Με το «διαβατήριό» μας γεμάτο σφραγίδες από τους τόπους που επισκεφτήκαμε, φτάσαμε αισίως στη 12η απονομή των Βραβείων Ποιότητας του «Γαστρονόμου» και της «Καθημερινής» – έναν ωραίο απολογισμό πεπραγμένων– , όπου δεκαπέντε άξιοι παραγωγοί από τον ευρύτερο αγροδιατροφικό τομέα διακρίθηκαν για το ήθος και την επιμονή τους στην ποιότητα.
Ανάταση, πηγαία, ασυγκράτητη χαρά και μια, αλά Σκάρλετ Ο’ Χάρα, πίστη στο αύριο. Η δωδέκατη απονομή των Βραβείων Ποιότητας του «Γαστρονόμου» και της «Καθημερινής» είχε όλα αυτά τα συναισθήματα. Ήταν μια διαδικασία κάθαρσης, παρηγορητική και αφυπνιστική, σαν το καλό θέατρο. Ακόμα και η νεροποντή εκείνης της ημέρας είχε μια σημειολογική βαρύτητα, που υπογράμμιζε αυτή την αίσθηση.
Βράδυ Δευτέρας, 4 Νοεμβρίου, σε μια πλατεία Κοτζιά που κανονικά θα είχε ήδη ερημώσει, άρχισαν να προσέρχονται κατά κύματα οι προσκεκλημένοι με προορισμό το Μέγαρο Καρατζά της Εθνικής Τράπεζας, όπου πραγματοποιήθηκε η τελετή, με την ευγενική χορηγία της Mastercard. Ανάμεσά τους και πολλοί δημοσιογράφοι, επιχειρηματίες, καθηγητές και ερευνητές. Αθόρυβα, σχεδόν συνωμοτικά, έμπαιναν στο κτίριο και οι βραβευόμενοι με τις οικογένειές τους, με την προσδοκία ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους, το άγχος της σκηνής πρόδηλο.
Το νικητήριο αίσθημα της δικαίωσης, κι αυτό εκεί. Έντονο, σπουδαίο αυτό το αίσθημα, ανάλογο της προσπάθειας που έχουν καταβάλει -ο καθένας στον τομέα του- στον καθημερινό αγώνα της αγροτικής παραγωγής, της μεταποίησης και της εμπορίας ποιοτικών τροφίμων. Δεκαπέντε τέτοια φωτεινά παραδείγματα ανθρώπων, «αγωνιστών της ζωής και της παραγωγής», όπως τους χαρακτήρισε ο διευθυντής της «Καθημερινής», Αλέξης Παπαχελάς, κατά τη χαιρετιστήρια ομιλία του, αναδείχθηκαν στα φετινά βραβεία του «Γαστρονόμου».
Ετούτοι οι δεκαπέντε ήρθαν να προστεθούν στην επίλεκτη ομάδα βραβευμένων παραγωγών από όλες τις προηγούμενες απονομές, αυτή τη στρατιά των «ωραίων τρελών», όπως τους αποκαλεί ο αρχισυντάκτης του «Γαστρονόμου», Άγγελος Ρέντουλας. Μετά λόγου γνώσεως ο χαρακτηρισμός. Συχνά το επιχειρηματικό ρίσκο, το αντίξοο οικονομικό και επενδυτικό περιβάλλον, η κρίση, το απόν κράτος είναι ικανά να αποθαρρύνουν και τους πιο γνωστικούς ή τους λιγότερο παθιασμένους.
Τα φώτα έσβησαν, η δημοσιογράφος του ΣΚΑΪ Χριστίνα Βίδου ανέβηκε στο βήμα και με τον εγκάρδιο τρόπο της έγινε ο οδηγός μας σε ένα ταξίδι ανακάλυψης σε όλη την Ελλάδα. 11.200 είναι ο απολογισμός σε χιλιόμετρα. Τόσα χρειάστηκε να διανύσουν οι δημοσιογράφοι του «Γαστρονόμου» για να γνωρίσουν και να αναδείξουν τους κρυμμένους άσους της ελληνικής παραγωγής τροφίμων σε όλη την επικράτεια. «Σε κατσάβραχα, σε ραχούλες, σε νησιά με κακή σύνδεση με την ηπειρωτική Ελλάδα, στα ακριτικά χωριά μας», υπογράμμισε τις δυσκολίες του ρεπορτάζ ο κ. Ρέντουλας κατά την εναρκτήρια ομιλία του. Από τα Βρυσικά Διδυμοτείχου στην Κρήτη, έπειτα στη Φλώρινα, στα Τρίκαλα, στην Ίο, στην Κοζάνη, στα Καλάβρυτα, στο δάσος της Φολόης.
