Κρατάμε στη μνήμη έναν κόμπο συγκινησιακής φόρτισης, φόρο τιμής στη σύντροφο και συνοδοιπόρο. Στην κουζίνα ποτέ δεν είναι ένας. Είναι τουλάχιστον δύο. Και είναι δεκάδες οι ωσεί παρόντες. Γιατί η μαγειρική διαδικασία σε κάθε της βήμα είναι και μια αναφορά σε όλους όσοι ψηφοθέτησαν και διέσωσαν το ψηφιδωτό του διατροφικού μας πολιτισμού. Έγραφα το 2007: «Ο έρωτας της μαγειρικής, ακριβέστερα ο έρωτας για τη μαγειρική, είτε διαβάζεις είτε γράφεις γι’ αυτήν, είναι ένας έρωτας που ταξιδεύει τον νου, τρελαίνει τις αισθήσεις και, αν έχεις την επιπλέον χαρά να παίζεις με τη φωτιά, η απόλαυση είναι μονόδρομος…».
Οι Αντωνία Ζάρπα και Άρης Τάτσης στην Τήνο, οι Δημήτρης Γιγίνης και Μαίρη Τηνιακού στην Άνδρο, οι Γιάννης Βάσιλας και Σοφία Δημακοπούλου στη Νάξο συμμετέχουν ως ζεύγη σε αυτόν τον ερωτικό μονόδρομο. Συμμαχητές στα μετερίζια της φωτιάς και της φροντίδας. Απολαμβάνουν να προσφέρουν στιγμιαίες χαρές στο πιάτο, μνήμες που πεταρίζουν άλλοτε ως στρουθία ταξιδιάρικα σε κουζινάκια γιαγιάδων και κηπαράκια παππούδων και άλλοτε πιο σύνθετες ή πιο απλές, φερμένες στα μέτρα τα δικά τους από ταξίδια και διαβάσματα. Ο μάγειρας Γιάννης Βάσιλας εξέδωσε πρόσφατα ένα βιβλίο* όπου δεν καταγράφει απλώς συνταγές. Δείχνει έναν δρόμο μέσα από τις γειτονιές, τις μικρές πατρίδες, τα μέρη όπου μετανάστευσε ο ελληνισμός. Νησιώτης ο Βάσιλας, από την καρδιά των Κυκλάδων, κρατώντας δεσμούς με την πρωτογενή παραγωγή στη Νάξο, καταθέτει προσωπικό ήθος. Μοιράζεται μαζί μας ιστορίες, προβληματισμούς, γι’ αυτόν τον τόπο που περιβάλλει την πορεία κάθε προϊόντος που μπαίνει στην κουζίνα του.
Προϊόντα! Τι θα ήταν ο κόσμος της μαγειρικής και το περιεχόμενο της κουζίνας μας χωρίς καλή πρώτη ύλη; Χωρίς εκείνους που τη δημιουργούν πρωτογενώς και δευτερογενώς, από το χωράφι, τη θάλασσα, έως το ντουλάπι, το ψυγείο, το πιάτο μας;
Με τη φροντίδα του «Γαστρονόμου» ξανά χάρηκε, ξανά θυμήθηκε, ξανά δάκρυσε μαζί μας από συγκίνηση η δημιουργική Ελλάδα. Κρατάμε στη μνήμη έναν ανεπαίσθητο κόμπο συγκινησιακής φόρτισης, ένα ελάχιστο σπάσιμο της φωνής, φόρο τιμής στη σύντροφο και συνοδοιπόρο της ζωής και της εργασίας από έναν Κρητικό παραγωγό.
Σεμνοί και αμήχανοι μπροστά στο κοινό, παρέλαβαν το βραβείο τους οι δημιουργοί τέτοιων προϊόντων. Σταχυολογώ τα λόγια τους: «Περίμενα να δω γιατί βραβεύτηκα. Ήταν κάτι που δεν το περίμενα… αν και το περίμενα 14 χρόνια».
«Το φαγάκι θέλει ήθος και μέτρο…»**
Το ελληνικό θαύμα, για να πετύχει, θέλει εμμονή, επιμονή, γνώση, συνέπεια. Θέλει κι αυτό που ζήτησε ένας οινοπαραγωγός: «Μια διαφορετική αντίληψη από την πολιτεία στη φορολόγηση». «Υπηρετούμε το ζύμωμα στο χέρι, την καλή πρώτη ύλη, μια παράδοση που άντεξε στον χρόνο».
«Υπηρετούμε τη μέλισσα…», «Υπηρετούμε τη γη…». Υπηρετούν την πατρίδα, υπηρετούν τον άνθρωπο, προσθέτω!
* Ιστορίες, στοχασμοί και συνταγές γύρω από τη μαρμίτα της «Αξιώτισσας», Νάξος, 2018. **Από την παρακαταθήκη της Εύης Βουτσινά.