Πολλές γυναίκες που κυοφορούσαν μέχρι πρότινος σε απομακρυσμένες περιοχές είχαν ελάχιστη έως μηδενική ιατρική παρακολούθηση, εξηγεί στο «Κ» ο πρόεδρος και ιδρυτής της HOPEgenesis, δρ Στέφανος Χανδακάς. «Για εμάς είναι δεδομένο ότι, για να διατηρήσει η Ελλάδα θετικές προοπτικές ανάπτυξης στο μέλλον, απαιτείται η μετατροπή του ελληνικού δημογραφικού κενού σε οικονομικό και κοινωνικό πλεόνασμα», συμπληρώνει και υπόσχεται πως η HOPEgenesis «θα αυξήσει τον αριθμό των ωφελούμενων γυναικών του προγράμματος υποστήριξης των γεννήσεων» και θα είναι παρούσα σε περισσότερες περιοχές με αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων και περιορισμένη πρόσβαση σε μαιευτικές υποδομές.
Τι σας παρακίνησε να ξεκινήσετε αυτή την πρωτοβουλία;
Από το 2007, ταξιδεύοντας εθελοντικά με ομάδα γιατρών και εθελοντών στο Αιγαίο, παρέχουμε δωρεάν ιατρικές εξετάσεις στους κατοίκους. Στα ταξίδια αυτά παρατήρησα ότι πολλές γυναίκες που κυοφορούσαν είχαν ελάχιστη έως μηδενική ιατρική παρακολούθηση, γεγονός που ως άνθρωπος και ως γιατρός δεν μπορούσα να το δεχτώ για μια ευρωπαϊκή χώρα τον 21ο αιώνα. Το πρόβλημα εμφανίζεται οξύτερο σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως οι Φούρνοι, που κατέγραφαν έως και μηδενικές γεννήσεις. Κάνοντας την ανάγκη πράξη, το 2015 ιδρύσαμε τη HOPEgenesis, με σκοπό να παρέχουμε ολοκληρωμένη ιατρική περίθαλψη και υποστήριξη στις γυναίκες που μένουν σε απομακρυσμένα μέρη.
Αν έπρεπε να αποκωδικοποιήσετε σε τρεις φράσεις το έργο που επιτελείτε, ποιες θα ήταν αυτές;
Στη HOPEgenesis καλύπτουμε το κόστος μητρότητας, μεταφοράς και διαμονής σε τοποθεσία κοντά σε συνεργαζόμενο ιατρικό κέντρο κατά την εβδομάδα του τοκετού, οργανώνουμε εκστρατείες ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης φορέων και πολιτών στις απομακρυσμένες περιοχές και συμβάλλουμε στην τεκμηρίωση του προβλήματος της υπογεννητικότητας μέσω διεξαγωγής ερευνών σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα και αναγνωρισμένες εταιρείες.
Προσωπικά, σας εξέπληξε το μέγεθος του προβλήματος;
Το μέγεθος του προβλήματος είναι ανησυχητικό. Απαιτούνται πρωτοβουλίες και λύσεις. Ωστόσο, στην πορεία δημιουργήσαμε εξαιρετικές συνεργασίες και με κρατικούς φορείς και εκπροσώπους αυτών, παρά τις αντιξοότητες που υπήρχαν.
Πόσοι γιατροί και πόσοι άλλοι εθελοντές συμμετέχουν στο δίκτυό σας σήμερα;
Ο ρυθμός ανάπτυξης της HOPEgenesis είναι αλματώδης, καθώς σήμερα, μέσα σε δυόμισι χρόνια δράσης, ο αριθμός των ιατρών που υποστηρίζουν το έργο μας έχει φτάσει τους 44, ενώ μαζί με άλλες ειδικότητες ιατρών και μαιευτικού προσωπικού ξεπερνά τους 50, και οι άνθρωποι που προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους στην οργάνωση είναι πάνω από 60. Επίσης, αυτή τη στιγμή έχουμε 16 συνεργαζόμενα ιατρικά κέντρα, τα οποία συνεχώς αυξάνονται, καθώς εξαπλώνεται η δράση μας σε περισσότερες περιοχές.
Εθελοντές της HOPEgenesis επί το έργον. Ο αριθμός των ιατρών που υποστηρίζουν το έργο της οργάνωσης έχει φτάσει τους 44.
Και ποιο θα είναι το επόμενο στάδιο ανάπτυξης;
Προσανατολισμένοι στον στόχο μας, που είναι όλες οι γυναίκες να έχουν ίσα δικαιώματα απέναντι στη μητρότητα, ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας τους και την οικονομική τους κατάσταση, το επόμενο στάδιο ανάπτυξης της οργάνωσής μας είναι η αύξηση του αριθμού των ωφελούμενων γυναικών και η επέκταση του προγράμματος σε περισσότερες περιοχές που παρουσιάζουν αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων και έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε μαιευτικές υποδομές. Πολύ σημαντική βεβαίως είναι και η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση φορέων. Επιπλέον, στα άμεσα σχέδια για το 2019 είναι και η αντιμετώπιση της υπογονιμότητας, με την έναρξη θεραπειών εξωσωματικής γονιμοποίησης σε γυναίκες, ακριτικών νησιών αρχικά, που επιθυμούν να φέρουν στον κόσμο ένα παιδί.