Πινέζες στον χάρτη της δημοσιογραφικής έρευνας, όλοι αυτοί οι τόποι αναδείχθηκαν εκείνη τη βραδιά σε προορισμούς με αίγλη και σημασία. Στην ίδια ζυγαριά οι αμπελώνες της Σαντορίνης με τα σουσαμοχώραφα του Έβρου, ο κρητικός ελαιώνας με τα μικρά ορεινά χωράφια οσπρίων στην απομονωμένη Λάιστα Ζαγορίου, δύο ώρες από τα Γιάννενα. Σύντομα ενημερωτικά βίντεο αφηγούνταν τις ιστορίες πίσω από κάθε παραγωγό και μας σύστηναν το έργο και τα προϊόντα του, πριν η Χριστίνα Βίδου τούς καλέσει στο βήμα για να παραλάβουν το βραβείο τους και να δεχτούν το ζεστό χειροκρότημα του κοινού.
Μερικά λεπτά αμηχανίας, ένας χείμαρρος από ευχαριστίες και λίγες κουβέντες επί της ουσίας για το ποιοι είναι και τι θέλουν να πετύχουν αποκάλυπταν όχι μόνο τις ενδιαφέρουσες ιστορίες του καθενός, αλλά και τα κοινά βιώματα και τις αντιξοότητες που είχαν να αντιμετωπίσουν σχεδόν ένας προς έναν. Για κάποιους κινητήριος δύναμη και έμπνευση ήταν -και είναι- η αίσθηση της συνέχειας, το νήμα που τους συνδέει με τους προηγούμενους, αλλά και με τους επόμενους στο εκκρεμές του χρόνου. Αυτό ήταν εμφανές στο πρόσωπο του κτηνοτρόφου Δημήτρη Δήμου, αποδέκτη του τιμητικού βραβείου. Ανεβαίνοντας στη σκηνή, ευχαρίστησε τους κτηνοτρόφους παππούδες του για το παράδειγμά τους, την κόρη του και τον γαμπρό του, οι οποίοι θα αναλάβουν μετά από εκείνον, αλλά και τον τρίχρονο εγγονό του, ο οποίος, όπως μας είπε, έχει ήδη αναπτύξει μια σπάνια σχέση εμπιστοσύνης και αγάπης με τα ζώα του αγροκτήματος.
Το χρέος της κληρονομιάς και της συνέχειας διακατέχει και τον Χαρίλαο Λαζαρόπουλο, τον αγαπημένο ξηροκαρπά της Θεσσαλονίκης. «Είμαι από 16 χρονών στη δουλειά. Το πρώτο μου αφεντικό ήταν ο πατέρας μου, από αυτόν έμαθα να έχω μεράκι γι’ αυτό που κάνω και να σέβομαι τον πελάτη, και διδάχτηκα το ήθος των εμπόρων παλιάς κοπής», είπε. Ο Θανάσης Πολυζωίδης από τον Έβρο αξιοποίησε επίσης τα διδάγματα των γονιών του, που τον προέτρεπαν να γίνει «άνθρωπος της λύσης και όχι του προβλήματος».Και όταν όλοι οι συγχωριανοί του προβληματίζονταν για το τι να καλλιεργήσουν στα χέρσα χωράφια τους, ώστε να δουν τους κόπους τους να ανταμείβονται, εκείνος αποφάσισε να αναβιώσει την καλλιέργεια της ντόπιας ποικιλίας σουσαμιού και να προχωρήσει στη δημιουργία μιας κάθετης μονάδας, προκειμένου να το μεταποιήσει σε ταχίνι «με μηδενική αφλατοξίνη και σαλμονέλα, το οποίο εξάγεται σε τρεις ηπείρους και δώδεκα χώρες», όπως μας είπε.
Διαφορετική κάθε περίπτωση από τους βραβευθέντες, εξίσου όμως διδακτική και συγκινητική. Τι κοινό μπορεί να έχουν μεγάλες εταιρείες με τεράστιους τζίρους και εξαγωγές, όπως είναι η Terra Creta και ο Συνεταιρισμός Καλαβρύτων, με τις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, όπως ο φούρνος Σέκκα και η μονάδα καλλιέργειας βιολογικών μύρτιλων EcoBlueberries στο Αμύνταιο; Όλοι τους διακατέχονται από το πάθος για δημιουργία ποιοτικών τροφίμων, συνδυάζουν το πρακτικό πνεύμα με έναν αγνό ρομαντισμό και δεν αφήνουν τον φόβο της αποτυχίας να τους εμποδίσει από το να πράξουν. Είναι άνθρωποι της δράσης. Όπως επισήμανε η Κατερίνα Μποσινάκη, μία εκ των νέων οινοποιών που μοιράστηκαν το βραβείο οίνου, «η βράβευση στην ουσία είναι βράβευση προσπαθειών. Και η προσπάθεια τι είναι; Είναι ο δρόμος που ακολουθείς προς το πάθος σου».