Αλήθεια, υπάρχουν «καλές» και «κακές» χρονιές; Δεν μιλάω για τους προσωπικούς απολογισμούς που γίνονται ή δεν γίνονται σε κάποιο διάλειμμα της εορταστικής αποχαύνωσης το απόγευμα της Πρωτοχρονιας ή λίγο αργότερα, όταν τα φώτα ετοιμάζονται να σβήσουν και το χριστουγεννιάτικο δέντρο να επιστρέψει στην αποθήκη. Μιλάω για τη συλλογική αίσθηση μιας χρονιάς που βρίσκεται ήδη πίσω μας. Τι μπορούμε να πούμε για το 2018 που αποχαιρετήσαμε πριν από λίγες ημέρες και θυμόμαστε ξανά σήμερα μέσα από μερικές πραγματικά σπουδαίες εικόνες; Η αδιανόητη τραγωδία στο Μάτι δεν μας επιτρέπει οποιαδήποτε θετική σκέψη πάνω σε μια χρονιά που θα μπορούσε να κουβαλάει μια πιο αισιόδοξη αύρα αν δεν είχε υπάρξει εκείνο το μοιραίο απόγευμα της 23ης Ιουλίου. Όμως είμαστε καταδικασμένοι να προχωράμε μπροστά με τη διττή υφή των πραγμάτων και της ίδιας της πραγματικότητας. Με το «καλό» και με το «κακό», το «υπερβατικό» και το «αποτρόπαιο». Από αυτή την άποψη δεν υπάρχουν «καλές» και «κακές» χρονιές. Υπάρχει μόνο η ανθρώπινη φύση, που μας βοηθάει στο ξεκίνημα κάθε νέας χρονιάς να ξεχνάμε και να χτίζουμε ξανά από την αρχή την ίδια καλοπροαίρετη ψευδαίσθηση, ότι είμαστε φτιαγμένοι μόνο για το καλό. Χρειάζονται λίγες ημέρες (ή μήπως ώρες;) για να αποδείξουμε στους εαυτούς μας ότι τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα, ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε πολύ πιο περίπλοκοι. Αυτοί είμαστε. Και αυτό δεν είναι απαραίτητα ούτε «καλό» ούτε «κακό». Από την ομάδα του «Κ» ευχές για ένα 2019 όπως το θέλετε εσείς και οι αγαπημένοι σας. ― Δημήτρης Ρηγόπουλος
© ΤΖΑΜΑΡΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Το μυστικό της γραβάτας
Δεν πρόκειται για μια αριστερή παράδοση, αφού ιστορικοί ηγέτες της Αριστεράς, από τον Βλαδίμηρο Λένιν έως τον Χαρίλαο Φλωράκη, δεν αρνήθηκαν τη γραβάτα. Η απουσία γραβάτας χαρακτηρίζει λαϊκιστές ηγέτες της Λατινικής Αμερικής. Είναι μια δήλωση ανταρσίας κατά των συμβιβασμών του καπιταλισμού, που σφίγγουν τον λαιμό των καταχρεωμένων λαών. Καθώς η θηλιά του χρέους πνίγει την πτωχή Ελλάδα, ήταν επόμενο να αποκτήσουμε κι εμείς τον πρώτο ηγέτη χωρίς γραβάτα.
Όταν αποφασίστηκε η νέα αναδιάρθρωση του χρέους (που ισοδυναμεί με απομείωση ασήμαντη σε σχέση με την προ επταετίας περικοπή της κυβέρνησης Παπαδήμου…), ο πρωθυπουργός γιόρτασε τον θρίαμβο φορώντας γραβάτα, σε μια φιέστα που διοργανώθηκε στο Ζάππειο στις 22 Ιουνίου 2018. Δεν την άντεξε για πολύ. Λίγο πριν από το τέλος της ομιλίας του, την έβγαλε άρον άρον μέσα σε παρατεταμένα χειροκροτήματα. Ελπίζουμε μετά τις εκλογές να παραδεχτεί εμπράκτως αυτό που υποψιάζονται εχθροί και φίλοι: ότι ο πραγματικός λόγος που αντιστέκεται στη γραβάτα είναι επειδή του πάει πολύ. ― Παύλος Παπαδόπουλος
©Ayhan Mehmet/Anadolu Agency/Getty Images/Ideal Image
V for Vardari
Δεν είναι όλα παλαιοημερολογίτικα σε αυτό το κάδρο. Ο διαδηλωτής του μεγάλου συλλαλητηρίου της Θεσσαλονίκης για το Μακεδονικό είναι τόσο αρχαϊκός, όσο και μεταμοντέρνος. Το ράσο του και η κόπια κειμηλίου που κραδαίνει συνδυάζονται με αντιασφυξιογόνο εξάρτυση που έχει συνηθίσει κανείς να βλέπει στις αριστερές διαδηλώσεις κατά της παγκοσμιοποίησης. Το γεγονός ότι σε αυτά τα συλλαλητήρια παροχετεύτηκαν και αντισυστημικές ορμές, όχι πολύ σχετικές με το επίδικο εθνικό θέμα («αλήτες, προδότες, πολιτικοί»), αποτυπώνεται επακριβώς στο απαθανατιζόμενο κράμα καλογερικού αναρχισμού.
Το Μακεδονικό έτσι φαίνεται ότι έβγαλε και στους ελληνικούς δρόμους το νέο παγκόσμιο κίνημα, που μπορεί να υλοποιεί ορισμένες από τις κινηματικές φαντασιώσεις της Αριστεράς, αλλά το κάνει επικαλούμενο τους εφιάλτες της. Ο λαός ξεσηκώνεται, αλλά για τους «λάθος» λόγους – με «λάθος» σημαίες και «λάθος» σύμβολα. Ο λαός διεκδικεί ξανά το όπιό του.
