορεύτρια Ζοζεφίνα Μπαίκερ.
Η αστυνομία συνέλαβε δύο άτομα, που δεν ήσαν διαδηλωταί. Ο ένας εκ των συλληφθέντων ήτο ο υπαρχηγός του αμερικανικού ναζιστικού κόμματος, Καρλ Άλλεν, 32 ετών, και ο έτερος 20ετής νεανίας, ο οποίος ήρπασε μίαν πινακίδα από ένα διαδηλωτήν και την έθραυσεν. Ο Άλλεν επεχείρησε, παρά την σχετικήν απαγόρευσιν της αστυνομίας, να εκφωνήση λόγον υπέρ των φυλετικών διακρίσεων. Σημειωτέον ότι την πρωΐαν είχε λάβει θέσιν εις το μνημείον του Λίνκολν ο αρχηγός του αμερικανικού ναζιστικού κόμματος Ρόκουελ, περιστοιχιζόμενος από πεντηκοντάδα νέων οπαδών του. Τους ναζιστάς αυτούς, οι οποίοι απέφυγον να εμφανισθούν με την γνωστήν στολήν των με τον αγκυλωτόν σταυρόν, εκύκλωσαν οι αστυνομικοί, οι οποίοι υπέδειξαν εις τον Ρόκουελ ότι δεν του εδόθη άδεια να προβή εις εκδηλώσεις ή να εκφωνήση λόγους.
Πολλοί εκ των διαδηλωτών ελιποθύμησαν από τον καύσωνα ή από την ταλαιπωρίαν και αμέσως μετεφέρθησαν εις τον σταθμόν πρώτων βοηθειών. […]
Η διαδήλωσις διελύθη κατ’ ειρηνικόν τρόπον την 4.30 απογευματινήν. Ο πρόεδρος Κέννεντυ παρηκολούθησε την πορείαν από της τηλεοράσεως. Εγνώσθη, εξ άλλου, ότι φωτογραφίαι της πορείας της Ουασιγκτώνος θα μεταδοθούν εις Ευρώπην, μέσω του «Τέλσταρ 11». Ως διηυκρίνησε χθες την νύκτα εκπρόσωπος της Νάσιοναλ Μπροντκάστιν Κόμπανυ, αι εικόνες θα μεταδοθούν κατά την διάρκειαν δύο συνεχών διελεύσεων του δορυφόρου υπεράνω των Ην. Πολιτειών και θα είναι δυνατόν να «συλληφθούν» από το δίκτυον τόσον της ευρωπαϊκής τηλεόρασεως όσον και της σοβιετικής τοιαύτης. Εις Μόσχαν την τελευταίαν στιγμήν δεν μετεδόθη διά της τηλεοράσεως η πορεία.
Η Καθημερινή, 29 Αυγούστου 1963
Λευκοί και νέγροι εις την Ουασιγκτώνα
H πρωτεύουσα των Ην. Πολιτειών δεν αποτελεί, ως γνωστόν, μέρος οιασδήποτε Πολιτείας, αλλ’ είναι μία ξεχωριστή διοικητική οντότης, υπό την επωνυμίαν «Περιοχή της Κολομβίας». Διοικείται δε από Συμβούλιον εξ Επιτρόπων, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι αποκλειστικώς και μόνον έναντι του Κογκρέσσου. Το Συμβούλιον εξαρτάται από το Κογκρέσσον διά κάθε οικονομικόν πόρον του, αι δε Επιτροπαί του Κογκρέσσου, που έχουν δικαιοδοσίαν επί της περιοχής της Ουασιγκτώνος, δεν αισθάνονται καμμίαν συμπάθειαν προς τους Νέγρους – αλλ’ ούτε και προς τους Λευκούς, καθώς φαίνεται…
Προς δυσμάς του Πάρκου Ουέστ Κρηκ, ευρίσκεται η συνοικία των κατοικιών των δημοσίων υπαλλήλων, με τα σπίτια εις κανονικάς γραμμάς, όπου οι δημόσιοι υπάλληλοι διάγουν την κάπως βαρετήν και τακτικήν ζωήν όλων των δημοσίων υπαλλήλων. Εις τας εκλεκτάς συνοικίας Βιρτζίνια και Μαίρυλαντ ευρίσκονται αι αριστοκρατικαί λέσχαι, τα μέλη των οποίων αποτελούν μίαν ξεχωριστήν τάξιν, από την οποίαν αποκλείονται αυστηρώς οι Νέγροι, αλλά και οι Λευκοί που έχουν εβραϊκήν καταγωγήν. Όχι δε μόνον είναι αι λέσχαι αυταί σφοδρώς μισαλλόδοξοι, αλλ’ ελλείπει μεταξύ των μελών των η δημοκρατική εκείνη συναδέλφωσις, που παρατηρείται μεταξύ των μελών των λεσχών των βρεταννικών αποικιών, όπου ο Κυβερνήτης πίνει ενίοτε το ουΐσκυ του με ένα κατώτερον υπάλληλον της Διοικήσεως, που δικαιούται και αυτός να είναι μέλος της ιδίας λέσχης.
