Στις 10 Σεπτεμβρίου 1898, δεκαέξι χρόνια πριν από τη δολοφονία που έμελλε να αποτελέσει την αφορμή για τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η αυτοκρατορία των Αψβούργων πλήττεται από μία ακόμη απώλεια, αυτή τη φορά της αυτοκράτειρας Ελισάβετ της Αυστρίας, γνωστής στοργικά ως «Σίσσυ». Η δολοφονία συγκλόνισε την Ευρώπη και σηματοδότησε το τραγικό τέλος μίας από τις πιο αινιγματικές βασιλικές προσωπικότητες της ηπείρου. Καθώς η Ελισάβετ ήταν γνωστή για την ομορφιά, την ανεξαρτησία και το αντισυμβατικό της πνεύμα, ο θάνατός της από τα χέρια ενός αναρχικού έγινε σύμβολο της αναταραχής που χαρακτήριζε τα τέλη του 19ου αιώνα.
Μπείτε στο παιχνίδι
Γεννημένη στις 24 Δεκεμβρίου 1837 στο Μόναχο ως Ελισάβετ Αμαλί Ευγενία δούκισσα εν Βαυαρία, ήταν το τέταρτο παιδί του δούκα Μαξιμιλιανού Ιωσήφ και της πριγκίπισσας Λουδοβίκας της Βαυαρίας. Μεγαλωμένη σε ένα φιλελεύθερο και ανέμελο περιβάλλον, η Σίσσυ ξεχώριζε για την αγάπη της για τη φύση, την ομορφιά της και την ελεύθερη προσωπικότητά της. Σε ηλικία 16 ετών, ο γάμος της με τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Ιωσήφ Α΄ της Αυστρίας την κατέστησε αυτοκράτειρα της Αυστρίας και, αργότερα, βασίλισσα της Ουγγαρίας.
Ομως, η ζωή της στην αυλή των Αψβούργων απείχε πολύ από το παραμύθι που θα μπορούσε να υποδηλώνει η βασιλική της ιδιότητα. Η Σίσσυ πάλεψε με τα άκαμπτα πρωτόκολλα και τις προσδοκίες της αυστριακής αυλής, όπου η πεθερά της, αρχιδούκισσα Σοφία, ασκούσε σημαντική επιρροή και εξουσία. Ο γάμος της με τον Φραγκίσκο Ιωσήφ σημαδεύτηκε από τραγωδίες και εντάσεις, ιδίως καθώς αντιμετώπισε προσωπικές απώλειες –όπως ο θάνατος της μικρής κόρης της, Σοφίας, το 1857– και την πολιτική πολυπλοκότητα του ρόλου της στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Παρά τις προκλήσεις αυτές, η Ελισάβετ έγινε αγαπητή φυσιογνωμία σε πολλούς υπηκόους της, ιδίως στην Ουγγαρία, όπου θεωρήθηκε υπέρμαχος των ουγγρικών δικαιωμάτων εντός της αυτοκρατορίας.
Ολόκληρη η ζωή της χαρακτηρίστηκε από ένα βαθύ αίσθημα προσωπικής ανησυχίας και αναζήτησης της ελευθερίας πέρα από τους περιορισμούς της αυτοκρατορικής Αυλής. Ηταν φημισμένη καλλονή, γνωστή για την αυστηρότατη ρουτίνα ομορφιάς της και τη λεπτή σιλουέτα της, την οποία διατηρούσε με ακραίες δίαιτες και άσκηση. Η Σίσσυ ήταν επίσης φανατική ταξιδιώτισσα, ξεφεύγοντας συχνά από τα όρια της βιεννέζικης αυλής για να εξερευνήσει την Ευρώπη, με παρατεταμένες διαμονές σε μέρη όπως η Ελλάδα (και συγκεκριμένα η Κέρκυρα, όπου έκτισε το Αχίλλειον), η Ιρλανδία και η Ελβετία.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της, καλλιέργησε την εικόνα μιας μοναχικής, μελαγχολικής φιγούρας, βαθιά επηρεασμένη από τις πολλές τραγωδίες που έπληξαν την οικογένειά της. Ο γιος της, ο διάδοχος του θρόνου Ροδόλφος, αυτοκτόνησε το 1889 σε αυτό που έγινε γνωστό ως το περιστατικό Μάιερλινγκ, ένα γεγονός το οποίο τη σημάδεψε βαθιά και την απομάκρυνε ακόμη περισσότερο από την αυτοκρατορική Αυλή. Μετά τον θάνατο του Ροδόλφου, η Σίσσυ ντυνόταν αποκλειστικά στα μαύρα και απέφευγε τις περισσότερες δημόσιες εμφανίσεις, προτιμώντας μια ζωή μοναξιάς και ταξιδιών.
