Διαθέτει τον δυναμισμό και την ορμή που έχουν οι άνθρωποι με σκοπό και όραμα. Και τη ζεστασιά, την αισιοδοξία και την καλοσύνη που έχουν όσοι αντιμετώπισαν πολλές δυσκολίες και χρειάστηκε να κοπιάσουν πολύ για να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Αφορμή για τη συνάντησή μας με τον καθηγητή Φαρμακολογίας και Εσωτερικής Παθολογίας στον Τομέα Ανοσολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ταφτς της Βοστώνης, Θεοχάρη Θεοχαρίδη, ήταν η πρόσφατη συνεργασία του με το Deree – The American College of Greece, όπου ανέλαβε καθήκοντα διευθυντή του προγράμματος Επιστημών Υγείας. Έχει μεριμνήσει προσωπικά για την άρτια οργάνωση του νέου προγράμματος Βιοϊατρικών Επιστημών του Κολλεγίου, που θα αρχίσει να δέχεται φοιτητές από το νέο ακαδημαϊκό έτος, και ο ενθουσιασμός του είναι εμφανής από τα πρώτα κιόλας λεπτά της συνομιλίας μας.
«Είναι μια πολύ σημαντική προσπάθεια για το Κολλέγιο, για την Ελλάδα, αλλά και για την επιστήμη γενικότερα», λέει. Στο επίκεντρο της φιλοσοφίας του είναι ο εφοδιασμός των φοιτητών με τις ακαδημαϊκές γνώσεις που θα τους επιτρέψουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα ανά τον κόσμο, αλλά και να στελεχώσουν μεγάλες νοσοκομειακές μονάδες και ερευνητικά κέντρα. Το τέταρτο έτος είναι επιπέδου ιατρικής σχολής, με συναφή μαθήματα, που θα διδάσκονται από διακεκριμένους καθηγητές, θα υπάρχει οργανωμένη πρακτική εξάσκηση σε μερικά από τα πιο γνωστά νοσηλευτικά ιδρύματα και φαρμακευτικές εταιρείες της Αθήνας, και θα εκπονούνται διπλωματικές εργασίες.
Ήδη έχουν γίνει επαφές ώστε οι απόφοιτοι του προγράμματος να μπορούν να εγγράφονται στο τρίτο έτος ιατρικών σχολών σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, αλλά και να έχουν προτεραιότητα στην εισαγωγή σε ιατρικές σχολές στις ΗΠΑ. «Στην Ελλάδα μπορούν να προσφέρουν σε δημόσιους οργανισμούς ή σε νοσοκομεία, έχοντας ένα πολύτιμο “know how” του πώς, για παράδειγμα, διεξάγονται οι κλινικές μελέτες, ένας τομέας στον οποίο υπολειπόμαστε στην Ελλάδα και γίνεται πολύ μικρή απορρόφηση των κονδυλίων για κλινική έρευνα». Ίσως στο πίσω μέρος του μυαλού του κυρίου Θεοχαρίδη να υπάρχει η επιθυμία αυτά τα νέα παιδιά να μην αντιμετωπίσουν τα εμπόδια που είχε ο ίδιος να υπερπηδήσει στην προσπάθειά του να ακολουθήσει τον δρόμο της επιστήμης.