Εδώ, αντιθέτως, η καταγωγή, το χρήμα και η κοινωνική θέσις αποτελούν τα απαραίτητα προσόντα, καθώς και το λευκόν δέρμα και το αγγλοσαξονικόν, αυστηρώς προτεσταντικόν, οικογενειακόν πλαίσιον. […]
Αυτή είναι η μεγαλυτέρα αδυναμία των Νέγρων «ακτιβιστών» εις τας Ην. Πολιτείας. Εάν απορρίψουν τον φυλετικόν διαχωρισμόν των «Μαύρων Μουσουλμάνων», όπως έπραξαν πολλοί εξ αυτών, δεν υπάρχει δι’ αυτούς ή διά τους Λευκούς καμμία άλλη θέσις, που να ημπορούν να υπάγουν.
Είναι συνεπώς δύσκολον να προείπη κανείς, πού θα καταλήξη η «πορεία», το τέλος του δρόμου όμως, όσον και αν τούτο θεωρείται απαράδεκτον από τους Νέγρους, θα ομοιάζη πολύ με αυτήν την Ουασιγκτώνα.
Κατά κάποιον τρόπον τούτο θα αποτελέση βελτίωσιν διά πολλούς, είναι όμως προφανείς αι μελλοντικαί απογοητεύσεις. Κατά το μεγαλύτερον ποσοστόν, εις την Ουασιγκτώνα, οι Νέγροι χρησιμοποιούν ελεύθερα τα εστιατόρια, μπαρ, κινηματογράφους και άλλα δημόσια κέντρα. Ένας Λευκός οδηγός ταξί δέχεται να μεταφέρη Νέγρον πελάτην, μολονότι ενδέχεται συχνά ένας Λευκός κουρεύς να αρνηθή να εξυπηρετήση ένα Νέγρον πελάτην. Εις τα περισσότερα καταστήματα, οι Νέγροι ημπορούν να δοκιμάσουν ενδύματα ή καπέλλα. Εκ τούτου καταφαίνεται ότι αι απέλπιδες μάχαι που διεξήχθησαν εις την Αλαμπάμα, το Μπέρμιγχαμ κλπ. έχουν ήδη κερδηθή.
Η Ουάσιγκτων είναι πράγματι μία πόλις συναδελφώσεως, δεδομένου ότι η ομοσπονδιακή Κυβέρνησις είναι ένας όχι μόνον σημαντικός εργοδότης, αλλ’ η πολιτική περί απασχολήσεως είναι φιλελευθέρα. Παρ’ όλον ότι πολλοί Νέγροι σπανίως έχουν υπερβή τας κατωτέρας βαθμίδας της ιεραρχίας, εκείνοι που έχουν τα κατάλληλα προσόντα έχουν ενώπιον αυτών θαυμασίας δυνατότητας. Το Σταίητ Ντηπάρτμεντ έχει συγκροτήσει συνεργεία, που περιέρχονται την πόλιν εις αναζήτησιν μορφωμένων και ευφυών νέων Νέγρων, εχόντων την φιλοδοξίαν να ακολουθήσουν το διπλωματικόν στάδιον, επίσης δε ο Λευκός Οίκος αναζητεί νέους Νέγρους με τα αυτά χαρίσματα. […]
Μολαταύτα, δύναται να ισχυρισθή κανείς ότι υφίστανται εις την πόλιν αυτήν περισσότεραι ευκαιρίαι διά την βελτίωσιν της προσωπικής θέσεως των Νέγρων και ότι η ανεργία και αι «παραγκουπόλεις» αποτελούν κοινωνικά προβλήματα, που ενδέχεται να βελτιωθούν. Ημπορεί κανείς πράγματι να ισχυρισθή ότι τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η Ουάσιγκτων, αποτελούν μίαν από τας αιτίας της δυσαρεσκείας των Νέγρων, διότι προσελκύουν περισσοτέρους μετανάστας από τας Νοτίους Πολιτείας, παρ’ όσους ημπορεί να διαθρέψη η οικονομία της περιοχής. Άνω του ημίσεος του πληθυσμού της αμερικανικής πρωτευούσης αποτελείται σήμερον από Νέγρους.
