Δεν είναι μόνο το σπουδαιότερο από όλα τα μυρωδικά της μεσογειακής κουζίνας, αλλά αποτελεί και βασικό γιατρικό της λαϊκής θεραπευτικής. Από τα πέντε είδη αυτοφυούς ρίγανης στα βουνά της χώρας μας υπερέχει αναντίρρητα εκείνο (Origanum vulgare ssp. hirtum) που, συγκρινόμενο με τα συγγενικά του, εκτός από τις λίγες διαφορές στην όψη, ξεχωρίζει κυρίως για τη λιγότερο δριμεία γεύση του. Μετά την αποξήρανση, την άλεση και το κοσκίνισμα του ανθισμένου χόρτου προκύπτει ένα σκουροπράσινο τρίμμα, που σκορπίζει ολόγυρα πραγματική ευωδιά. Διαθέτει μάλιστα το σπάνιο χάρισμα να τη διατηρεί σχεδόν αναλλοίωτη για αρκετούς μήνες, με αποτέλεσμα το προϊόν που είναι γνωστό ως ελληνική ρίγανη να είναι περιζήτητο στην παγκόσμια αγορά.
Όλοι οι Ελληνες αγαπούν πολύ τη ρίγανη, την οποία φαίνεται ότι κληρονόμησαν από τους αρχαίους προγόνους τους. Υπάρχουν, βλέπετε, σε πλήθος συγγράμματα αναφορές στις ποικίλες χρήσεις της στη γαστρονομία, ενώ σημαντικός ήταν και ο ρόλος που της απέδιδαν οι αρχαίοι ιατροί, καθώς με τη βοήθειά της ανακούφιζαν ή ακόμα και θεράπευαν αναπνευστικά και πεπτικά προβλήματα. Μέχρι και σήμερα, πάντως, η λαϊκή θεραπευτική που ακολουθείται ακόμη σε απομονωμένες περιοχές της Ελλάδας τη μεταχειρίζεται με επιτυχία ως επουλωτικό, τονωτικό, ευστόμαχο, αντισηπτικό και αντιβηχικό βότανο. Πιο δραστικό ακόμα είναι το ριγανέλαιο, το αιθέριο έλαιο της ρίγανης, που λαμβάνεται με απόσταξη, επειδή διαθέτει ισχυρές αντιμικροβιακές ιδιότητες. Χρειάζεται όμως οπωσδήποτε αραίωση και μεγάλη προσοχή στη χρήση, γιατί αλλιώς μπορεί να ερεθίσει επικίνδυνα το δέρμα και τους βλεννογόνους. Δίχως τη ρίγανη η μεσογειακή κουζίνα γίνεται αμέσως πολύ φτωχότερη, καθώς πρόκειται για το σπουδαιότερο ανάμεσα σε όλα τα μυρωδικά της. Ο άγριος χαρακτήρας της κεντρίζει τις χαμηλές νότες των εδεσμάτων και προσφέρει έτσι θαυμάσιες υπηρεσίες σε σούπες, σαλάτες, λευκά τυριά και μαγειρευτά, ιδιαίτερα όσα περιέχουν φασόλια ή ντομάτα.
Καλλιέργεια και μυστικά
Που ευδοκιμεί; Σε ηλιόλουστες θέσεις. Αντέχει το κρύο και την ξηρασία. Ευδοκιμεί σε εδάφη που στραγγίζουν καλά (είναι αναμεμειγμένα δηλαδή με ελαφρόπετρα).
Πότε τη βρίσκουμε; Παρόλο που τη συναντάμε στα φυτώρια όλο το χρόνο, η καλύτερη εποχή είναι από τον Απρίλιο ώς το Μάιο.
Πότε φυτεύουμε; Την άνοιξη (Μάρτιο με Απρίλιο) φυτεύουμε τα νεαρά φυτά μας και το χειμώνα από τα τέλη Νοεμβρίου μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου.
Καλλιέργεια σε γλάστρα. Τοποθετούμε στη βάση χαλίκια για καλύτερη στράγγιση και βάζουμε χώμα για φυτά εξωτερικού χώρου, εμπλουτισμένο με κομπόστ (βελτιωτικό εδάφους), στο οποίο προσθέτουμε ελαφρόπετρα ή περλίτη για καλή στράγγιση.
Φροντίδα. Ποτίζουμε όποτε στεγνώνει το χώμα. Κάθε 2 – 3 χρόνια μεταφυτεύουμε σε μεγαλύτερη γλάστρα.
Συγκομιδή. Συγκομίζουμε όταν είναι σε πλήρη ανθοφορία, δηλαδή καλοκαίρι ή αρχές φθινοπώρου.
Αντιξοότητες. Συνήθως δεν εμφανίζει προσβολές.
Στην κουζίνα
- «Δένει» με τα περισσότερα πιάτα της μεσογειακής κουζίνας. Φρέσκια ή ξερή, η ρίγανη αρωματίζει καλοκαιρινές σαλάτες, ιδιαίτερα όσες έχουν ντομάτες, αλλά και αυτές με βραστά λαχανικά.
- Είναι ιδανικό μυρωδικό για λευκά τυριά, όπως η φέτα, αλλά και βασικό συστατικό στις περισσότερες μαρινάδες ή στη σάλτσα «λαδορίγανη», με την οποία αλείφουμε κάθε είδους ψητά της σχάρας.
- Ταιριάζει σε αναρίθμητα μαγειρευτά πιάτα, αρκεί να τη βάλουμε προς το τέλος, για να διατηρήσει το άρωμά της.
- Αρωματίζει εξαιρετικά το ελαιόλαδο αλλά και το ξίδι και μας εξασφαλίζει εξαιρετικά ριγανάτα πιάτα, όπως κοτόπουλο ριγανάτο, μοσχάρι αλλά και γαύρο ριγανάτο.