Σάββατο μεσημέρι, μπροστά από τη διάσημη έδρα του Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ. Βρισκόμαστε στην καρδιά του ειδυλλιακού αυστριακού προορισμού, που οφείλει τη θέση του στον τουριστικό χάρτη της Ευρώπης τόσο στην προνομιακή του τοποθεσία στη σκιά των Άλπεων όσο και στην τεράστια μουσική του παράδοση ως γενέτειρα του Μότσαρτ. Είναι το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, όταν η πόλη ζει στους ρυθμούς του Φεστιβάλ Whitsun, που σημαίνει «Πεντηκοστή». Ιδρύθηκε το 1973 ως τμήμα του παραδοσιακού Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ, το οποίο διοργανώνεται κάθε καλοκαίρι από το 1920 και συγκαταλέγεται στα κορυφαία γεγονότα της κλασικής μουσικής γι’ αυτή την εποχή του χρόνου.
Ενώ κάθομαι στην ουρά για να παραλάβω τη δημοσιογραφική μου πρόσκληση, ένας λαχανιασμένος κύριος ρωτάει με αγωνία στα αγγλικά την ταμία αν υπάρχει κάποιο διαθέσιμο εισιτήριο της τελευταίας στιγμής. «Ναι, υπάρχουν δύο». «Και πόσο κοστίζει το πιο οικονομικό;» ρωτάει ο κάθιδρος από την ξαφνική ζέστη φιλόμουσος. «Τριακόσια πενήντα ευρώ», απαντά συγκρατημένα η ευγενική υπάλληλος.
Αυτά είναι τα μεγέθη στο Σάλτσμπουργκ και η sold-out παράσταση που πρόκειται να παρακολουθήσω είναι η όπερα «Πολύφημος» του Nicola Antonio Porpora, αλλά και το μέτρο της αθόρυβης επιτυχίας ενός Έλληνα αρχιμουσικού και μιας ελληνικής ορχήστρας: του Γιώργου Πέτρου και της Καμεράτας – Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής, που εκτός Ελλάδας είναι γνωστή με τη διεθνή της ονομασία (Armonia Atenea). Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Γιώργος Πέτρου και η Καμεράτα κατακτούν την κορυφή του Σάλτσμπουργκ.
Διεθνής ορχήστρα
Η αρχή έγινε πριν από τρία χρόνια, τον Μάιο του 2016, και πάλι ύστερα από πρόσκληση από τη διάσημη μεσόφωνο Τσετσίλια Μπάρτολι. Οι διαδοχικές εμφανίσεις σε «ναούς» της σοβαρής μουσικής, όπως η περίφημη αίθουσα συναυλιών «Haus für Mozart» στο Σάλτσμπουργκ (αλλά και τα: BBC Proms, Klara Festival, Θέατρο των Ηλυσίων Πεδίων στο Παρίσι, αίθουσα Τσαϊκόφσκι της Μόσχας, κ.ά.), οι σπουδαίες διακρίσεις για τη διεθνή της δισκογραφία (Diapason d’or, Editor’s Choice από το Gramophone, BBC – ηχογράφηση του μήνα) μόνο πυροτεχνήματα ή «δημόσιες σχέσεις» δεν είναι. Αντίθετα, πρόκειται για το επιστέγασμα μιας συστηματικής προσπάθειας του Πέτρου, ο οποίος με την ιδιότητα του καλλιτεχνικού διευθυντή της ορχήστρας Καμεράτα και έχοντας στο ενεργητικό του μία υποψηφιότητα για Grammy και ένα Echo Klassik, επένδυσε στις διεθνείς συνεργασίες, καλλιέργησε στους μουσικούς του την αυτοπεποίθηση και τα τελευταία χρόνια δρέπει τους καρπούς: εμφανίσεις σε μεγάλα θέατρα, συμπράξεις με σπουδαίους οργανισμούς, ηχογραφήσεις με δισκογραφικούς κολοσσούς, όπως η Decca Classics και η Deutsche Grammophon. Κι όλα αυτά ενώ το Υπουργείο Πολιτισμού δεν έχει δώσει ούτε ένα ευρώ τα τελευταία πέντε χρόνια, με αποτέλεσμα να «παίζεται» το μέλλον της ορχήστρας. Πάντως, σήμερα ο διάσημος Έλληνας μαέστρος θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ερμηνευτές της μουσικής του Χέντελ. Επιπλέον, πρόσφατα ανέλαβε τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του διεθνούς Φεστιβάλ Χέντελ του Γκέτινγκεν, στη Γερμανία, ενός από τα παλαιότερα φεστιβάλ όπερας του κόσμου.
Ηρώδειο και εκλογές
Χέντελ θα ακούσουμε και στις 6 και στις 12 Ιουλίου στο Ηρώδειο. Ο Γιώργος Πέτρου και η Καμεράτα επιστρέφουν στο Φεστιβάλ Αθηνών με το μουσικό είδος που τους έχει κάνει διάσημους σε όλο τον κόσμο: την όπερα του 18ου αιώνα. Θα παρουσιάσουν την «Alcina» του Χέντελ σε μια παραγωγή-έκπληξη. Σε ένα διάλειμμα από τις πρόβες συναντήσαμε τον Γιώργο Πέτρου. Ενθουσιασμένος, παρά την κούραση και την όχι ευχάριστη παρεμβολή μιας προεκλογικής περιόδου, μίλησε στο «Κ» για τη νέα παραγωγή, αλλά και για το σήμερα και το αύριο της ορχήστρας.