Πουλώντας παγοκολόνες στου Χαριλάου
Γεννήθηκε στην περιοχή Χαριλάου της Θεσσαλονίκης το 1950. Τα χρόνια δύσκολα, η μητέρα του υπέφερε από άσθμα, ο πατέρας του άνεργος γεωπόνος. Αγωνίζονταν να θρέψουν τρία παιδιά. Για να κερδίσουν τα προς το ζην, είχαν ανοίξει μια μικρή ταβέρνα δίπλα στο σπίτι, και ο μικρός Θεοχάρης σέρβιρε τους πελάτες. Για να βοηθήσει την οικογένεια, πήγαινε σε ένα εργοστάσιο που έφτιαχνε κολόνες πάγου, τις φόρτωνε σε ένα καροτσάκι και τις πουλούσε στις γειτονιές. Όταν ήρθε η ώρα να φοιτήσει στο γυμνάσιο, κατόρθωσε να πάρει υποτροφία και εισήχθη στο Κολλέγιο Ανατόλια. Όνειρο της οικογένειάς του ήταν να σπουδάσει Ιατρική, όπως ο πρόωρα χαμένος αδελφός του πατέρα του, του οποίου πήρε και το όνομα. «Ο πατέρας μου πάντα πίστευε ότι οι σπουδές είναι πολύ σημαντικές, “το πτυχίο είναι βραχιόλι στο χέρι σου” έλεγε», θυμάται. Λίγο πριν αποφοιτήσει από το Ανατόλια, έμαθε για το Γέιλ και αποφάσισε να αιτηθεί μια θέση. Ζήτησε από τον αντιπρόεδρο του Κολλεγίου να του δώσει άδεια να κάνει αίτηση στο διάσημο πανεπιστήμιο, αλλά εκείνος αρνήθηκε, γιατί δεν είχε πάει έως τότε κανείς μαθητής του εκεί. Καταρρακώθηκε, αλλά είχε το θάρρος να στείλει ένα γράμμα στο Γέιλ, ζητώντας να του αποστείλουν μια αίτηση. Του απάντησαν ότι θα ήθελαν μια επιστολή του με τους λόγους για τους οποίους θέλει να φοιτήσει εκεί και τους απέστειλε μια σύνοψη της Ιστορίας της Ιατρικής πριν από τον Ιπποκράτη, την οποία βρήκαν ενδιαφέρουσα. Έστειλαν μια επιστολή στο Κολλέγιο, με την οποία το ενημέρωναν ότι επιθυμούσαν να του επιτραπεί να κάνει αίτηση, όπως και έγινε. Φυσικά, έγινε δεκτός. Δεν υπήρχαν όμως χρήματα για να ταξιδέψει. Οι δάσκαλοί του έκαναν έρανο και συγκέντρωσαν το αντίτιμο ενός εισιτηρίου με υπερωκεάνιο, χωρίς επιστροφή.
Εν πλω για την Αμερική
Έφυγε με 28 δολάρια στην τσέπη και τρεις βαλίτσες με όλα του τα υπάρχοντα, ασφαλισμένες με χοντρή αλυσίδα και λουκέτο που του έδωσε ο πατέρας του, για να μην του τις κλέψουν. Μαζί του είχε επίσης μια μικρή γραφομηχανή που του δώρισε ο πατέρας του και ένα δίτομο ελληνοαγγλικό-αγγλοελληνικό λεξικό που του πήρε η μητέρα του – και τα δύο τα έχει ακόμη. Δεκαεπτά ημέρες ταξίδεψαν 1.200 άτομα με το υπερωκεάνιο «Βασίλισσα Άννα-Μαρία». Η κουκέτα του ήταν στο τέταρτο κατάστρωμα, στα έγκατα του πλοίου. Κατόρθωσε να πείσει τον καπετάνιο να του επιτρέψει να παίζει κιθάρα στο πρώτο κατάστρωμα, μαζί με την ορχήστρα, για να εξασφαλίσει λίγο καλό φαγητό.
Φτάνοντας στη Νέα Υόρκη, αναγκάστηκε να δώσει τα 11 από τα 28 δολάριά του για το εισιτήριο του λεωφορείου για την περιοχή Νιου Χέιβεν, όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Γέιλ. «Όταν κατέβηκα από το λεωφορείο, έβρεχε καταρρακτωδώς και το πανεπιστήμιο δεν φαινόταν πουθενά. Έπρεπε να αποφασίσω αν θα έπαιρνα ταξί και θα έδινα τα τελευταία μου δολάρια ή αν θα τα κρατούσα και θα περπατούσα υπό βροχή. Πήρα λοιπόν τις τρεις βαλίτσες και περπάτησα περίπου δέκα τετράγωνα μέχρι το οικοτροφείο, που ήταν εντελώς άδειο. Δεν είχε ούτε στρώματα στα κρεβάτια, γιατί είχα πάει δύο εβδομάδες νωρίτερα, για να προσαρμοστώ. Θυμάμαι ότι με έπιασε απελπισία».
Σύντομα συνειδητοποίησε ότι δεν είχε γίνει δεκτός στην Ιατρική Σχολή του Γέιλ, αλλά στο Κολλέγιο, τετραετούς φοίτησης, από το οποίο έπρεπε να αποφοιτήσει πριν κάνει αίτηση σε οποιαδήποτε σχολή. Παρηγορήθηκε σκεπτόμενος τις αμέτρητες ευκαιρίες που θα είχε για να συσσωρεύσει γνώσεις και εμπειρίες. Είχε μεν υποτροφία, αλλά αυτή προέβλεπε να εργάζεται στην τραπεζαρία σε μία από τις δώδεκα Εστίες του Κολλεγίου. Δούλευε και σε ένα εργαστήριο του Τομέα Βιολογίας, ταΐζοντας σαύρες που χρησιμοποιούνταν σε πειράματα.