Οι λαοσυνάξεις ήταν, από αυτή την άποψη, σύγχρονες – παντού αφυπνίζονται όμοιες ταυτοτικές ανασφάλειες. Ήταν όμως και μια πολιτική και αισθητική βουτιά στο παρελθόν. Στους βαλκανικούς φόβους, που έμοιαζαν να έχουν περάσει την τελευταία τους έξαψη τριάντα χρόνια πριν. ― Μιχάλης Τσιντσίνης
© Δημήτρης Μιχαλάκης
Θάνατος σε fast forward
Αν όλα δεν είχαν πάει τόσο στραβά το απόγευμα της 23ης Ιουλίου, η Ελλάδα θα συνέχιζε να εκπέμπει την ψευδαίσθηση ενός κράτους που είναι σε θέση να προστατεύσει στοιχειωδώς τους πολίτες του όταν συμβαίνει το «κακό»· όταν ο άνεμος δεν είναι ο προβλεπόμενος για την περιοχή, όταν απειλείται ένα δημοφιλές παραθεριστικό κέντρο στην καρδιά του καλοκαιριού, όταν έχεις ανάγκη κάποιας μορφής ηγεσία που θα πάρει πρωτοβουλίες τα κρίσιμα λεπτά, τα κρίσιμα δευτερόλεπτα, για να σωθούν ανθρώπινες ζωές.
Αυτή η ψευδαίσθηση κατέρρευσε εκείνο το βράδυ και μαζί της πήρε 100 ανθρώπινες ζωές, αριθμός αδιανόητος ακόμα και για τα μέτρα μιας κρατικής μηχανής που δεν είναι συνώνυμη με τον επαγγελματισμό και την αποτελεσματικότητα. Η επικοινωνιακή διαχείριση της τραγωδίας εκ μέρους της κυβέρνησης δεν βοήθησε· αντίθετα, ενίσχυσε την αίσθηση ότι όλα μπορούν να συμβούν. Δηλαδή ότι αυτό που έγινε στο Μάτι θα μπορούσε να συμβεί σε οποιοδήποτε προάστιο της Αθήνας, αυτή είναι η νέα αλήθεια την οποία πρέπει να συνηθίσουμε. Όλα αυτά, φυσικά, είναι θεωρίες για τους ανθρώπους που έχασαν τους δικούς τους μέσα σε δύο ώρες ή έχουν συγγενείς που χαροπαλεύουν στην εντατική ή προσπαθούν να φτιάξουν ξανά τη ζωή τους από το μηδέν. Για όλους αυτούς οι λέξεις δεν έχουν πια τόση σημασία. ― Δημήτρης Ρηγόπουλος
© Bundesregierung/Jesco Denzel/REUTERS
Η Αμερική και οι άλλοι
H Ευρώπη και ο κόσμος προσπαθούν να συνετίσουν την οργισμένη και απομονωμένη Αμερική στη σύνοδο του G7 στο Charlevoix του Καναδά στις 9 Ιουνίου 2018. Απολαμβάνουμε την Άγκελα Μέρκελ δίπλα στον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν και τον πρωθυπουργό της Ιαπωνίας, Σένζο Άμπε, να κοιτάζει αφ’ υψηλού τον Ντόναλντ Τραμπ. Λίγες ώρες αργότερα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, που με βαριά καρδιά συναίνεσε στο κοινό ανακοινωθέν του G7, αποχώρησε πρώτος με προορισμό τη Σιγκαπούρη για τη συνάντηση με τον Κιμ Γιονγκ Ουν. Όμως, το Air Force One σταμάτησε στην Κρήτη για ανεφοδιασμό και τότε ο Τραμπ διέταξε την αμερικανική αντιπροσωπεία που είχε παραμείνει στο Charlevoix να μην υπογράψει το ανακοινωθέν, γιατί εξοργίστηκε από μια δήλωση του πρωθυπουργού του Καναδά, Τζάστιν Τριντό, που έγινε μετά την αποχώρησή του. Η αιτία της διένεξης ήταν οι δυσχέρειες που εμφανίστηκαν στην αναδιαπραγμάτευση της Βορειοαμερικανικής Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου (NAFTA) μεταξύ των ΗΠΑ, του Καναδά και του Μεξικού. Το φθινόπωρο, όμως, όλα είχαν ξεπεραστεί. Oι ηγέτες των τριών χωρών πανηγύρισαν το νέο deal, ενώ παράλληλα αποφεύχθηκε η επιβολή πρόσθετων δασμών στο εμπόριο μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ. ― Παύλος Παπαδόπουλος
©Pedro PARDO / AFP/visualhellas.gr
Το τείχος και το όνειρο
«Κανένας δεν θα μας σταματήσει, μόνο ο Θεός». Τα λόγια του 58χρονου Ολιβίν Καστελάνος, οδηγού φορτηγού από την Ονδούρα, θα μπορούσαν να έχουν ειπωθεί από καθέναν από τους οκτώ έως δέκα χιλιάδες ανθρώπους από χώρες της Κεντρικής Αμερικής -στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας- που έχουν ήδη φτάσει ή πορεύονται προς τα σύνορα του Μεξικού με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τα περίπου τρεις χιλιάδες χιλιόμετρα συνοριακής γραμμής μεταξύ των δύο χωρών, στο ένα τρίτο έχουν υψωθεί τείχη και φράχτες, που διακόπτονται από τα σημεία ελέγχου των ΗΠΑ. Το πρώτο «καραβάνι» κατεγράφη τον Οκτώβριο του 2018 από το BBC, μια ομάδα 1.100 ανθρώπων που συγκεντρώθηκαν στον σταθμό λεωφορείου μιας πόλης της Ονδούρας και ξεκίνησαν το ταξίδι προς τον βορρά. Από τότε ακολούθησαν πολλά, ενώ περισσότερα ετοιμάζονται να διανύσουν τα επικίνδυνα μονοπάτια προς τα αμερικανικά σύνορα το 2019. Εργάτες, μικροπωλητές, τεχνίτες, μαγαζάτορες, σερβιτόροι, άνθρωποι μόνοι ή με