Τούτων ούτως εχόντων, δεν ημπορεί να ισχυρισθή κανείς ότι ο συνδυασμός των ευνοϊκών περιστάσεων απέτυχε να αποδώση έστω και μίαν αρχήν μιας άνευ φυλετικών διακρίσεων κοινωνίας. Φαίνεται ότι αι μέθοδοι αφομοιώσεως της αμερικανικής κοινωνίας δεν ημπορούν να απορροφήσουν τους Νέγρους, έστω και με την βοήθειαν και προτροπήν μιας ευνοϊκής ομοσπονδιακής Κυβερνήσεως.
Είναι ανάγκη να διασαφηνισθούν τα περιστατικά, πράγμα όμως που δεν είναι και τόσον εύκολον, δεδομένου ότι αι προϋποθέσεις και η θεωρία της αφομοιώσεως εθνικών ομάδων υφίστανται συχνάς μεταβολάς. Εις το θεατρικόν έργον του Ισραήλ Ζάγκουϊλλ, ο εκ Ρωσίας Εβραίος μετανάστης συνθέτει την Αμερικανικήν Συμφωνίαν του και νυμφεύεται την ωραίαν και μορφωμένην Χριστιανήν νέαν, η έννοια όμως της Αμερικής ως «χωνευτηρίου» όλων των φυλών έχει από μακρού παραμερισθή, διότι δεν ανταποκρίνεται προς την πραγματικότητα της ζωής των πολλών ομάδων, που αποτελούν τον πληθυσμόν της χώρας.
Γενικώς, η αφομοίωσις ηκολούθησεν εδώ τας θρησκευτικάς γραμμάς: το «χωνευτήριον» έχει εδώ τρία διακεκριμένα διαμερίσματα, – ένα διά τους Διαμαρτυρομένους, ένα διά τους Ρωμαιοκαθολικούς και ένα διά τους Εβραίους. Οι κοινωνιολόγοι δεν ημπορούν να αποφανθούν μετά βεβαιότητος εάν επήλθαν πολλαί επιμιξίαι εις το διαμέρισμα των Καθολικών, ασφαλώς όμως απεκλείσθησαν από αυτό οι Νέγροι, οι Πουερτορικανοί και οι Αμερικανοί του Μεξικού.
Οι Νέγροι φαίνεται ότι αποδέχονται τούτο. Οι ηγέται των λέγουν εις τους Λευκούς ότι δεν επιδιώκουν να νυμφευθούν τας θυγατέρας των, θέλουν απλώς ίσην μεταχείρισιν εις την παιδείαν, την εξεύρεσιν εργασίας και την στέγασιν, καθώς και το δικαίωμα της ψήφου και της μετακινήσεως από της μιας περιοχής της χώρας εις την άλλην, χωρίς στενοχωρίαν και περιορισμούς.
Τούτο, ίσως εκ πρώτης όψεως, φαίνεται ότι θα επιτευχθή, όμως η πλησιεστέρα εξέτασις του προβλήματος δημιουργεί ωρισμένας αμφιβολίας. Το «τριπλούν χωνευτήριον» απέδωσε μίαν πολυμερή, αλλά κάπως ανομοιογενή κοινωνίαν. Ο Εβραίος Αμερικανός και, εις μικρότερην αναλογίαν, ο Ρωμαιοκαθολικός – έστω και με ένα ομόθρησκόν του εις τον Λευκόν Οίκον – δεν ημπορεί να ελπίζη ότι θα γίνη δεκτός εις το περιβάλλον των Αγγλοσαξόνων Διαμαρτυρομένων. Μολαταύτα, αι συνοριακαί γραμμαί εις το σημείον αυτό είναι κάπως συγκεχυμέναι. Ο πρόεδρος Κέννεντυ είναι πρόεδρος, έστω και εάν εξαρτάται από την ψήφον ομάδων της μειοψηφίας. Οι Εβραίοι δεν αποκλείονται από τας αριστοκρατικάς συνοικίας. Υπάρχει κοινωνική ανάμιξις και δεν είναι τι το άγνωστον η σύναψις «μικτών» γάμων.
