Γειτόνισσα από συγκυρία, καμαρώνω συχνά το σπίτι του Αντώνη Κυριακούλη στη Νέα Σμύρνη. Ένα λιτό, Bauhaus οίκημα, με κήπο και ωραίο μπαλκόνι, μια πεισματική παρουσία ανάμεσα στις πολυκατοικίες. Πέρασα το κατώφλι της πριν από λίγες ημέρες για μια απολαυστική συνάντηση με τον ζωγράφο, ο οποίος φημίζεται για το χιούμορ του. Είναι ένας από τους καλλιτέχνες που φιλοτέχνησε έργο για τα εκατοστά γενέθλια της «Καθημερινής».
«Μα πώς να μη σας τιμήσω; Με τη δική σας εφημερίδα μεγάλωσα και με την “Εστία”. Τις αγόραζε ο πατέρας μου, που είχε τυπογραφείο», μου λέει την ώρα που μου σερβίρει τον καφέ στο σαλόνι του. «Τέτοια οικειότητα ένιωθα με την εφημερίδα, που, μόλις ξετσούμισα από το αυγό μου και άρχισα να κάνω ζωγραφιές και σκίτσα σε νεαρή ηλικία, τόλμησα να τα δείξω στην Ελένη Βλάχου. Μπήκα μέσα στο γραφείο της και θυμάμαι ότι είχε κάτι ψάθινες παντόφλες και μερικές γάτες που τριγύριζαν εδώ κι εκεί. Μα τι κυρία! Τι στιλ! Μου έκανε πολύ γούστο. Είδε τη δουλειά μου και μου είπε: ”Παιδί μου, αυτά δεν είναι για τη δική μας μπουρζουάδικη έκδοση”. Έφυγα άνευ αποτελέσματος, αλλά συνέχισα να είμαι φανατικός αναγνώστης μέχρι σήμερα».
Προσωπικότητες και κουλτούρα άλλης εποχής
«Θα σου πω μία ακόμα ιστορία για τον Άγγελο Βλάχο», συνεχίζει. «Κάποτε ο χορευτής Γιάννης Φλερύ ήθελε να πάει στο εξωτερικό να δουλέψει, είχε μια καλή πρόταση. Ως αριστερός όμως δεν είχε διαβατήριο, δεν μπορούσε να φύγει από τη χώρα. Είπε τον καημό του στον Άγγελο Βλάχο, σε μια παράσταση της Εντίθ Πιαφ στην Ελλάδα. Μέσα σε μερικές ημέρες, ο εκδότης τον κάλεσε στο γραφείο του και του έδωσε ο ίδιος το καινούργιο διαβατήριο. Είχε μεσολαβήσει στους κατάλληλους ανθρώπους για να τον βοηθήσει. Η “Καθημερινή” είναι μια εφημερίδα που κρατάει ακόμη αυτού του είδους τη συμπεριφορά, η οποία επιβλήθηκε από τους ιδρυτές της. Μεγάλες προσωπικότητες! Αν έπρεπε να δώσω στην εφημερίδα μορφή, θα τη ζωγράφιζα σαν μια μεγαλοαστή κυρία, με μεγάλη μύτη».
Σηκώνεται να βρει ένα βιβλίο, να μου δείξει κάτι. Σταματά στη μέση του δωματίου: «Αχ, βρε παιδί μου, έχει αρχίσει το Αλτσχάιμερ. Είδα προχθές μια φίλη στον δρόμο που μου έλεγε για τη μάνα της. “Μα ζει ακόμα;” τη ρώτησα σοκαρισμένος. “Την είχα τη μάνα σου για συνομήλικη του Ιωάννη Καποδίστρια. Τα ’μαθες; Του έκαναν κάτι Μανιάτες μια απόπειρα δολοφονίας και τον έχουν στο νοσοκομείο “Σωτηρία”, στη Μεσογείων. Τη βγάζει δεν τη βγάζει”, της είπα. Σκάσαμε στα γέλια και γλίτωσα την γκάφα. Το χιούμορ είναι σωτήριο σε τέτοιες περιπτώσεις, που αρχίζεις να ξεχνάς».