τις οικογένειές τους, που αναγκάστηκαν να αφήσουν την Ονδούρα, το Ελ Σαλβαδόρ και τη Γουατεμάλα λόγω της φτώχειας και του φόβου των συμμοριών (το ποσοστό δολοφονιών στην Ονδούρα είναι 800% υψηλότερο από ό,τι στις ΗΠΑ). Ταξιδεύουν πεζή ή με ταλαιπωρημένα οχήματα, υποφέροντας από ηλιακά εγκαύματα, πείνα, αφυδάτωση, ασθένειες, συχνά μέσα από ζούγκλες, λίμνες και ποτάμια, ρισκάροντας και χάνοντας συχνά τη ζωή τους. Στο τέλος της διαδρομής, τους περιμένει το τείχος και η αμερικανική πολιτοφυλακή, η πολύμηνη αναμονή για να κατατεθεί και να εξεταστεί το αίτημα ασύλου τους, ο χωρισμός γονέων και παιδιών και, αν σταθούν τυχεροί, μια καλύτερη ζωή. ― Μαρία Αθανασίου
© Linh Pham/Getty Images/Ideal Image
O θρίαμβος των «Αγριόχοιρων»
Ήταν χρονιά Μουντιάλ το 2018, όμως καμία άλλη ποδοσφαιρική ομάδα δεν έκλεψε τις καρδιές τόσων ανθρώπων όσο οι Wild Boars. Oι 12 έφηβοι με τον 25χρονο προπονητή τους που εγκλωβίστηκαν στο σπήλαιο Ταμ Λουάνγκ τον Ιούνιο έστρεψαν την προσοχή ολόκληρου του πλανήτη στη βόρεια Ταϊλάνδη. Οι «Αγριόχοιροι» μπήκαν στο σύμπλεγμα σπηλαίων για βόλτα. Ξαφνικοί μουσώνες τούς παγίδευσαν, όταν το σύμπλεγμα πλημμύρισε κι εκείνοι έμειναν στο απόλυτο σκοτάδι για εννέα ημέρες, μέχρι να τους εντοπίσουν Βρετανοί δύτες, ανακουφίζοντας τις οικογένειές τους, αλλά και χιλιάδες ανθρώπους – στρατιώτες, εθελοντές και διασώστες από όλες τις χώρες, που εν τω μεταξύ εργάζονταν 24 ώρες το 24ωρο για να τους βρουν. «Σε μια εποχή που επιχειρήσεις και χώρες αποσύρονται από διεθνείς συνεργασίες, αυτό που συμβαίνει στην Ταϊλάνδη μάς υπενθυμίζει πόσα έχουμε να κερδίσουμε αν δουλέψουμε μαζί», έγραψε η εφημερίδα Chicago Sun-Times. Όταν τη 18η ημέρα της περιπέτειας η επιχείρηση στέφθηκε με επιτυχία και όλοι βγήκαν ζωντανοί, δεν υπήρξε άνθρωπος που να μην πανηγύρισε ή να μην έχυσε ένα δάκρυ συγκίνησης. Οι Wild Boars είχαν κερδίσει! ― Mανίνα Ντάνου
© REUTERS/Stephane Mahe
Η Ιστορία επαναλαμβάνεται ως διαδήλωση
Από την εποχή των θρησκευτικών πολέμων τον 16ο αιώνα και τις εξεγέρσεις της Σφενδόνης, από την Επανάσταση του 1789 και την Ιουνιανή Επανάσταση μέχρι τις μέρες της Κομμούνας και αργότερα τις μέρες της απελευθέρωσης και του Μάη του ’68, η ζωή πίσω από τα οδοφράγματα είναι μια διαχρονική ρουτίνα της παρισινής κοινωνίας. Μια πάγια μέθοδος σύγκρουσης με βασιλιάδες, κατακτητές, αλλά και εκλεγμένες κυβερνήσεις. Με το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων επανήλθε φέτος τον Νοέμβριο η κουλτούρα της διαμαρτυρίας στον δρόμο και η γαλλική πρωτεύουσα μεταμορφώθηκε για κάποιες μέρες σε εμπόλεμη ζώνη. Οι χιλιάδες πολίτες οργανώθηκαν μέσω κοινωνικών δικτύων (μια καινοτομία για τις γαλλικές συγκεντρώσεις) και, φορώντας από ένα κίτρινο φωσφοριζέ γιλέκο, γέμισαν τις λεωφόρους του Παρισιού φωνάζοντας κατά της επικείμενης αύξησης της τιμής των καυσίμων και κατ’ επέκταση της πολιτικής του προέδρου Μακρόν. Δύο εντυπωσιακά στοιχεία. Πρώτον: οι διαδηλωτές πέτυχαν την αναβολή της εφαρμογής της απόφασης για ένα εξάμηνο (μια κάποια νίκη;). Δεύτερον: να μια πανοραμική φωτογραφία του Παρισιού όπου δεν φαίνεται ο Πύργος του Άιφελ. Σαν η πραγματικότητα να έσκισε τον τουριστικό οδηγό. ― Άθως Δημουλάς
© Pete Brown/AP
Κυνήγι κατασκόπων
Άντρες του βρετανικού στρατού με προστατευτικές στολές αποκλείουν και ερευνούν περιοχές, οχήματα και αντικείμενα στις γειτονιές της πόλης Σάλσμπουρι λίγες μέρες μετά την απόπειρα δολοφονίας του Σεργκέι Σκριπάλ με τη νευροτοξική ουσία νόβιτσοκ. Παρά τις προσπάθειές τους να αποτρέψουν τη μόλυνση και άλλων ανθρώπων, σχεδόν 40 άτομα έλαβαν θεραπεία για συμπτώματα που προκλήθηκαν από επαφή με το αέριο και μια γυναίκα έχασε τη ζωή της. Όλα ξεκίνησαν την Κυριακή 4 Μαρτίου. Στο Σάλσμπουρι, όπου τίποτα συγκλονιστικό δεν συμβαίνει ποτέ σύμφωνα με τους κατοίκους, το κρύο είναι τσουχτερό και στον ουρανό οι αχτίδες του ήλιου παίζουν κρυφτό με τα αφράτα σύννεφα. Η κατακόκκινη BMW του απόστρατου αξιωματικού του ρωσικού στρατού και «συνταξιούχου» διπλού πράκτορα των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών Σεργκέι Σκριπάλ παρκάρει έξω από μια παμπ δίπλα στην όχθη του ποταμού. Μαζί του είναι η κόρη του Γιούλια. Πίνουν ένα ποτό εκεί και τρώνε μεσημεριανό σε ένα ιταλικό εστιατόριο. Αργά το απόγευμα και ενώ κατευθύνονται προς το αυτοκίνητο για να επιστρέψουν στο σπίτι, αισθάνονται άσχημα. Κάθονται σε ένα παγκάκι παλεύοντας να διατηρήσουν τις αισθήσεις τους, χειρονομώντας σπασμωδικά, κάθιδροι και βγάζοντας αφρούς από το στόμα. Ένα κατασκοπευτικό θρίλερ, το σενάριο του οποίου ίσως ζήλευε ο Τζον Λε Καρέ, έχει μόλις αρχίσει. ― Μαρία Αθανασίου
