«Νηστευέτω καί στόμα ἀπό ρημάτων αἰσχρῶν καί λοιδορίας. Τί γάρ ὄφελος, ὅταν μέν ὀρνίθων καί ἰχθύων ἀπεχώμεθα, τούς ἀδελφούς δάκνωμεν καί κατεσθίωμεν;»*
Για αιώνες το μυστικό στην καλή διατροφή ήταν ότι ακολουθούσε τον κύκλο του χρόνου. Υπήρχε συνάφεια του χωραφιού με την κατσαρόλα. Ηταν μια σχέση διαλεκτική, με ουσία και αποτέλεσμα. Ελειπαν οι τεχνικές και ο σημερινός πλούτος των εδώδιμων-αποικιακών. Ελειπαν οι αλυσιδωτές αναταραχές, σε παγκόσμιο μάλιστα εύρος, και τα λεγόμενα διατροφικά σκάνδαλα. Τα τρόφιμα, οι πρώτες ύλες ήταν συνήθως εποχικές, νωπές ή συντηρημένες με φυσικές διαδικασίες. Ο ήλιος, το αλάτι, ο καπνός, το κρασί ή το ξίδι έρχονταν να δώσουν στα τρόφιμα νοστιμιά και αντοχή στο χρόνο. Με αυτόν τον τρόπο κάλυπτε η οικογένεια τις ανάγκες της ολοχρονίς και ο ταξιδευτής, ο ναυτικός, εξασφάλιζε τις προμήθειές του.
Στον κύκλο του χρόνου, όλες οι θρησκείες επέβαλλαν -και επιβάλλουν- «κράτει» στις μηχανές. Αλλες απαγορεύουν την κατανάλωση τροφής για συγκεκριμένη περίοδο, άλλες ορίζουν συγκεκριμένο εδεσματολόγιο και σχετικές απαγορεύσεις. Στα καθ’ ημάς, η προδιαγεγραμμένη πορεία για τη σταύρωση περιλαμβάνει τη σωματοποιημένη καταπόνηση του οργανισμού μέσω της νηστείας ως έκφραση θλίψης. Είναι ένα είδος άσκησης, μια διαδικασία ψυχικού και σωματικού εξαγνισμού.
Εχοντας ήδη προ πολλού χάσει την επαφή με τη φύση, ο σημερινός άνθρωπος συνδέει τη νηστεία περισσότερο με μια καλή ευκαιρία να έρθει σε επαφή με τον διατροφολόγο – διαιτολόγο του εν όψει καλοκαιριού. Δεν ανήκει δηλαδή στις προτεραιότητές μας η επικοινωνία με ό,τι τροφοδοτεί το πνεύμα και την ψυχή μας με ομορφιά και την καθημερινότητά μας με «…εγκράτεια γλώσσης, θυμού αποχή, επιθυμιών χωρισμό». Σε συνθήκες αναγκαστικής άσκησης ένεκα κρίσης, όπου ο καθένας ανά πάσα στιγμή μπορεί να καταστεί «ασθενής ή οδοιπόρος», αναδεικνύεται σημαντικότερη η προσφορά και η θυσία χάριν του δοκιμαζόμενου συνανθρώπου παρά η κατάκτηση της μέγιστης προσωπικής ασκητικής καθαρότητας.
Κατά τη μακρά περίοδο της σαρακοστιανής νηστείας και την πορεία προς την Ανάσταση, οι μέρες ξημερώνουν ολοένα και πιο λαμπρές. Ο ερχομός της άνοιξης σηματοδοτεί αλλαγές. Είναι ένα πανηγύρι που το μοιράζεται ο άνθρωπος με τη φύση. Αλλάζει η διάθεση, ακολουθούν άλλη ρότα οι συνήθειές μας. Οπου να ’ναι τελειώνουν τα τούρκικα σίριαλ στην τηλεόραση. Ο νέος μάστερ σεφ φαίνεται δεν θα διαβεί τα γκρεμισμένα τείχη των πρωινάδικων. Η αμνηστία στα ζωντανά θα ανασταλεί. Αρχής γενομένης με τα ψάρια των Βαΐων. Δεύτε, λάβετε κατάλυση ιχθύων! Μεγάλη η σημασία της, καθώς προηγείται της εβδομάδας των Μεγάλων Παθών, των μεγάλων προσδοκιών, που φτάνουν στο υπέρτατο της ελπίδας, την Ανάσταση. Το κόκκινο της παπαρούνας θα σπιλώσει το λευκό χαλί του μυρωδάτου χαμομηλιού. Ο οβελίας περικόπτεται. Μισό αρνί στα κλήματα με τον τρόπο της Μυκόνου ή Λαμπριάτης γεμιστός με το ρύζι για να φτουράει, καθώς τον συνηθίζουν τη Λαμπρή στην Ανδρο. Η μεγάλη σφαγή των αμνών μπαίνει φέτος σε μικρότερο κάδρο. Το ένα σκηνικό φεύγει, το άλλο έρχεται. Cut!
Αν μέχρι σήμερα η Ανάσταση αφορούσε στον σκληρό πυρήνα του ποιμνίου, ο κάθε χρόνος που περνάει μεγαλώνει τον κύκλο των χαμένων προσδοκιών, των χαμένων ελπίδων, του χαμένου μεροκάματου. Μεγαλώνει παράλληλα ο κύκλος των μακαρίων νηστευόντων. Στενεύει ο κύκλος της Ανάστασης. Ο κύκλος του «Πάσχα των Ελλήνων» συρρικνώνεται. Μέσα του πια ασφυκτιά όχι μόνο ένας απλησίαστος οβελίας, αλλά το όμαιμον και το ομοτράπεζον Ελλαδιτών και Κυπρίων αδελφών.
*Ιωάννου Χρυσοστόμου: «Εις ανδριάντας, ομιλία Γ΄» Κρίση στην Αντιόχεια, 387 μ.Χ.