Αγάπη και σκότος

2' 51" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Οζ» σημαίνει «δύναμη». Είναι ένα όνομα που διάλεξε ο ίδιος για τον εαυτό του, επειδή όφειλε να μείνει δυνατός. Όπως και έκανε, για 79 χρόνια. Ίσως γι’ αυτό και σήμερα, αποτιμώντας το έργο του Άμος Οζ με αφορμή τον πρόσφατο θάνατό του, ανάμεσα σε μια πλούσια βιβλιογραφία που τον κατέταξε στους σημαντικότερους λογοτέχνες και διανοουμένους της εποχής μας, ξεχωρίζει ένα κείμενο εν πολλοίς αυτοβιογραφικό. Ο λόγος για το μυθιστορηματικά γραμμένο «Ιστορία αγάπης και σκότους» (εκδ. Καστανιώτη). 

Στις «Κεραίες της εποχής μου» ο Ανταίος Χρυσοστομίδης αναφέρει πως, όταν επισκέφτηκε το σπίτι του Οζ στο Αράντ, είδε πάνω στο γραφείο του μία και μόνο φωτογραφία, τον Άμος μικρό παιδί, μαζί με τους γονείς του. «Ο πατέρας μου είχε αδυναμία στο βαρυσήμαντο», γράφει ο Οζ, «ενώ τη μητέρα μου τη σαγήνευαν η νοσταλγία, η υποταγή και ο καημός». Οι γονείς του είναι οι πρωταγωνιστές του. Η ιστορία και η καταγωγή τους. Ο γάμος τους. Η θέση τους στον μεταπολεμικό κόσμο και στο νεοσύστατο τότε κράτος του Ισραήλ. Ο ρόλος τους ως γονείς και η δική του θέση πλάι τους. Αφετηρία όλων, φυσικά, η αυτοκτονία της μητέρας του όταν αυτός ήταν 12 χρονών, μετατρέποντας μια ιστορία αγάπης σε μια ιστορία σκότους. Είναι παράδοξο, αλλά συμβαίνει η ομορφιά ενός συναισθήματος να μπορεί να συνυπάρχει με την απελπισία. 

Η Νάταλι Πόρτμαν ανέλαβε να διασκευάσει το κείμενο αυτό για την ομώνυμη ταινία του 2015 (φωτογραφία), πραγματοποιώντας έτσι το σκηνοθετικό της ντεμπούτο – κράτησε για τον εαυτό της τον ρόλο της μητέρας. 

Για την ειρήνη

Το πιο πρόσφατο ανάμεσα στα μεταφρασμένα έργα του –κυκλοφόρησε μέσα στο 2018–, το «Αγαπητοί ζηλωτές – Τρεις στοχασμοί», είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της μη λογοτεχνικής γραφής του Οζ. Μέσα από το σημαντικό δοκιμιακό του έργο ο Οζ καταπιάστηκε ως επί το πλείστον, και όπως ήταν λογικό, με το Μεσανατολικό· υπήρξε περίφημος ειρηνιστής και υποστηρικτής της λύσης μέσω της δημιουργίας δύο διαφορετικών κρατών. Και με ένα ακέραιο δημοκρατικό πνεύμα. Γράφει στην εισαγωγή των «Ζηλωτών» ότι τα κείμενά του «δεν γράφτηκαν από το χέρι ερευνητή ούτε από το χέρι ειδικού, αλλά από το χέρι ενός ανθρώπου που εμπλέκεται σε όσα περιγράφονται εδώ, με συναισθήματα, μερικές φορές, επίσης εμπλεκόμενα».  

Ο Οζ της λογοτεχνίας

Ένα μεγάλο μέρος του έργου του Οζ είναι μεταφρασμένο στα ελληνικά (από τις εκδόσεις Καστανιώτη), από το οποίο ενδεικτικά περισσότερο προτείνω το μυθιστόρημα που τον ανέδειξε το 1968, «Ο Μιχαέλ μου», μια ιστορία πάλι «αγάπης και σκότους», το πολυδιαβασμένο «Μαύρο κουτί», τη συλλογή διηγημάτων «Εικόνες από τη ζωή στο χωριό» ή το πιο πρόσφατο «Ιούδας». Δεν έχει μεταφραστεί το «Panther in the Basemant», το οποίο όμως έχει μεταφερθεί στο σινεμά με τον τίτλο «The Little Traitor» (φωτογραφία), με τον Άλφρεντ Μολίνα στον ρόλο ενός Βρετανού στρατιώτη που υπηρετεί στην Παλαιστίνη του 1947 και συνδέεται φιλικά με τον 12χρονο Πρόφι Λέιμποβιτς, λίγους μήνες πριν από την επίσημη ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.

Tο Iσραήλ μέσα από τα χρόνια

Ο Οζ υπήρξε ο πλέον αναγνωρίσιμος εκπρόσωπος μιας γενιάς σημαντικών Ισραηλινών συγγραφέων: Ντάβιντ Γκρόσμαν, Αβραάμ Β. Γεοσούα, Άαρον Άπελφελντ – βιβλία των δύο τελευταίων κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες στα ελληνικά: η «Κομπάρσα» (εκδ. Καστανιώτη) του Γεοσούα και το «Τσίλι: ζωή στη σκιά του θανάτου» (εκδ. Καπόν) του Άπελφελντ. Πρόσφατα κυκλοφόρησε επίσης το εμβληματικό «Ήταν το Χιρμπέτ Χιζέ» (εκδ. Μελάνι) του λογοτεχνικού τους προγόνου S. Yizhar, ενώ ως κάτι λίγο διαφορετικό προτείνω και μια λίγο παλιότερη έκδοση, το «Επτά χρόνια ευτυχίας» (εκδ. Καστανιώτη), του νεότερου Έτγκαρ Κέρετ. Η ταραγμένη μεταπολεμική ιστορία του Ισραήλ από γενιά σε γενιά. ■

 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή