Στην πρώτη τους προσπάθεια οι Ιάπωνες είχαν θέσει τον πήχη ψηλά. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Τόκιο το 1964 ήταν το εντυπωσιακότερο παράδειγμα ολικής επαναφοράς μιας πόλης. Για το 2020 το Τόκιο υπόσχεται ακόμα περισσότερα: ότι θα κάνει τους πιο καινοτόμους αγώνες στην ιστορία. Θα τα καταφέρει; Η Μελίνα Ξανθοπούλου, η Ελληνίδα μέλος της οργανωτικής επιτροπής «Τόκιο 2020», βάζει το «Κ» στο παρασκήνιο των προετοιμασιών και στοιχηματίζει πως ναι.
«Αγώνες επιστημονικής φαντασίας». Έτσι έμειναν στην ιστορία οι Ολυμπιακοί Αγώνες που διοργάνωσε το Τόκιο το 1964. Το 1959, όταν τους ανέλαβε, η έλλειψη στέγασης και υποδομών στην πόλη ήταν απελπιστική. Μέσα σε πέντε χρόνια το Τόκιο μεταμορφώθηκε τόσο εντυπωσιακά, που επισκέπτες και μέσα περιέγραφαν την εμπειρία με δέος. Περισσότερα από 100 χιλιόμετρα νέων αυτοκινητόδρομων, νέο σύστημα αποχέτευσης, νέες, ταχύτατες σιδηροδρομικές γραμμές, μοντέρνα στάδια που άφησαν αρχιτεκτονική ιστορία, ενώ οι τεχνολογικές καινοτομίες που εφαρμόστηκαν (οι πρώτοι Ολυμπιακοί με υπολογιστές) οδήγησαν στο «παρατσούκλι» που τους έμεινε.
Όπως χαρακτηριστικά έγραψε ο Guardian, όμως, «οι Ολυμπιονίκες ξέρουν πως το να κερδίσεις ένα χρυσό μετάλλιο είναι ένα μεγάλο κατόρθωμα. Το να το επαναλάβεις είναι ακόμα μεγαλύτερο». Θα καταφέρουν οι Ιάπωνες να επαναλάβουν την επιτυχία τους; Αυτό θα το δούμε σε έναν χρόνο από σήμερα: στις 24 Ιουλίου 2020 θα ανοίξει η αυλαία των 32ων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.
Η Μελίνα Ξανθοπούλου είναι η Ελληνίδα της Ολυμπιακής Επιτροπής του Τόκιο 2020.
Η Ελληνίδα της Οργανωτικής Επιτροπής
«Πραγματικά πιστεύω ότι θα είναι καταπληκτικοί αγώνες. Έχω πειστεί ότι θα ζήσω κάτι μοναδικό». Η Μελίνα Ξανθοπούλου δεν είναι πρωτάρα. Ξεκίνησε να εργάζεται σε αθλητικές διοργανώσεις το 1997, με το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στην Αθήνα, και έκτοτε δεν έχασε ούτε μία διοργάνωση. Ήταν στο Σίδνεϊ, στην Αθήνα, στο Πεκίνο, στο Λονδίνο, στο Ρίο. Και ενδιάμεσα, στους Ασιατικούς του 2006, στη Σιγκαπούρη, στους Χειμερινούς Νέων στο Ίνσμπουργκ. Έχει κάνει ένα μεγάλο ταξίδι, που κρατάει παραπάνω από είκοσι χρόνια. Η δουλειά της; Στο Τόκιο 2020 είναι αναπληρώτρια γενική διευθύντρια στον αγωνιστικό σχεδιασμό και διευθύντρια στον τομέα συμμετοχής αθλητών και κριτηρίων πρόκρισης. Τι σημαίνει όμως αυτό; Γελάει. «Είναι πάντα δύσκολο να εξηγήσω ακριβώς», λέει. Το πρώτο κομμάτι της δουλειάς της σχετίζεται με τον συντονισμό και την επίβλεψη του αγωνιστικού σχεδιασμού. Το δεύτερο είναι ακόμα πιο ενδιαφέρον και άγνωστο. Η ομάδα της παρακολουθεί τα κριτήρια πρόκρισης σε όλο τον κόσμο, συγκεντρώνει αποτελέσματα, τα περνά σε μια βάση δεδομένων, επιβλέπει την τήρηση των προσυμφωνημένων με τη ΔΟΕ και τις διεθνείς ομοσπονδίες. «Ακούγεται περίεργο, όμως παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στον εσωτερικό σχεδιασμό. Από τον αριθμό των αθλητών βγαίνει το συνολικό μέγεθος μιας εθνικής αποστολής. Κάθε νούμερο αθλητή δίνει έναν αριθμό επισήμων, άρα η κάθε οργανωτική επιτροπή πρέπει να ξέρει με ακρίβεια πόσους αθλητές δικαιούται να φέρει. Η διαφορά δύο ή τριών αθλητών κάνει τεράστια διαφορά στις αποστολές. Είμαστε στην ουσία ο κορμός του σχεδιασμού, δίνουμε όλες τις πληροφορίες».
