Υπάρχουν κάποιες ειδήσεις από την πολιτισμένη Ευρώπη που εδώ αργούν να φτάσουν. Πόσω μάλλον οι πρακτικές που αναγγέλλουν. Παραμονές μιας χρονιάς που μας πάει ένα βήμα πιο βαθιά στον 21ο αιώνα, κι όμως στην Ελβετία και στη Γαλλία, σε πολλές χώρες του σκληρού ευρωπαϊκού πυρήνα και σε όλο τον κόσμο, το εμπόριο τροφίμων μοιάζει να βαδίζει πίσω ολοταχώς! Το σύγχρονο και το μοντέρνο, αντί να κρυφοκοιτάει στο μέλλον, επιστρέφει στο παρελθόν. Εχει γεμίσει η Γηραιά Ηπειρος με μονάδες ή αλυσίδες καταστημάτων τροφίμων που καταργούν, όπου αυτό είναι τεχνικά δυνατόν, τη συσκευασία και επιστρέφουν στο χύμα! Και όχι μόνο αυτό, αλλά παροτρύνουν και τους πελάτες τους να ψωνίζουν όσπρια, ζάχαρη, ξηρούς καρπούς, ό,τι τέλος πάντων πωλείται με αυτόν τον τρόπο, μεταφέροντάς το σε σκεύη που φέρνουν από το σπίτι. Ταπεράκια ή βάζα με καπάκι που χρησιμοποιούνται για τη διατήρηση των τροφίμων στα ντουλάπια μας ζυγίζονται κενά και μετά γεμάτα με το προϊόν που ψωνίζουμε. Αυτή η πρακτική πρέπει να έχει σταματήσει τουλάχιστον εβδομήντα χρόνια.
Τα καταστήματα που επιχειρούν, με μεγάλη επιτυχία, να ξανακάνουν μόδα το χύμα εξοπλίζονται πλέον με σύγχρονες συσκευές, δεν χρησιμοποιούν χάρτινα ή υφασμάτινα τσουβάλια ή ξύλινους κάδους, αλλά γυάλινους κυλίνδρους με μεταλλικά στόμια, που ανοιγοκλείνουν εύκολα με έναν απλό μοχλό. Ο πελάτης εξακολουθεί να σερβίρεται μόνος του, όπως γίνεται στα σούπερ μάρκετ.
Θα μου πείτε ποιος ο λόγος να γυρίσουμε πίσω; Πώς αποφασίζουν έμποροι και παραγωγοί να περιφρονήσουν τα πλεονεκτήματα του αμπαλάζ, τη γοητεία της καλοσχεδιασμένης πολύχρωμης συσκευασίας, με τις μελετημένες γραμματοσειρές, τα σχέδια, τις ζωγραφιές, τις φωτογραφίες; Μήπως πρόκειται για κίνημα ρομαντικών, ιδεολόγων, καταδικασμένο να σβήσει πολύ σύντομα; Απαντώ σχεδόν ενστικτωδώς: Είναι η οικονομία, ανόητοι. Το αμπαλάζ κοστίζει. Η ανακύκλωση του αμπαλάζ κοστίζει, οι γιγαντιαίες καμπάνιες που βασίζονται στο αμπαλάζ κοστίζουν. Σε καιρούς χαλεπούς, η επιβάρυνση των προϊόντων μειώνει την κατανάλωση. Υπάρχουν κι άλλοι λόγοι βεβαίως. Οι πολίτες των ανεπτυγμένων δημοκρατιών έχουν πια αυξημένη ευαισθησία για τα θέματα περιβάλλοντος και κατασπατάλησης του μέλλοντός μας. Επίσης, το μοντέλο των υπεραγορών τροφίμων παρουσιάζει ρωγμές. Ο πολιτισμός των «υπέρ» κούρασε, ραγίζει, όπως και αυτός της εντυπωσιοθηρίας. Το χύμα είναι κατά κάποιον τρόπο επιστροφή στην ουσία, στην πρωταρχική αξία, στον σεβασμό της τροφής, που δεν παράγεται, βεβαίως, στις έγχρωμες οθόνες των τηλεοράσεων, αλλά στους αγρούς και στα εργοστάσια.
Φαντάζομαι τον Ελβετό ή τον Καναδό συνάνθρωπο που στην τσάντα πολλαπλών χρήσεων τοποθετεί δυο-τρία ταπεράκια και πετιέται στο γειτονικό του νεο-μπακάλικο για τα ψώνια της ημέρας: 150 γραμμάρια δημητριακά, ένα τέταρτο φακή, 200 γραμμάρια καρύδια… Το μοντέλο μπορεί να μην κυριαρχήσει, αλλά και να συνυπάρχει μόνο, μου φαίνεται επανάσταση. Που θα μας βοηθήσει, πλην των άλλων, σε έναν ιερό σκοπό: να μην πετάμε τίποτα.