©Mustafa Hassona/Anadolu Agency/Getty Image/Ideal Image
Η ομορφιά της ασχήμιας
Είναι 20 χρονών, ονομάζεται Αέντ Αμπού Άμπρο και είναι εντελώς αληθινός, παρά το ότι μοιάζει να έχει ξεπηδήσει από την παλέτα του Ντελακρουά. Είναι εντελώς αληθινός και αυτό το βεβαιώνει ο φακός του Μουσταφά Χασόνα, ο οποίος τράβηξε μια φωτογραφία που συζητήθηκε πολύ τους τελευταίους μήνες: αν μπούμε στη διαδικασία να θαυμάσουμε την εικόνα, μήπως χάνουμε την ικανότητα να αντιληφθούμε αυτό που πραγματικά δείχνει; Απασχολεί τελικά κανέναν γιατί ο νεαρός Παλαιστίνιος τρέχει γυμνόστηθος με μια σφεντόνα στη Λωρίδα της Γάζας; «Το μεγάλο στομάχι της νεωτερικότητας κατάπιε την πραγματικότητα και έφτυσε τον αχώνευτο πολτό της σε μορφή εικόνων», γράφει η Αμερικανίδα συγγραφέας Σούζαν Σόνταγκ στο «Παρατηρώντας τον πόνο των άλλων» (εκδ. Scripta).
Ας αναρωτηθούμε. Τι είναι αυτό που μας αρέσει σε αυτή την εικόνα; Τα χρώματα; Η κίνηση; Ο υπονοούμενος ηρωισμός; Η αποτύπωση ενός ρομαντικού ιδεώδους; Μας αρέσει η φρίκη; Μας αρέσει η φρίκη επειδή δεν συμβαίνει εδώ; Και, τελικά, μήπως το πλήθος των εικόνων από τις εμπόλεμες ζώνες που βλέπουμε καθημερινά μας έχει ναρκώσει και, αντί για μια τραγωδία, εμείς βλέπουμε απλώς μια ωραία εικόνα; ― Άθως Δημουλάς
© EPA/FACUNDO ARRIZABALAGA
Το καλοκαίρι που κιτρίνισαν τα πάρκα
«Δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι θα το έλεγα αυτό, όμως προσευχόμαστε να βρέξει». Λόγια της επικεφαλής της πυροσβεστικής στο Λονδίνο, Ντάνι Κότον, πριν από λίγους μήνες, όταν η Μεγάλη Βρετανία και μαζί της πολλές ακόμα χώρες της Ευρώπης έζησαν το θερμότερο καλοκαίρι των τελευταίων ετών. Στη Βρετανία ήταν η εντονότερη ξηρασία από το 1961. Το Hyde Park και τα άλλα πάρκα του Λονδίνου, όπως το Trinity Square Gardens της φωτογραφίας, κιτρίνισαν και δεν κατάφεραν να αποτελέσουν ούτε αυτά μια όαση δροσιάς για τους Λονδρέζους. Στη Σουηδία έκανε να βρέξει τρεις μήνες. Στη Δανία είχαν 1.000 πυρκαγιές τον Ιούλιο, όσες συνήθως έχει μία ολόκληρη χρονιά. Απλώς η τυχαιότητα του καιρού; Αυτή είναι η εύκολη απάντηση συνήθως των αρνητών της κλιματικής αλλαγής, που φέτος τα βρήκαν δύσκολα. Οι μελέτες συνηγορούν στο ότι η κλιματική αλλαγή έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για το φετινό καυτό καλοκαίρι της Ευρώπης. Το 2018 ήταν η χρονιά που το έθεσε πιο επιτακτικά από ποτέ: αν δεν δράσουμε αμέσως, αυτό που ονομάζουμε «ακραίο καύσωνα» τώρα σε μερικά χρόνια θα το λέμε απλώς καλοκαίρι… ― Μανίνα Ντάνου
© AP Photo/L.E. Baskow
Το Κιλαουέα βρυχάται
Τα περισσότερα ηφαίστεια του κόσμου ξύπνησαν στο τέλος της χρονιάς. Παραμονές Χριστουγέννων, το Κρακατόα εξερράγη και προκάλεσε τσουνάμι που έπληξε τις ακτές της Ινδονησίας και κόστισε τη ζωή σε περισσότερους από 430 ανθρώπους, ενώ λίγες ημέρες αργότερα ξύπνησε και η Αίτνα στη Σικελία, χωρίς ευτυχώς να προκαλέσει θανάτους. Λίγες εβδομάδες πριν, το Ποποκατεπέλτ στο Μεξικό είχε εκραγεί απελευθερώνοντας στάχτες που έφτασαν σε ύψος δύο χιλιομέτρων. Η αρχή όμως είχε γίνει στη Χαβάη – και ήταν ενδεικτική. Το ηφαίστειο Κιλαουέα ξεκίνησε να «φτύνει» λάβα και αέρια από τις αρχές Μαΐου, ύστερα από σεισμό 6,9 Ρίχτερ, και συνέχισε για μήνες τη δραστηριότητά του, προκαλώντας ατυχήματα, εκκενώσεις χωριών, τραυματισμούς και αναπνευστικά προβλήματα. Η δραστηριότητά του έχει χαρακτηριστικά παρόμοια με εκείνα της ενεργοποίησής του το 1955, όταν οι εκρήξεις συνεχίζονταν για 88 ημέρες. Στη φωτογραφία, περίπου 25 ημέρες μετά την πρώτη έκρηξη, η λάβα απειλεί το γεωθερμικό εργοστάσιο που παράγει το 25% της ηλεκτρικής ενέργειας του νησιού. Ευτυχώς, τα περίπου 228 χιλιάδες λίτρα εύφλεκτου πεντανίου που χρησιμοποιούνταν εκεί είχαν ήδη μεταφερθεί σε άλλη, ασφαλέστερη τοποθεσία. ― Μανίνα Ντάνου