Ένα κρυφό πάθος
Πολυτάλαντος άνθρωπος, ο Κυριακούλης δεν είναι μόνο ζωγράφος, αλλά και σκιτσογράφος, ενδυματολόγος και σκηνογράφος για δεκάδες παραστάσεις, και συγγραφέας. Έχει συνεργαστεί με ιερά τέρατα της μεταπολεμικής Ελλάδας, όπως ο Χατζιδάκις. Τι του αρέσει περισσότερο απ’ όλα: «Η εσωτερική διακόσμηση είναι το πάθος μου», με ξαφνιάζει. Συμπληρώνει ότι έχει αναλάβει πολλά σπίτια και είναι κάτι που του αρέσει ιδιαίτερα. «Όλο σε κάτι παλιατζίδικα είμαι. Να, τώρα πήρα αυτό το μπαστούνι. Ξέρεις, μπαίνω στο τραμ και κάτι νεαρά παιδιά που φοράνε σακίδια στον ώμο μού τα φέρνουν συνέχεια στο πρόσωπο. Ε, πήρα και εγώ την μπαστούνα, να αμύνομαι. Βέβαια την καμαρώνω τη νεολαία μας που έχει τέτοιο μπόι. Στην εποχή μου όλοι κοντοί ήμασταν και άσχημοι. Τώρα βλέπεις ομορφιά σε αγόρια και κορίτσια».
Ο Κυριακούλης γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει ακόμη στο ίδιο σπίτι: «Αχ, μανούλα μου, συνυπάρχω με τα φαντάσματα», μου λέει. «Πιστεύω ότι κάτι γονείς, θείοι και θείες, νταντάδες, όλοι εδώ μέσα είναι. Βέβαια, σε αυτούς οφείλω το χιούμορ. Ήταν όλοι τους τόσο σοβαροφανείς και σφιγμένοι, που εγώ ανέπτυξα αυτή τη μέθοδο για να μπορώ να τα βγάλω πέρα. Έμαθα να τα βλέπω όλα ανατρεπτικά, να αντικρίζω την αστεία πλευρά των πραγμάτων, να γελάω με τον εαυτό μου. Και τους άλλους. Ευτυχώς, τώρα έχω γεράσει και μπορώ να λέω ό,τι μου κατεβαίνει στο κεφάλι. Μεγάλη απελευθέρωση, παιδί μου».
Η πρώτη σελίδα της «Καθημερινής» δια χειρός Αντώνη Κυριακούλη για τα 100 χρόνια της εφημερίδας.
Έλληνες πολιτικοί και χιούμορ
Τον ρωτώ γιατί κανένας από τους πολιτικούς μας δεν έχει χιούμορ. «Πού να το βρουν οι δόλιοι; Αντί να καταλάβουν ότι αυτό θα τους έκανε πιο ανθρώπινους, πιο αγαπητούς, το αποφεύγουν όπως ο διάβολος το λιβάνι. Τι κρίμα. Ο Τσόρτσιλ έλεγε ότι το χιούμορ είναι η μυστική πηγή του μεγαλείου. Συμφωνώ α-πό-λυ-τα! Θυμάται εκείνη την ωραία του ατάκα, όταν τον πλησίασε μια κυρία και του είπε: “Αν ήσουν ο άνδρας μου, θα σου έβαζα δηλητήριο στον καφέ”. Και εκείνος απάντησε: “Αν ήσουν η γυναίκα μου, θα τον έπινα τον καφέ”. Μα δεν είναι εξαίσιο; Άντε τώρα να περιμένεις να εκστομίσει κάτι τέτοιο Έλλην πολιτευόμενος. Δεν πειράζει. Γελάμε μαζί τους έτσι κι αλλιώς». ■