Κινήματος της Ατλάντα, Λόνι Κινγκ (AP Photo).
Εκτός όμως από τους μικτούς γάμους, αυτό είναι πράγματι εκείνο εις το οποίον αποβλέπουν οι μορφωμένοι Νέγροι: Η εισδοχή των εις την κοινωνίαν είναι εκείνο που κυρίως επιθυμούν, διότι χωρίς αυτήν, η μεταξύ των φυλών σχέσις δεν ημπορεί να είναι καλύτερα από εκείνην που υφίσταται εις την Νότιον Αφρικήν. Είναι μολαταύτα σαφές ότι δεν πρόκειται να επιτύχουν τούτο εντός του δυναμένου να προβλεφθή μέλλοντος.
Η Καθημερινή, 29 Αυγούστου 1963
Οι νέγροι και το αμερικανικόν έθνος
Ολως αιφνιδίως, ο αγών των Νέγρων υπέρ της ισοτιμίας των εντός της αμερικανικής κοινωνίας έλαβε βιαίαν τροπήν. Απεδείχθη ότι τα γεγονότα του Μπέρμιγχαμ δεν είναι απλώς έργον ανευθύνων ανθρώπων, επιθυμούντων να εκμεταλλευθούν τα φανταστικά παράπονα των μαζών κατά τα άλλα πειθηνίων και ευχαριστημένων. Ουδείς δύναται να αρνηθή τώρα ότι τα παράπονα είναι αυθεντικά και είναι βαθέα υπό το καθεστώς ανδρών, όπως ο Μπουλλ Κόννορ και ο κυβερνήτης Ουάλλας. Και ουδείς δύναται επίσης να αμφισβητήση ότι η νέα γενεά Αμερικανών Νέγρων αρχίζει να αποβάλλη την νοοτροπίαν των δούλων και δεν ανέχεται να την καταδικάζουν εις μειονεκτικήν θέσιν εις την εκπαίδευσιν, τας εργασίας, την στέγασιν και εις τας κοινωφελείς υπηρεσίας.
Επί εκατόν έτη, αφ’ ότου ο Αβραάμ Λίνκολν απηλευθέρωσε τους δούλους, η χώρα αυτή εβαυκαλίσθη με την ελπίδα της εκπαιδεύσεως των Νέγρων και του ότι οι Λευκοί θα επείθοντο να θέσουν εις εφαρμογήν την κατάστασιν ισοτιμίας, την οποίαν αύτη έχει υποσχεθή. Τώρα αντιλαμβανόμεθα ότι ο παρών ρυθμός της αλλαγής δεν θα είναι επαρκώς γοργός. Η ικανοποίησις των αιτημάτων των Νέγρων δεν πρόκειται να πραγματοποιηθή εντός της νέας γενεάς. Η ιστορία μάς διδάσκει ότι, όταν ο αγών δι’ εκείνα που οι άνθρωποι θεωρούν ως φυσικά των δικαιώματα φθάση εις το σημερινόν σημείον, υφίσταται επαναστατική κατάστασις. Και τότε τίθενται επί τάπητος τα υπέρτατα ερωτήματα. Αι άρχουσαι και προνομιούχοι τάξεις θα αναλάβουν την πρωτοβουλίαν των επικειμένων αλλαγών; Ή θα προσκολληθούν εις τα προνόμιά των και θα καταστούν ο στόχος εις την σύγκρουσιν με μίαν ασυγκράτητον δύναμιν;
Οι Λευκοί της χώρας μας –και όχι απλώς οι Λευκοί της Αλαμπάμα και του Μισσισιπή– ευρίσκονται τώρα εις το κρίσιμον σημείον, όπου οφείλουν να δώσουν απάντησιν εις τα ερωτήματα αυτά.