©REUTERS/Alexandros Avramidis
Η μέθοδος της αράχνης
Μοιάζει με κύμα στάχτης που σηκώνεται από μια ριπή ανέμου, όμως η εντυπωσιακή εικόνα που βλέπετε δεν είναι στάχτη, αλλά ένας πυκνός ιστός αράχνης μήκους ενός ολόκληρου χιλιομέτρου! Το ακόμα πιο παράξενο είναι ότι δεν πρόκειται για φωτογραφία του National Geographic από κάποιο μακρινό σημείο του πλανήτη, αλλά για τον φακό του «δικού μας» Αλέξανδρου Αβραμίδη, συνεργάτη του «Κ», ο οποίος καταγράφει με μαεστρία το φαινόμενο που παρατηρήθηκε φέτος το φθινόπωρο στη λίμνη Βιστωνίδα! Δεν ήταν φυσικά κάτι πρωτόγνωρο στην περιοχή – σπάνιο μεν, αλλά όχι πρωτόγνωρο. Σχετίζεται κυρίως με την αύξηση του πληθυσμού της σκνίπας, η οποία αποτελεί τη βασική τροφή της αράχνης. Όσο αυξάνεται ο πληθυσμός της πρώτης, τόσο θεριεύει ο πληθυσμός της δεύτερης και, επειδή ο καιρός φέτος –με υγρασία και ζέστη– ευνοούσε ιδιαίτερα τις σκνίπες και τα μυγάκια, το φαινόμενο εξαπλωνόταν. Όπως είχαν προβλέψει οι επιστήμονες, επρόκειτο για κάτι παροδικό. Τα πρώτα κρύα και οι ισχυρές βροχές έριξαν τους τίτλους τέλους, τουλάχιστον για φέτος. ― Μανίνα Ντάνου
©Mauro Pimentel / AFP/VISUALHELLAS.GR
Όταν ένα μουσείο καίγεται
«Αυτή η τραγωδία είναι ένα είδος εθνικής αυτοκτονίας, ένα έγκλημα ενάντια στις προηγούμενες και στις μελλοντικές γενιές». Το σχόλιο ενός γνωστού Βραζιλιάνου αρθρογράφου στην εφημερίδα O Globo απηχεί τα συναισθήματα εκατομμυρίων συμπατριωτών του μετά την καταστροφική πυρκαγιά στο Εθνικό Μουσείο της χώρας, στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Το αρχαιότερο επιστημονικό ίδρυμα της Βραζιλίας και ένα από τα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα μουσεία της Λατινικής Αμερικής γιόρτασε φέτος 200 χρόνια λειτουργίας. Η συλλογή του αποτελούνταν από 20 εκατ. αντικείμενα ανυπολόγιστης επιστημονικής και πολιτιστικής αξίας: το κρανίο και τα οστά μιας 25χρονης γυναίκας που πέθανε πριν από 11.000 χρόνια, ο μεγαλύτερος μετεωρίτης (5,36 τόνων) που ανακαλύφθηκε στη Βραζιλία, αιγυπτιακές μούμιες, έργα τέχνης, απολιθώματα, μία από τις σημαντικότερες βιβλιοθήκες της χώρας κ.ά. Η φωτιά ξέσπασε από άγνωστη αιτία και εξαπλώθηκε ταχύτατα, λόγω συγκέντρωσης πολλών εύφλεκτων υλικών και βλάβης στους κοντινότερους κρουνούς. Το πρόβλημα της εγκατάλειψης και της υποχρηματοδότησης του μουσείου τις τελευταίες δεκαετίες συζητήθηκε πάνω στα αποκαΐδια, ενώ δεν έλειψαν οι παραλληλισμοί με την πορεία της χώρας από το ένδοξο παρελθόν προς την οικονομική κρίση και την παρακμή. ― Μαρία Αθανασίου
Μαθήματα από τη Λευκωσία
Πέντε επίπεδα συνολικού εμβαδού 15.700 τ.μ. Ένας εντυπωσιακός θόλος διαμέτρου 40 μέτρων. Ένα υπέροχο αίθριο, λουσμένο στο φως. Αναγνωστήρια. Αμφιθέατρα. Εργαστήρια ηλεκτρονικών υπολογιστών. Χώροι για ομαδική μελέτη. Και βιβλία, πολλά βιβλία. Μέχρι στιγμής περίπου 500.000 (κι άλλα τόσα ηλεκτρονικά), αλλά σύντομα θα φτάσουν το ένα εκατομμύριο. Δίπλα τους, μια πολύτιμη συλλογή παλαιτύπων. Ένα σύμπαν μάθησης, γνώσης και ομορφιάς: το ολοκαίνουργιο και υπερσύγχρονο Κέντρο Πληροφόρησης – Βιβλιοθήκη «Στέλιος Ιωάννου» του Πανεπιστημίου Κύπρου, κόστους 33 εκατ. ευρώ, με την υπογραφή του αρχιτέκτονα Ζαν Νουβέλ. Όσο για το εξωτερικό του μέρος; Ο διάσημος Γάλλος αρχιτέκτονας θέλησε –και κατάφερε– να μεταφράσει σε σύγχρονη αρχιτεκτονική γλώσσα το κυπριακό τοπίο. Έτσι το κτίριο θυμίζει λόφο, σε αρμονία με τους παρακείμενους λόφους της περιοχής. «Πάντα φανταζόμουν τον Παράδεισο σαν ένα είδος βιβλιοθήκης», έγραψε κάποτε ο Αργεντίνος συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Περιδιαβαίνοντας αυτή τη βιβλιοθήκη, συνειδητοποιεί κανείς πόσο δίκιο είχε… ― Τασούλα Επτακοίλη
©Tristan Fewings/Getty Images/Ideal Image
Ο νέος Μίδας της τέχνης