Συνεργάζονται τα κρατικά και τα ιδιωτικά μαιευτήρια ικανοποιητικά;
Είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από τη συνεργασία με κρατικά και ιδιωτικά μαιευτήρια, ειδικά με φόντο τη μακρά περίοδο της κρίσης. Τόσο ο ιδιωτικός όσο και ο δημόσιος τομέας του κλάδου έχουν στηρίξει το έργο μας, γεγονός που μας ωθεί να συνεχίζουμε και να ερχόμαστε πιο κοντά στον στόχο μας, που είναι η ανατροπή του κλίματος της υπογεννητικότητας.
Τι θα προτείνατε σε μια ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το ζήτημα;
Το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό και γι’ αυτό απαιτεί πολυεπίπεδες λύσεις. Κάθε περιοχή, αγροτική ή αστική, έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και ανάγκες. Για εμάς είναι δεδομένο ότι, για να διατηρήσει η Ελλάδα θετικές προοπτικές για το μέλλον, απαιτείται η μετατροπή του ελληνικού δημογραφικού κενού σε οικονομικό και κοινωνικό πλεόνασμα. Βασικός μοχλός είναι η συνεργασία των κυβερνήσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη χάραξη ενός μεσοπρόθεσμου σχεδίου, ενώ καθοριστικής σημασίας είναι και η παροχή οικονομικών και φορολογικών κινήτρων σε οικογένειες, ώστε να πιάσει η χώρα το αναγκαίο όριο του 2,1 παιδιά ανά οικογένεια. Σε κάθε περίπτωση, η βάση οποιασδήποτε προσπάθειας είναι η συνεργασία αστικών μη κερδοσκοπικών εταιρειών και άλλων φορέων με τους κεντρικούς φορείς υγείας και τα αρμόδια θεσμικά όργανα.
Πόσες οικογένειες έχετε στηρίξει, πόσα παιδιά έχετε φέρει στον κόσμο και ποιος είναι ο στόχος σας;
Μέσα σε δυόμισι χρόνια δράσης έχουμε υποστηρίξει πάνω από 130 οικογένειες, ενώ έχουν γεννηθεί και αναμένεται να γεννηθούν πάνω από 120 παιδιά σε περιοχές με ελάχιστες έως μηδενικές γεννήσεις, γεγονός που συμβάλλει ουσιαστικά στο σύνολο του κοινωνικού και οικονομικού ιστού αυτών των περιοχών. Η δράση μας έχει επεκταθεί σε 354 περιοχές και ο στόχος μας για το 2019 είναι η επέκταση του προγράμματος σε περισσότερες απομακρυσμένες περιοχές, αλλά και η γέννηση επιπλέον 100 παιδιών.
Η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζετε;
Στην αρχή της δράσης μας αντιμετωπίσαμε επιφυλάξεις από ορισμένους φορείς και ωφελούμενες, γεγονός απόλυτα κατανοητό, καθώς δεν μας γνώριζαν ακόμη. Στη συνέχεια, όμως, η επιφύλαξη έγινε εμπιστοσύνη και πλέον δεν αντιμετωπίζουμε καμία δυσκολία. Το Βραβείο Ευρωπαίου Πολίτη 2018 από την Ευρωπαϊκή Ένωση ήρθε να επιβραβεύσει την προσπάθειά μας αυτή.
Το επόμενο βήμα για τη HOPEgenesis ποιο θα είναι;
Με στόχο την ανατροπή της υπογεννητικότητας, σχεδιάζουμε την εδραίωσή μας σε ολοένα και περισσότερες περιοχές, καθώς και την ένταξη ημιαστικών πλέον περιοχών. Η ένταξη ημιαστικών περιοχών απαιτεί διαφορετική προσέγγιση, καθώς οι αιτίες υπογεννητικότητας εκεί έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά, όπως η σύνδεση μητρότητας και εργασίας και η υποστήριξη φροντίδας παιδιών στο σπίτι.
Τι θα θέλατε να ζητήσετε από το Δημόσιο και τι από τους ιδιώτες;
Για την εκπλήρωση των στόχων της HOPEgenesis είναι για εμάς καθοριστικής σημασίας η αναγνώριση του μείζονος προβλήματος και η συνεισφορά όλων στο έργο μας. Βεβαίως, θα ήταν ευχής έργον η περαιτέρω ανάπτυξη και οικοδόμηση συνεργασιών με τους φορείς του Δημοσίου, καθώς και η πρόσθετη υποστήριξη από τον ιδιωτικό τομέα στο πλαίσιο της εταιρικής τους κοινωνικής ευθύνης, συμβάλλοντας έτσι στην υλοποίηση των δράσεών μας. ■
Τα 70 μωρά της HOPEgenesis
Η HOPEgenesis είναι μια πρωτοβουλία που επιχειρεί να ανατρέψει το κλίμα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα. Βασικός της στόχος είναι η υποστήριξη γυναικών που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές ή σε απομονωμένα νησιά στην Ελλάδα, με περιορισμένη πρόσβαση σε ιατρικές υποδομές. Η HOPEgenesis, που δρα υποστηρικτικά στους επιβαρυμένους κεντρικούς φορείς υγείας, δίνει στις γυναίκες τη δυνατότητα να ταξιδεύουν σε περιοχές κοντά στη μόνιμη κατοικία τους, όπου δραστηριοποιείται η ιατρική ομάδα της. Οι γυναίκες αυτές παρακολουθούνται κατά τη διάρκεια της κύησης από ομάδα μαιευτήρων-γυναικολόγων και γεννούν δωρεάν. Ο αριθμός των ωφελουμένων που προκύπτει από τη δράση της οργάνωσης ανέρχεται στις 130 οικογένειες και μέχρι στιγμής έχουν γεννηθεί 70 μωρά με την αρωγή της HOPEgenesis, ενώ αναμένονται άλλα 58 τους προσεχείς μήνες.