Οφείλουν να εκλέξουν, από το ένα μέρος να ηγηθούν της κινήσεως προς την ισοτιμίαν και από το άλλο μέρος να παραμείνουν εις το περιθώριον και να αφήσουν να κριθούν τα πράγματα από την σύγκρουσιν μεταξύ των υποκινητών των Νέγρων και των Μπουλλ Κόννορς.
Η εξέγερσις των Νέγρων έχει τώρα ηγέτας της άνδρας, όπως ο Μαρτίνος Λούθηρος Κινγκ, ο οποίος κηρύττει και εφαρμόζει το γκαντικόν δόγμα της αποφυγής της βίας – ένα δόγμα που απεδείχθη αποτελεσματικόν εις την βρεταννικήν Ινδίαν. Αλλ’ εκεί η άρχουσα δύναμις ετέλει υπό τον περιορισμόν της μακράς προσηλώσεως των Βρεταννών εις τας συνταγματικάς αρχάς, ενώ εις την χώραν μας τα πράγματα διαφέρουν.
της Αλαμπάμα (AP Photo).
Δεν ημπορούμεν να υπολογίζωμεν ότι η μη βία θα ανθέξη ενώπιον της ωμής και αγρίας αντιστάσεως. Ο μεγάλος κίνδυνος δεν είναι μήπως εκδηλωθούν εξεγέρσεις και συρράξεις. Διότι αύται δύνανται να κατασταλούν. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι μήπως οι Νέγροι χάσουν την εμπιστοσύνην των εις την καλήν πίστιν των Λευκών. Εδώ έγκειται η αποφασιστική τροπή κατά την παρούσαν στιγμήν. Εάν χαθή η εμπιστοσύνη εις μίαν νομοθετικήν διευθέτησιν των αδικιών, θα χαθή ταυτοχρόνως και η εμπιστοσύνη προς το δόγμα της μη βίας. Και το τι θα επακολουθήση κατόπιν τούτου, δεν είναι διόλου ευχάριστον να το σκέπτεται κανείς.
Αλλ’ εκείνοι εξ ημών που είναι ικανοί να διδαχθούν από την ιστορίαν, καλόν είναι να ενθυμούνται τα όσα συνέβησαν εις την Ιρλανδίαν και την Παλαιστίνην, προτού ικανοποιηθούν τα αιτήματα των Ιρλανδών και των Εβραίων και να σκεφθούν επίσης τι βράζει υπό την επιφάνειαν εις τα μέρη εκείνα της Αφρικής, όπου οι Μαύροι είναι καταδικασμένοι εις μειονεκτικήν θέσιν.
Επέστη η στιγμή, κατά την οποίαν πρέπει να επέλθη μία αλλαγή εις την αμερικανικήν πολιτικήν, ως αύτη διεμορφώθη υπό τον Αϊζενχάουερ και συνεχίζεται υπό τον Κέννεντυ. Η πολιτική αύτη συνίσταται εις το να αφίνεται η κατάργησις των φυλετικών διακρίσεων, η οποία αποτελεί εθνική μας υποχρέωσιν, εις την σύγκρουσιν μεταξύ ιδιωτικών προσφυγών εις τα δικαστήρια και τοπικών αρχών. Η υπόθεσις της καταργήσεως των φυλετικών διακρίσεων θα πρέπει να παύση να είναι ένα κίνημα των νέγρων, έχον τας ευλογίας λευκών πολιτικών εκ των Βορείων Πολιτειών. Πρέπει να καταστή μία εθνική κίνησις προς επιβολήν των εθνικών νόμων, καθοδηγουμένη και κατευθυνομένη υπό της εθνικής Κυβερνήσεως.
Νομίζω ότι αυτή είναι η κατεύθυνσις, προς την οποίαν κινούνται τώρα ο Πρόεδρος και ο αδελφός του υπουργός της Δικαιοσύνης. Ούτοι οφείλουν να κινηθούν τολμηρότερον και να αναλάβουν την διεύθυνσιν μιας υποθέσεως, η οποία δεν δύναται να αφεθή πλέον εις ανεύθυνα πρόσωπα. Εάν είναι ακόμη δυνατόν, και φρονώ ότι είναι, να διατηρήσωμεν και μάλιστα να ανακτήσωμεν την εμπιστοσύνην των νέγρων εις την καλήν πίστιν των λευκών, τότε αυτή είναι η θεμελιώδης αρχή, διά της οποίας θα γίνη τούτο. Είναι να καταστήσωμεν σαφές διά λόγων και πράξεων ότι οι νέγροι δεν είναι πλέον μία ανίσχυρος και απομεμονωμένη μειονότης, προσπαθούσα να ωθήση το έθνος εις το να πράξη ό,τι απαιτούν από αυτό ο εθνικός νόμος και αι αμερικανικαί αρχαί.