«Όταν το σφυρί σήμανε την τελική πράξη της δημοπράτησης του πίνακα, συγκλονίστηκα. Όμως σταδιακά άρχισα να αντιλαμβάνομαι ότι μόλις είχα κάνει δικό μου έναν σταθμό στην ιστορία της τέχνης». Αυτή ήταν η δήλωση της αγοράστριας του «Κοριτσιού με το μπαλόνι», η οποία στις αρχές Οκτωβρίου έδωσε ένα εκατομμύριο στερλίνες για το έργο του θρυλικού street artist Μπάνκσι και το παρακολούθησε –μαζί με ολόκληρο τον πλανήτη– να γίνεται λωρίδες από τον καταστροφέα εγγράφων που ο καλλιτέχνης είχε ενσωματώσει. Αν ο Μπάνκσι είχε σκοπό να καταγγείλει και να τιμωρήσει το διεθνές εμπόριο της σύγχρονης τέχνης με αυτόν τον τρόπο, μάλλον απέτυχε. Το νέο έργο με το νέο του όνομα («Η αγάπη είναι στον σκουπιδοτενεκέ») διπλασίασε την αξία του και επέτρεψε στον οίκο Sotheby’s να ανακοινώσει με περηφάνια ότι πρόκειται για το πρώτο έργο που δημιουργείται κατά τη διάρκεια δημοπρασίας. «Η ανάγκη για καταστροφή είναι κι αυτή μια δημιουργική ανάγκη», σχολίασε ο ίδιος, όμως σίγουρα γνωρίζει πως, όπως και ο Μίδας, δεν έχει πολλές επιλογές: ό,τι κι αν πιάσει –ακόμα κι αν είναι για να το καταστρέψει– θα γίνει χρυσός. ― Μανίνα Ντάνου
©Paul Sancya-Pool/Getty Images/Ideal Image
Αποχαιρετισμός σε μια βασίλισσα
Τέσσερις ημέρες διήρκεσε ο αποχαιρετισμός στην Αρίθα Φράνκλιν, που έφυγε από τη ζωή στα 76 της χρόνια εξαιτίας καρκίνου του παγκρέατος. Η οικογένεια, οι φίλοι, οι θαυμαστές της «βασίλισσας της σόουλ» είχαν τη δυνατότητα να αποτίσουν φόρο τιμής στη γυναίκα, στην προσωπικότητα, και σε ό,τι αντιπροσώπευε η Φράνκλιν, στο Charles H. Wright Museum of African-American History, το τριήμερο που η σορός της τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα. Το τελετουργικό ήταν μεγαλοπρεπές, αντάξιο της ιστορίας και της κληρονομιάς της. Για το τριήμερο επελέγησαν τρεις διαφορετικές εμφανίσεις: την πρώτη μέρα φόρεσε ένα λαμπερό κόκκινο φόρεμα –το χρώμα της αδελφότητας Delta Sigma Theta, της οποίας ήταν επίτιμο μέλος– από σιφόν και δαντέλα και ψηλοτάκουνες κόκκινες γόβες Christian Louboutin. Τη δεύτερη μέρα φόρεσε μπλε και την τρίτη ροζ χρυσό. Για την ταφή της επελέγη ένα απαστράπτον μάξι χρυσό φόρεμα με ασορτί γόβες. Θα μπορούσε κάλλιστα να τη φανταστεί κανείς με αυτή την εμφάνιση στη σκηνή, να συναρπάζει το κοινό, το ίδιο δυναμική και σαρωτική στον θάνατο όπως και στη ζωή. ― Μαρία Αθανασίου
© REUTERS/Tony Gentile
Το «δόγμα» του Αλεσάντρο Μικέλε
«Είμαστε οι Φρανκενστάιν της ζωής μας», έλεγε ο Αλεσάντρο Μικέλε στις 21 Φεβρουαρίου, στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε μιας ακόμη θεαματικής επίδειξης του οίκου Gucci στο Μιλάνο. Ο δημιουργικός «καταρράκτης» Μικέλε διευθύνει καλλιτεχνικά τον ιταλικό οίκο από το 2015 και μπορεί σήμερα να αισθάνεται ιδιαίτερη ικανοποίηση, καθώς το δημιουργικό του νεο-vintage «δόγμα», μια θύελλα χρωμάτων και υφών όπου τα ατομικά στιλιστικά όρια θολώνουν τη γραμμή που χωρίζει το θηλυκό από το αρσενικό, αγγίζει τους millennials με μοναδικό τρόπο. Σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης Kantar Millward Brown, η αξία της Gucci άγγιξε το 2018 τα 22,4 δισ. δολάρια – καθόλου άσχημα για έναν οίκο που ξεκίνησε από ένα μικρό κατάστημα με δερμάτινα είδη που άνοιξε ο Γκούτσιο Γκούτσι στη Φλωρεντία το 1921. Την ίδια ώρα, ο Μικέλε συνεχίζει την πορεία του ακάθεκτος: το 2018 ο ιταλικός οίκος σταμάτησε τη χρήση αληθινής γούνας, ενώ τα πρότυπα ομορφιάς που προτείνει μεταβάλλουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον ίδιο μας τον εαυτό. ― Έλις Κις
©AP Photo/Nariman El-Mofty
«Χρυσό» όραμα, «δύσκολη» ελευθερία
Μόλις λίγα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα, η Hessah al-Ajaji οδηγεί στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας. Το ημερολόγιο δείχνει 24 Ιουνίου και είναι η πρώτη μέρα στην ιστορία του βασιλείου που οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να βρίσκονται στο τιμόνι, αποτέλεσμα μιας ιστορικής απόφασης του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, διαδόχου του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας από τον Ιούνιο του 2017. Αυτό που μοιάζει με νέα «Αραβική άνοιξη» ανήκει στο πρόγραμμα Vision 2030, ένα «εξωστρεφές» κοινωνικό και οικονομικό όραμα του διαδόχου, ο οποίος σημειώνει ότι σκοπός του στο μέλλον είναι η χώρα να υιοθετήσει μια πιο «μετριοπαθή» εκδοχή του Ισλάμ. Το φιλόδοξο Vision 2030 