Στρουμπουλή ή μακρόστενη, ταιριάζει εξίσου με τη ζάχαρη ή με το αλάτι και γίνεται, αναλόγως, γλυκό ή φαγάκι, ενώ, άμα χρειαστεί, μετατρέπεται και σε… άμαξα για τη Σταχτοπούτα.
Οι επαγγελματίες μάγειρες και ζαχαροπλάστες αγνοούσαν για πολλά χρόνια τις πολλαπλές χάρες αυτού του νόστιμου λαχανικού, μέχρι που έγινε μόδα και επέστρεψε θριαμβευτικά στις κουζίνες μας μέσα από γλυκές και αλμυρές παρασκευές. Η καταγωγή της κολοκύθας είναι αμερικανική ή αφρικανική, ωστόσο υπάρχουν ενδείξεις ότι ήταν γνωστή και στην αρχαία Ελλάδα. Γενικώς, αγαπάει τα εύκρατα κλίματα με λίγους ανέμους και μπορεί άνετα να αντεπεξέλθει σε συνθήκες ξηρασίας, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς της σε νερό. Στη χώρα μας, αν και δεν καλλιεργείται συστηματικά, υπάρχουν ελληνικές κολοκύθες σε διάφορες περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Σπέρνονται υπαίθρια γύρω στον Απρίλιο και οι πιο πρώιμες κυκλοφορούν στην αγορά ήδη από τον Αύγουστο.
Συνήθως τις βρίσκουμε σε δύο σχήματα: οι μακρόστενες και κάπως φουσκωτές στα άκρα είναι οι moschata, ενώ οι στρογγυλές, με τους πεπιεσμένους πόλους και το αυλακωτό δέρμα, είναι της ποικιλίας maxima. Το χρώμα τους μπορεί να είναι πρασινοκίτρινο, πορτοκαλί ή και κεχριμπαρένιο. Οι πιο ψωμωμένες μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 80 κιλά. Κατά την αγορά τους πρέπει να προσέξουμε να μην υπάρχουν σημαδάκια και χτυπήματα στην επιδερμίδα και το κοτσάνι να είναι μαλακό και καλά στερεωμένο στη βάση. Το καθάρισμά τους, βέβαια, είναι αληθινός μπελάς, λόγω της πολύ σκληρής φλούδας. Η καλύτερη λύση είναι να τις τεμαχίζουμε σε μικρότερα κομμάτια, τα οποία θα μπορέσουμε να χειριστούμε ευκολότερα. Υπολογίζουμε, επίσης, ότι θα έχουμε αρκετή φύρα – από μια κολοκύθα 1.100 γρ. θα απομείνουν γύρω στα 700 γρ. καθαρό βάρος.
Αν είμαστε τυχεροί, μπορεί να βρούμε καθαρισμένη και τεμαχισμένη κολοκύθα, συνήθως σε μεγάλα σούπερ μάρκετ γύρω στα Χριστούγεννα. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να ελέγξουμε τη σάρκα τους ώστε να είναι σκληρή. Η καθαρισμένη όμως διατηρείται μόνο για λίγες ημέρες και οπωσδήποτε στο ψυγείο, σε αντίθεση με την ολόκληρη, που μπορεί να παραμείνει σε σκοτεινό και δροσερό περιβάλλον όλο το χειμώνα. Μια άλλη λύση, που θα μας γλιτώσει χρόνο από το μαγείρεμα, είναι να καθαρίσουμε την κολοκύθα από πριν, να την τεμαχίσουμε και να τη ζεματίσουμε σε βραστό νερό για λίγα λεπτά. Επειτα, μπορούμε να τη διατηρήσουμε στην κατάψυξη για αρκετούς μήνες. Με αυτή θα φτιάξουμε δεκάδες λιχουδιές, από κολοκυθόσουπα και γλυκιά ή αλμυρή κολοκυθόπιτα μέχρι τάρτα (διάσημη είναι η αμερικανική pumpkin pie), μαρμελάδα κι ένα σωρό άλλες λιχουδιές.