Πώς είναι, όμως, να δουλεύει με Ιάπωνες; «Είναι πολύ διαφορετική κοινωνία, έχουν διαφορετικούς τρόπους που επικοινωνούν, που δείχνουν (ή δεν δείχνουν καθόλου) τα συναισθήματά τους. Εγώ παρέμεινα ο εαυτός μου και είδα ότι οι άνθρωποι γύρω μου άρχισαν να ανοίγονται και να με αγκαλιάζουν. Οι Ιάπωνες ακούν, αυτό είναι πολύ σημαντικό. Έχουν μια λέξη που χρησιμοποιούν και η οποία είναι πολύ χαρακτηριστική της νοοτροπίας τους: “nemawashi”. Μεταφράζεται περίπου “κάνεις τις απαραίτητες ρυθμίσεις ώστε να θέσεις τις βάσεις” και σημαίνει ότι, πριν πάρεις μια απόφαση, πρέπει να έχεις συναίνεση. Πρακτικά αυτό συνεπάγεται πως η απόφαση λαμβάνεται με πολύ αργούς ρυθμούς, όμως η υλοποίηση είναι άμεση. Αυτό γίνεται και με τους Ολυμπιακούς. Όλες οι αποφάσεις αργούν, αλλά, εάν ληφθούν, οι κινήσεις είναι άμεσες και αποτελεσματικές. Αρχικά είχα ενδοιασμούς, έλεγα δεν θα τα καταφέρουν, όμως διαψεύδομαι κάθε μέρα».
Σύστημα αναγνώρισης της εταιρείας NEC, που θα χρησιμοποιηθεί για την αναγνώριση διαπιστευμένων αθλητών και εργαζομένων.
Οι Ολυμπιακοί της τεχνολογίας
Αυτό που φαίνεται ότι θα είναι το πιο χαρακτηριστικό των Ολυμπιακών τους είναι η τεχνολογία. Στόχος τους, να είναι οι πιο καινοτόμοι Αγώνες της ιστορίας, να δείξουν ότι αποτελούν ηγετική δύναμη σε αυτόν τον τομέα. Ρομπότ θα κατευθύνουν τους επισκέπτες στις θέσεις τους, θα προτείνουν αξιοθέατα, θα δίνουν οδηγίες σε πέντε γλώσσες, θα εξυπηρετούν ΑμεΑ, παίρνοντας παραγγελίες και φέρνοντάς τους το φαγητό ή το ποτό τους, χωρίς να χρειάζεται να μετακινούνται. Η Τοyota θα παρουσιάσει αμάξια χωρίς οδηγό, ενώ η Panasonic έχει ετοιμάσει μηχανικά υποβοηθούμενα κοστούμια, που θα επιτρέπουν σε όσους τα φορούν να κουβαλούν βαριές αποσκευές εύκολα και άνετα. «Δεν είναι μόνο η οργανωτική επιτροπή και οι χορηγοί. Κάθε δήμος, κάθε λιθαράκι του Τόκιο θέλει να συμβάλει στην καλύτερη δυνατή εμπειρία για τους επισκέπτες. Στα γήπεδα δεν θα πέφτει καρφίτσα και στους Ολυμπιακούς και στους Παραολυμπιακούς, η τελετή έναρξης θα είναι μοναδική, ενώ προσωπικά έχω εντυπωσιαστεί και από τη δάδα που συμβολίζει τη sakura, το άνθος της κερασιάς. Νομίζω ότι για όλο το Τόκιο οι Αγώνες θα είναι ένα μεγάλο πάρτι».
Και τα απρόοπτα; Οι φυσικές καταστροφές, η πιθανή τρομοκρατία; «Την τρομοκρατία δεν τη φοβούνται ιδιαίτερα, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν προβλέψει. Η ασφάλεια θα είναι επαρκής, ήδη τεστάρουν για πρώτη φορά και την αναγνώριση προσώπου, που δεν έχει χρησιμοποιηθεί σε καμία άλλη διοργάνωση. Οι φυσικές καταστροφές είναι πάντα ένα θέμα, όμως η Ιαπωνία έχει αποδείξει ότι ξέρει να ανταποκρίνεται σε αυτά, πόσω μάλλον όταν θα φιλοξενεί ξένους. Είναι εξαιρετικοί στο planning, πραγματικά εξαιρετικοί, δεν αφήνουν τίποτα στην τύχη. Έχουν εκπονήσει ήδη ειδικά πλάνα για εκκενώσεις, για έκτακτα γεγονότα, έχουν εξαντλήσει κάθε πρόβλημα, κάθε λύση, κάθε πιθανό σενάριο. Ξέρουν τι πρέπει να κάνουν, πώς να το κάνουν και ποιος θα το κάνει. Ως Ελληνίδα, εντυπωσιάζομαι από αυτό κάθε μέρα».
Η Ολυμπιακή δάδα, που είναι εμπνευσμένη από το άνθος της κερασιάς.
Υπήρξαν όμως περιπτώσεις που οι προβλεπόμενες λύσεις δεν επαρκούσαν, όπως το τσουνάμι του 2011, και οι Ιάπωνες δεν ήταν έτοιμοι να αυτοσχεδιάσουν. «Είναι αλήθεια αυτό, όμως εδώ υπάρχουν διεθνείς σύμβουλοι για τα πάντα. Η οργανωτική επιτροπή δεν έχει κλειστά αυτιά. Για να το θέσω διαφορετικά: Οι Ιάπωνες ξέρουν τα ελαττώματά τους. Όχι μόνο τα ξέρουν, αλλά και τα αποδέχονται και, το κυριότερο, ακούν. Αυτό είναι η εγγύηση ότι θα τα διορθώσουν». ■