περιλαμβάνει προβολές κινηματογραφικών ταινιών σε δημόσιους χώρους, συναυλίες για «μεικτό» κοινό, αλλά και τη χορήγηση τουριστικής βίζας σε μη μουσουλμάνους πολίτες που επιθυμούν να επισκεφτούν το βασίλειο. Στην περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας, αυτό που «λάμπει» μπορεί να είναι συχνά χρυσός, όμως δεν σημαίνει ελευθερία. Στις 8 Οκτωβρίου, ο δημοσιογράφος Τζαμάλ Κασόγκι δολοφονείται στο σαουδαραβικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης. Την ίδια στιγμή, στη φυλακή παραμένουν ακτιβίστριες που αγωνίζονταν για το γυναικείο δικαίωμα στο βολάν προ της 24ης Ιουνίου. ― 'Ελις Κις
©REUTERS/Charles Platiau
Η ποικιλομορφία της ζωής
Το ουράνιο τόξο ανθρώπων και χρωμάτων που σχημάτισε ο Βίρτζιλ Άμπλο στους κήπους του Palais Royal στο Παρίσι, στις 21 Ιουνίου, ήταν μία από τις πολυαναμενόμενες επιδείξεις μόδας της χρονιάς. Ήταν η μέρα που ο Αμερικανός σχεδιαστής και μουσικός παραγωγός, με σπουδές πολιτικού μηχανικού και αρχιτεκτονικής, έκανε το ντεμπούτο του ως ο πρώτος μαύρος καλλιτεχνικός διευθυντής των αντρικών συλλογών του οίκου Louis Vuitton με τη συλλογή «We are the world», αναφορά στο «ουμανιστικό» μουσικό δημιούργημα του Μάικλ Τζάκσον και του Λάιονελ Ρίτσι. Γιος μεταναστών από την Γκάνα, ο Άμπλο ήταν 5 ετών και μεγάλωνε στο Ρόκφορντ του Ιλινόι, όταν το φιλανθρωπικό τραγούδι έγραφε ιστορία. Σήμερα εκείνος γράφει τη δική του. «Το μήνυμα είναι ότι το “diversity”, η ποικιλομορφία, είναι το κλειδί του σύγχρονου τρόπου σκέψης και ζωής και όχι ένα είδος μάρκετινγκ», σημειώνει καθώς «μιξάρει» στοιχεία χιπ-χοπ και ψηφιακής ζωής, ανεβάζοντας το streetwear σε νέα επίπεδα. Όσο για την πρώτη πρότασή του στον ιστορικό οίκο, αυτή περιείχε τη μετεξέλιξη αξεσουάρ σε ρούχα, αλλά και επιρροές από τον «Μάγο του Οζ». ― Έλις Κις
©Vittorio Zunino Celotto/Getty Images/Ideal Image
Ένα αστέρι ξαναγεννιέται
Στη Μόστρα της Βενετίας η Lady Gaga εμφανίζεται με δημιουργία υψηλής ραπτικής του οίκου Valentino λίγο πριν από την πρεμιέρα του μιούζικαλ «Ένα Αστέρι Γεννιέται», στα τέλη Αυγούστου. Στην ταινία που σκηνοθετεί ο συμπρωταγωνιστής της, Μπράντλεϊ Κούπερ, η Αμερικανίδα τραγουδίστρια υποδύεται την Άλι Μέιν, μια νεαρή γυναίκα με όνειρα για καριέρα στην παγκόσμια μουσική βιομηχανία – το μιούζικαλ αποτελεί το τέταρτο ριμέικ της ιστορίας ενός ελπιδοφόρου ταλέντου και της σχέσης της με τον μουσικό μέντορά της. Όμως, η Lady Gaga είναι ήδη αστέρι. Γεννήθηκε ως Στέφανι Τζοάν Αντζελίνα Τζερμανότα στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης το 1986, ενώ το καλλιτεχνικό της όνομα προήλθε από ένα τραγούδι των Queen. Και, για να φτάσει να βαδίσει στο κόκκινο χαλί του ιταλικού φεστιβάλ, έχει δουλέψει σκληρά, σπουδάζοντας μουσική και θέατρο, γράφοντας τραγούδια για άλλους καλλιτέχνες και διεκδικώντας τον τίτλο της σημερινής βασίλισσας της ποπ. Πολλοί πιστεύουν ότι σύντομα η Lady Gaga θα χρειαστεί άλλο ένα φόρεμα υψηλής ραπτικής, για να περπατήσει στο κόκκινο χαλί του Dolby Theatre στο Λος Άντζελες και να διεκδικήσει ένα από τα φετινά Όσκαρ. ― Έλις Κις
©GABRIEL BOUYS / AFP/VISUALHELLAS.GR
Άνθρωπος σε πανικό
Τη σύνδεση των Αργεντίνων με την εθνική τους ομάδα δεν είναι εύκολο να την καταλάβουμε. «Ζητάμε από τους παίκτες να κάνουν τις ζωές μας καλύτερες», έλεγε ο παλιός Αργεντίνος ποδοσφαιριστής Όσκαρ Ρουγκιέρι σε ένα διαφημιστικό βίντεο πριν από την έναρξη του Μουντιάλ. «Από τον Θεό ζητάμε λιγότερα». Οι προσδοκίες τους στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ρωσίας ήταν τεράστιες –ότι είχε έρθει ξανά η ώρα– αλλά διαψεύστηκαν. Η παρουσία του Λιονέλ Μέσι και των συμπαικτών του ήταν απογοητευτική, αλλά ήταν η εικόνα του Ντιέγκο Μαραντόνα στις κερκίδες που έδωσε στην ποδοσφαιρική αποτυχία τη διάσταση μιας βαθιάς και αυθεντικής λατινοαμερικανικής τραγωδίας. Στην περίπτωσή του, το ερώτημα είναι τι ζητάει ο Θεός από τον εαυτό του. Ο Μαραντόνα είναι το ποδόσφαιρο. Πάντα ήταν και πάντα θα είναι. Ένα σύμβολο ακραίων συναισθημάτων, η προσωποποίηση μιας αντίληψης ότι η νίκη είναι ζωή και η ήττα θάνατος. Και συγχρόνως ένας άνθρωπος σε ελεύθερη πτώση, ασυγκράτητος, ανεξέλεγκτος. Ένας έκπτωτος άγγελος, πανικόβλητος, χαμένος κάπου ανάμεσα στην έκσταση και την κατάρρευση. ― Άθως Δημουλάς