«Η “Αλτσίνα” του Χέντελ, που θα παρουσιάσουμε στο Ηρώδειο, είναι ένα μαγικό έργο, κυριολεκτικά και μεταφορικά», τονίζει ο Γιώργος Πέτρου. «Αποφασίσαμε συνειδητά την επιστροφή της Καμεράτας και τη δική μου στην μπαρόκ όπερα, μετά από ένα δημιουργικό διάστημα ενασχόλησης με το μιούζικαλ και την οπερέτα. Η “Αλτσίνα” τώρα αποτελεί τη νέα μας πρόκληση. Είναι ένα έργο βαθιά ψυχολογικό, με πολλά επίπεδα».
Η μάγισσα Αλτσίνα μεταμορφώνει τους εραστές της σε ζώα. Όταν ο υπερήρωας Ρουρζέρο φτάνει στο νησί της, η Αλτσίνα ανακαλύπτει τον πραγματικό έρωτα. Από φόβο όμως μην τον χάσει, τον κρατάει κοντά της με τεχνάσματα και όχι με τη δική του ελεύθερη βούληση. Αυτή είναι και η ύβρις της, που θα οδηγήσει σε καταστροφή την ίδια και τον φαινομενικά παραδεισένιο κόσμο της.
Όργανα εποχής
«Με τη σκηνογράφο και ενδυματολόγο Γιωργίνα Γερμανού δημιουργήσαμε έναν εντυπωσιακό κήπο με αληθινά δέντρα και φυτά στη σκηνή του Ηρωδείου, που αντιπροσωπεύει τον αντίποδα στο ψέμα της Αλτσίνα. Ο ρεαλιστικός κόσμος συγκρούεται με την εξαπάτηση και τον χειρισμό. Ο κόσμος της Αλτσίνα είναι ένας κόσμος που ζει και κινείται στις συμβάσεις του 18ου αιώνα με υπέροχα κοστούμια εποχής. Οι επισκέπτες στον κόσμο αυτόν είναι σύγχρονοι άνθρωποι. Οι δύο αυτοί κόσμοι συναντιούνται, αναμειγνύονται και τελικά συγκρούονται, δημιουργώντας μια ιστορία τραγική και συγκινητική μαζί». Όλα αυτά μέσα σε έναν συγκλονιστικό μουσικό κόσμο απαράμιλλης ομορφιάς, με την Καμεράτα να παίζει σε όργανα εποχής, δηλαδή σε όργανα αντίστοιχα με αυτά που είχε στη διάθεσή του ο Χέντελ το 1735, όταν παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το έργο στο Λονδίνο. «Τα όργανα εποχής, πολύ διαφορετικά από τα όργανα της σύγχρονης συμφωνικής ορχήστρας, είναι ένα ταξίδι στον χρόνο που συνδέει τους εξωτικούς ήχους του παρελθόντος με την αισθητική του σήμερα, δημιουργώντας κάτι απόλυτα σύγχρονο».
«Κίνδυνος η ορχήστρα να σωπάσει για πάντα»
Στον Γιώργο Πέτρου δεν αρέσουν η γκρίνια και η μεμψιμοιρία, ωστόσο η πραγματικότητα είναι αδυσώπητη. «Η ιστορία της Καμεράτας τα τελευταία χρόνια έχει αγγίξει τα όρια του απίστευτου. Ενώ θεσμικά αντιμετωπίζει άλυτα προβλήματα και δεν έχει εισπράξει ούτε ένα ευρώ από επιχορήγηση εδώ και πέντε χρόνια, και χωρίς Διοικητικό Συμβούλιο, κατόρθωσε με την επιμονή και την αφοσίωση των μουσικών της όχι μόνο να επιβιώσει, αλλά και να λάμψει τόσο εντός Ελλάδας, όσο κυρίως εκτός».
Για όλα αυτά, και παρά τις όποιες προσπάθειες έγιναν για την εξεύρεση λύσης, η ορχήστρα δεν εισέπραξε καμία έμπρακτη αναγνώριση, με αποτέλεσμα να διάγει μία από τις πλέον κρίσιμες περιόδους στην 30ετή ιστορία της, με ορατό τον κίνδυνο να σωπάσει για πάντα. «Ο Σύλλογος Φίλων της Μουσικής, συνιδρυτής της ορχήστρας και κάτοχος της επωνυμίας, έχει προσφέρει πολύτιμη υποστήριξη κάτω από δύσκολες συνθήκες, και τον ευχαριστούμε γι’ αυτό. Ωστόσο, ελπίζω ο επόμενος Υπουργός Πολιτισμού, όποιος κι αν είναι, να πάρει άμεσα μια γενναία απόφαση που θα αφορά το μέλλον του πολύτιμου αυτού πολιτιστικού φορέα και των μουσικών του. Προσωπικά, θεωρώ χρέος μου, αλλά και τιμή μου, να παραδώσω αυτό το διαμάντι σε καλλιτεχνική ακμή και με ένα status διεθνούς αναγνώρισης». ■