Επειδή η εθνική εξουσία είναι με το μέρος της κινήσεως προς την πλήρη ισοτιμίαν, η εθνική αυτή εξουσία η οποία είναι πλέον ή επαρκής, δύναται να ασκηθή δίχως βίαν, με συνέσιν και μετριοπάθειαν. Διότι οι πολλοί ανίσχυροι επαναστάται είναι εκείνοι, που αισθάνονται ότι πρέπει να καταφύγουν εις έσχατα μέτρα.
Ουόλτερ Λίπμαν, Η Καθημερινή, 31 Μαΐου 1963
Εις Αμερικανόν μαύρον το βραβείον Νομπέλ Ειρήνης
Ως τηλεγραφεί το πρακτορείον Ρώϋτερ, ανεκοινώθη σήμερον ενταύθα, επισήμως, ότι το βραβείον Νομπέλ Ειρήνης διά το 1964, απενεμήθη εις τον Αμερικανόν νέγρον ηγέτην πάστορα δρα Μαρτίνον Λούθηρον Κινγκ.
Το απονεμηθέν βραβείον αντιπροσωπεύει ποσόν 273.000 σουηδικών κορωνών (περί τας 19.500 λίρας στερλίνας) και πρόκειται να επιδοθή εις τον δικαιούχον, εις τελετήν η οποία θα οργανωθή εις το Πανεπιστήμιον του Όσλο την 10ην προσεχούς Δεκεμβρίου, επέτειον των γενεθλίων του Αλφρέδου Νομπέλ.
Ο δρ. Κιγκ είναι ο δεύτερος νέγρος ηγέτης, που κερδίζει το βραβείον Νομπέλ εντός τετραετίας. Το 1960, το βραβείον Νομπέλ Ειρήνης εδόθη εις τον Νοτιοαφρικανόν αφρικανικής καταγωγής ηγέτην Αλμπέρτ Λουθούλι.
Ο δρ. Κιγκ εγεννήθη εις Ατλάντα της Γεωργίας και είναι ηλικίας 35 ετών, πιστεύεται δε ότι είναι ο νεώτερος εξ όσων ετιμήθησαν μέχρι τούδε με το βραβείον αυτό.
Το τελευταίον βιβλίον του «Διατί δεν δυνάμεθα να αναμείνωμεν», που αφορά τον αγώνα των νέγρων της Αμερικής να εξασφαλίσουν τα πολιτικά των δικαιώματα, εκυκλοφόρησε τον παρελθόντα μήνα. Εις Ατλάντα της Γεωργίας, ο τιμηθείς μόλις επληροφορήθη την είδησιν εδήλωσεν: «Είμαι βαθύτατα συγκεκινημένος διά την τιμήν που μου εγένετο να μου απονείμουν εν τοιαύτης σπουδαιότητος βραβείον».
Ο δρ. Κινγκ εδήλωσε τα ανωτέρω κατά την είσοδόν του εις νοσοκομείον της Ατλάντας, όπου θα υπεβάλλετο εις ιατρικήν εξέτασιν. Ο ίδιος προσέθεσεν ότι θα δαπανήση ολόκληρον το χρηματικόν ποσόν του βραβείου εις την κίνησιν διά τα πολιτικά δικαιώματα. Επίσης η σύζυγός του, η οποία ευρίσκεται παρά το πλευρόν του, είπε: «Δεχόμεθα το βραβείον αυτό με μετριοφροσύνην. Είχομεν ακούσει ότι ενδεχομένως θα απενέμετο το βραβείον εις τον σύζυγόν μου, αλλά δεν επιστεύομεν ότι τελικώς θα εδίδετο τούτο εις αυτόν».
Η Καθημερινή, 15 Οκτωβρίου 1964