Φοιτητής στο Γέιλ
«Στο πανεπιστήμιο ήμουν σαν… σφουγγάρι. Είχε τόσα να προσφέρει, που ήταν ανόητο να παρακολουθείς μόνο τα προαπαιτούμενα μαθήματα της Ιατρικής. Παρακολούθησα πολλά άλλα χρήσιμα μαθήματα, και το πρώτο μου πτυχίο ήταν στη Βιολογία και στην Ιστορία της Ιατρικής». Έκανε διδακτορικό στη Φαρμακολογία. Tο θέμα της διδακτορικής του διατριβής ήταν τα μαστοκύτταρα. «Το μαστοκύτταρο είναι σαν μπάλα ποδοσφαίρου, γεμάτη με περίπου 500 μπαλάκια του πινγκ πονγκ, και κάθε μπαλάκι έχει περισσότερα από 50 σκάγια που απελευθερώνονται, ένα από τα οποία είναι η ισταμίνη, που προκαλεί αλλεργίες». Στόχος της έρευνάς του είναι να ελέγξει τη συμπεριφορά των μαστοκυττάρων. Με αυτόν τον τρόπο τα μαστοκύτταρα θα μπορούσαν να οδηγηθούν στην έκκριση ουσιών που θα καταπολεμούν συγκεκριμένες ασθένειες ή να εμποδιστούν να απελευθερώσουν ουσίες που προκαλούν τις νόσους. «Αν μπορούσαμε να επιλέξουμε τη συμπεριφορά των μαστοκυττάρων, θα εξαλείφαμε τις περισσότερες ασθένειες», λέει. Τα μαστοκύτταρα συμβάλλουν στην παθογένεση τόσο των αλλεργιών όσο και του αυτισμού, της ινομυαλγίας, της μαστοκύττωσης και της χρόνιας κόπωσης, ασθένειες που μπορούν να αναστραφούν με τη φυτική ουσία λουτεολίνη. Από το Γέιλ ο Θεοχάρης Θεοχαρίδης έφυγε με πτυχίο Βιολογίας και Ιατρικής (έχοντας κερδίσει το Βραβείο Winternitz για την καλύτερη επίδοση στην Παθολογία), δύο μάστερ και διδακτορικό δίπλωμα. Μετεκπαιδεύτηκε στην Παθολογία στο Ιατρικό Κέντρο Νέας Αγγλίας στη Βοστώνη.
Στην Ελλάδα, ο δρ Θεοχαρίδης συμμετείχε στην Επιτροπή Αναβάθμισης του Συστήματος Υγείας, διετέλεσε μέλος του ΔΣ του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, μέλος του Ανώτατου Ειδικού Επιστημονικού Συμβουλίου Υγείας του Υπουργείου Υγείας. Έχει δημοσιεύσει 425 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, έχει εκδώσει τρία βιβλία και έχει εκπαιδεύσει περισσότερους από 180 φοιτητές, ενώ έχει 27 αμερικανικά και διεθνή διπλώματα ευρεσιτεχνίας για τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Είναι μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και Κύπρου και της Massachusetts Medical Society, και 20 διεθνών επιστημονικών συλλόγων. Έχει επίσης τιμηθεί με περισσότερα από 20 βραβεία και διακρίσεις.
Πιστεύει ότι για την καταπολέμηση των σοβαρών ασθενειών χρειαζόμαστε μια ντριμ τιμ επιστημόνων που θα συνεργάζονται στην έρευνα, ώστε να εξασφαλίζεται και μεγαλύτερη χρηματοδότηση. Το νέο πρόγραμμα στο Deree στοχεύει να εκπαιδεύσει φοιτητές που δεν θα αποστηθίζουν απλά δεδομένα, αλλά θα μάθουν να σκέφτονται, να διαθέτουν συλλογικά και να καλλιεργούν ηγετικές ικανότητες, ενώ θα παραμένουν μετριόφρονες. Εξάλλου, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, «επιστήμη άνευ αρετής, πανουργία εστί». ■