© EPA/DANIEL IRUNGU
Όταν τα σύμβολα μετράνε
Είναι μια εικόνα που οι Έλληνες δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε. Πώς είναι δυνατόν άνθρωποι κατά τεκμήριο μορφωμένοι και κοσμοπολίτες, πολίτες μιας ισχυρής χώρας, να παρασύρονται κάθε τρεις και λίγο από ένα απολύτως συμβατικό κοινωνικό γεγονός της βασιλικής οικογένειας της πατρίδας τους και να παραληρούν στο θέαμα μιας άμαξας που μεταφέρει δύο νέους ανθρώπους στην εκκλησία; Όσο κι αν τα πλήθη που κατέκλυσαν τους δρόμους του Ουίνδσορ το εκτυφλωτικά ηλιόλουστο μεσημέρι του Σαββάτου 19 Μαΐου, για να παρακολουθήσουν τον γάμο του πρίγκιπα Χάρι με τη Μέγκαν Μαρκλ, δεν εκπροσωπούν υποχρεωτικά κάθε Βρετανό ξεχωριστά, είναι γεγονός ότι η ισχυρή κοινωνική αποδοχή της μοναρχίας στο Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίζει να εκπλήσσει· κυρίως όσους αδυνατούν να συλλάβουν τον ενωτικό και εμψυχωτικό ρόλο της παράδοσης. Η δυσκολία να συμβιβαστούμε με την ιδέα ότι στη χώρα μας έχουμε απορρίψει όλα τα δικά μας σύμβολα (την τελευταία φορά που κατεβήκαμε στους δρόμους όλοι μαζί ήταν για να υποδεχθούμε τους πρωταθλητές Ευρώπης του 2004…) μας κάνει επιρρεπείς στον κυνισμό, αλλά και στον χλευασμό των άλλων. Είναι ο τρόπος μας να αισθανόμαστε ανώτεροι στο διηνεκές. ― Δημήτρης Ρηγόπουλος
© AP Photo/Nicola Marfisi
Στο χείλος του γκρεμού
Όλα έμοιαζαν φυσιολογικά και προβλέψιμα για την αιχμή της καλοκαιρινής περιόδου· ακόμα και ο δυσοίωνος, εκκωφαντικός θόρυβος από τους κεραυνούς που πολιορκούσαν τον κόλπο της Γένοβα. Όμως το μεσημέρι της 14ης Αυγούστου έμελλε να μην αγνοηθεί από την Ιστορία· το αντίθετο. Μέσα σε δευτερόλεπτα η γέφυρα Μοράντι, μήκους 1.102 μέτρων και ύψους 45 μέτρων, κατέρρευσε παρασύροντας στον θάνατο συνολικά 43 ανθρώπους. Οι πρώτες δραματικές εικόνες έδειχναν οχήματα στο χείλος του γκρεμού. Τη ζωή τους έχασαν τόσο άτυχοι οδηγοί όσο και εξίσου ανυποψίαστοι κάτοικοι και εργαζόμενοι, καθώς στις δύο όχθες της γέφυρας ήταν χτισμένα σπίτια, εργοστάσια και αποθήκες.
Η τραγωδία προκάλεσε σοκ στην Ιταλία και στον κόσμο. Για τους Ιταλούς ήταν ένα νέο χτύπημα στην εθνική τους αυτοπεποίθηση. Πώς είναι δυνατόν να πέφτει μια γέφυρα στην όγδοη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, επειδή βρέχει δυνατά; Όλα τα σενάρια έπεσαν αμέσως πάνω στο τραπέζι: σοβαρά προβλήματα διάβρωσης που υποτιμήθηκαν, κακοτεχνίες που σχετίζονται με πιθανή ανάμειξη της Μαφίας στα μεγάλα έργα άλλων εποχών. Σίγουρα η δικαστική διαλεύκανση της τραγωδίας δεν θα είναι μια απλή υπόθεση. Αρκετά νωρίτερα (έως τα επόμενα Χριστούγεννα) ελπίζεται ότι θα έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες κατασκευής της νέας γέφυρας, που θα υπογράφει ο διάσημος Ιταλός αρχιτέκτονας Ρέντσο Πιάνο, γέννημα- θρέμμα της Γένοβα. ― Δημήτρης Ρηγόπουλος
©REUTERS/Omar Sanadiki
Ταξιδεύοντας με παιδιά
Υπάρχουν ένα σωρό κανόνες και περιορισμοί σχετικά με το τι επιτρέπεται να περιέχει μια χειραποσκευή κατά τη διάρκεια μιας πτήσης, με διάφορες λεπτομέρειες που αλλάζουν ανάλογα με την αεροπορική εταιρεία, όπως για παράδειγμα το μέγεθος της βαλίτσας ή το βάρος της, το οποίο κατά κανόνα πρέπει να είναι χαμηλότερο των δέκα κιλών. Σίγουρα απαγορεύονται τα παιδιά. Κι ας ζυγίζουν λιγότερο από το ανώτερο όριο, όπως πιθανότατα συμβαίνει με το αγόρι της φωτογραφίας. Άλλου είδους ταξίδι αυτό. Ούτε business ούτε pleasure. Τον περασμένο Μάρτιο, κατά την προσπάθεια ανακατάληψης του Beit Sawa, όχι μακριά από τη Δαμασκό, οι δυνάμεις του συριακού στρατού βομβάρδισαν το χωριό, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να το εγκαταλείψουν εσπευσμένα. Χωρίς κανόνες. Τα παιδιά της Συρίας που γεννήθηκαν στα χρόνια του Εμφυλίου μεγάλωσαν με ήχους από εκρήξεις, περπάτησαν ανάμεσα σε βομβαρδισμένα σπίτια και τα πρώτα τους ταξίδια τα έκαναν μέσα σε βαλίτσες. Τα θεμέλια μιας γενιάς. ― Άθως Δημουλάς
p.p1 {margin: 0.0px 0.0px 0.0px 0.0px; font: 6.0px ‘Averta-Regular’}
span.s1 {font-kerning: none}