Μέχρι το 1898, είχε αρχίσει να ταξιδεύει συχνά αναζητώντας την ηρεμία. Στις 9 Σεπτεμβρίου έφτασε στη Γενεύη της Ελβετίας με το ψευδώνυμο «Κόμισσα του Χόχενεμπς». Παρά τις προσπάθειές της να διατηρήσει χαμηλό προφίλ, η παρουσία της ανακαλύφθηκε σύντομα από το κοινό και τον Τύπο.
Την επόμενη ημέρα, στις 10 Σεπτεμβρίου, ενώ η Ελισάβετ και η κυρία επί των τιμών της, η κόμισσα Irma Sztáray, περπατούσαν στον παραλιακό πεζόδρομο στην όχθη της λίμνης της Γενεύης, τους πλησίασε ένας Ιταλός αναρχικός ονόματι Λουίτζι Λουκένι. Ο Λουκένι είχε σκοπό να δολοφονήσει ένα μέλος της ευρωπαϊκής αριστοκρατίας για να κάνει μια πολιτική δήλωση. Αρχικά είχε στόχο τον δούκα της Ορλεάνης, αλλά καθώς ο δούκας δεν έφτασε στη Γενεύη, ο Λουκένι πληροφορήθηκε την παρουσία της Ελισάβετ και αποφάσισε να επιτεθεί σε εκείνη.
Γύρω στη 1:30 μ.μ., καθώς η Ελισάβετ ετοιμαζόταν να επιβιβαστεί σε ένα ατμόπλοιο, ο Λουκένι όρμησε ξαφνικά προς τα εμπρός και τη χτύπησε στο στήθος με μια ακονισμένη λεπίδα. Αρχικά, η Σίσσυ δεν συνειδητοποίησε ότι είχε μαχαιρωθεί. Συνέχισε να περπατάει για λίγα λεπτά, πιστεύοντας ότι απλώς την έσπρωξαν, αλλά σύντομα κατέρρευσε. Τη μετέφεραν στο ξενοδοχείο της, όπου διαπιστώθηκε ότι η λίμα είχε τρυπήσει την καρδιά της. Παρά τις προσπάθειες των συνοδών της και ενός γιατρού, υπέκυψε λίγο μετά τις 2:30 μ.μ.
Η δολοφονία της αυτοκράτειρας Ελισάβετ προκάλεσε σοκ σε όλη την Ευρώπη. Ηταν μια αγαπημένη, αν και κάπως αινιγματική, προσωπικότητα, γνωστή εκτός από την ομορφιά και την ανεξαρτησία και για τη συμπονετική υποστήριξή της σε διάφορους σκοπούς, συμπεριλαμβανομένης της υπεράσπισης της ουγγρικής αυτονομίας. Ο θάνατός της, ωστόσο, δεν ήταν απλώς η δολοφονία ενός βασιλικού προσώπου: ήταν μια έντονη υπενθύμιση της αυξανόμενης αναταραχής και των ριζοσπαστικών κινημάτων που σάρωναν την Ευρώπη στο μεταίχμιο του 19ου και του 20ού αιώνα.
Ο Λουκένι συνελήφθη γρήγορα. Κατά τη διάρκεια της δίκης του, δήλωσε ότι σκότωσε την Ελισάβετ απλώς επειδή ήθελε να σκοτώσει μια βασιλική προσωπικότητα και να καταφέρει ένα χτύπημα εναντίον της προνομιούχας αριστοκρατίας. Δεν έδειξε καμία μεταμέλεια, δηλώνοντας ότι είχε ενεργήσει από την επιθυμία του να επιστήσει την προσοχή στη δυσχερή θέση του απλού λαού. Καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, αλλά το 1910 αυτοκτόνησε στο κελί του.
Ο θάνατος της αυτοκράτειρας Ελισάβετ σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής για την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, η οποία θα αντιμετώπιζε τη δική της διάλυση λιγότερο από δύο δεκαετίες αργότερα, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην Αυστρία, την Ουγγαρία και πέραν αυτής, η Ελισάβετ θρηνήθηκε βαθιά από εκείνους που τη θαύμαζαν και την αγαπούσαν.
Η τραγική της ζωή και ο πρόωρος θάνατός της την έκαναν αντικείμενο γοητείας και θρύλου, εμπνέοντας αμέτρητα βιβλία, ταινίες (με τη θρυλική ερμηνεία της Ρόμι Σνάιντερ να ξεχωρίζει), ακόμη κι ένα δημοφιλές μιούζικαλ. Στη Βιέννη, το Μνημείο της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ βρίσκεται στο Volksgarten ως φόρος τιμής στη μνήμη της. Το θερινό της ανάκτορο στην Κέρκυρα, το Αχίλλειον, τα προσωπικά της γραπτά και η ποίησή της εξακολουθούν να προσελκύουν ιστορικούς και θαυμαστές της μοναδικής και πολύπλοκης κληρονομιάς της, 125 και πλέον χρόνια μετά τον θάνατό της.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
