Η επιφανής Ελληνίδα μιλάει στο «Κ» για την κατάρρευσή της από υπερκόπωση, τον νέο ορισμό της επιτυχίας, την επανάσταση του ύπνου, την προσπάθεια να ανατρέψει τη συλλογική ψευδαίσθηση ότι η εξάντληση είναι το τίμημα της επιτυχίας, αλλά και για τον αγώνα της να βάλει τέλος στην επιδημία του burnout.
Το πρωί της 6ης Απριλίου 2007, η Αριάννα Χάφινγκτον βρέθηκε πεσμένη στο πάτωμα του γραφείου του σπιτιού της, μέσα σε μια λίμνη αίματος. Κατά την πτώση, το κεφάλι της είχε χτυπήσει στη γωνία του γραφείου, με αποτέλεσμα να σκίσει το μάτι της και να σπάσει το ζυγωματικό της. Είχε καταρρεύσει λόγω υπερκόπωσης και έλλειψης ύπνου. Μετά το ατύχημά της άρχισε να αναρωτιέται: «Έτσι είναι η επιτυχία; Αυτή είναι η ζωή που θέλω;».
Εργαζόταν εκείνη την εποχή δεκαοκτώ ώρες την ημέρα, επτά μέρες την εβδομάδα, προσπαθώντας να χτίσει μια επιχείρηση, την ειδησεογραφική ιστοσελίδα Huffington Post που είχε ιδρύσει δύο χρόνια νωρίτερα, να την αναπτύξει και να προσελκύσει επενδυτές. Συνειδητοποίησε τότε ότι η ζωή της ήταν εκτός ελέγχου. Σύμφωνα με τον παραδοσιακό ορισμό της επιτυχίας, που βασίζεται στα χρήματα και στη δύναμη, ήταν πολύ επιτυχημένη. Η Huffington Post εξελισσόταν γοργά σε παγκόσμιο φαινόμενο, η ίδια είχε συμπεριληφθεί στη λίστα του περιοδικού Τime με τους 100 ισχυρότερους ανθρώπους στον κόσμο – σύντομα το περιοδικό Forbes θα τη συμπεριλάμβανε στις δικές του λίστες με τις πιο ισχυρές γυναίκες του πλανήτη και τις πιο επιδραστικές γυναίκες στα μίντια. Είχε διανύσει μια αξιοζήλευτη διαδρομή από το πατρικό της σπίτι στην Πλάκα έως την κορυφή του επιχειρηματικού κόσμου.
Στα δεκαπέντε της έτυχε να δει μια φωτογραφία του Πανεπιστημίου Κέιμπριτζ, καθώς επέστρεφε μια μέρα από το σχολείο. «Η φωτογραφία με επηρέασε πολύ και πείστηκα ότι έπρεπε οπωσδήποτε να σπουδάσω εκεί. Πήγα λοιπόν στο σπίτι και το είπα στη μητέρα μου. Ήταν ένας γελοίος στόχος για πολλούς λόγους: δεν είχαμε χρήματα, δεν είχα ταξιδέψει ποτέ εκτός Ελλάδας και, το χειρότερο όλων, δεν μιλούσα καθόλου αγγλικά. Αντί όμως να γελάσει μαζί μου, όπως έκαναν οι περισσότεροι, η μητέρα μου είπε: Ας το κάνουμε. Και χάρη στην αμέριστη αγάπη και τη συμπαράστασή της, αλλά και στην πολύ σκληρή δουλειά, έγινε», λέει. Η Αριάννα Στασινοπούλου –όπως είναι το πατρικό της όνομα– ολοκλήρωσε με επιτυχία τις σπουδές της στα Οικονομικά στο φημισμένο βρετανικό πανεπιστήμιο και συνέχισε να κυνηγά με πείσμα και να επιτυγχάνει νέους στόχους. Ταξίδεψε στον κόσμο, εργάστηκε για διάφορα μέσα ενημέρωσης, υπέγραψε επιτυχημένα βιβλία. Το 1980 μετανάστευσε και πάλι, αυτή τη φορά στις ΗΠΑ, όπου γνώρισε και παντρεύτηκε τον Αμερικανό πολιτικό, μετέπειτα μέλος του Κογκρέσου, Μάικλ Χάφινγκτον, με τον οποίο απέκτησε δύο κόρες. Μετά την εξαγορά, το 2011, της Huffington Post από την εταιρεία AOL προς 315 εκατ. δολάρια, παρέμεινε στον οργανισμό ως αρχισυντάκτρια του Huffington Post Media Group.
Πρέσβειρα του ύπνου
Με αφορμή εκείνο το αφυπνιστικό ατύχημα του 2007, όμως, η Αριάννα Χάφινγκτον συνειδητοποιούσε ολοένα και περισσότερο ότι δεν ζούσε μια ευτυχισμένη ζωή. Το 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Δες τη ζωή αλλιώς» («Thrive», εκδόσεις Διόπτρα), στο οποίο αποκήρυξε τον παραδοσιακό ορισμό της επιτυχίας (με βάση το χρήμα και την ισχύ) και εισήγαγε μια τρίτη παράμετρο, που βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες, την ευεξία, τη σοφία, το δέος και την προσφορά. Έγινε παγκόσμιο μπεστ σέλερ. Δύο χρόνια αργότερα, παραιτήθηκε από τη θέση της στη Huffington Post και προχώρησε στην ίδρυση της startup εταιρείας Thrive Global, που παρέχει σε ιδιώτες και εταιρείες τεχνολογικά προϊόντα και λύσεις προσανατολισμένες στην ευεξία, με στόχο να βάλει ένα τέλος στην επιδημία του στρες και του burnout. Παράλληλα κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Η επανάσταση του ύπνου» («The sleep revolution», εκδόσεις Διόπτρα), στο οποίο χαρακτηρίζει συλλογική ψευδαίσθηση την πεποίθηση ότι η σκληρή δουλειά και η εξάντληση είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσει κανείς για να πετύχει, και επιχειρηματολογεί υπέρ της ευεργετικής επίδρασης του ύπνου στη σωματική, στην πνευματική και στην ψυχική υγεία. Η Αριάννα Χάφινγκτον αυτοχαρακτηρίζεται πια «πρέσβειρα του ύπνου» και ομολογεί ότι ο ύπνος τής άλλαξε τη ζωή. «Ο ύπνος επιδρά στην υγεία και στις επιδόσεις μας με όλους τους τρόπους, και το έχω δει αυτό και στη δουλειά και στη ζωή μου. Επηρεάζει τον τρόπο που παίρνω αποφάσεις, τη δημιουργικότητά μου, τη συγκέντρωση και την προσοχή μου».
Κάποιος θα μπορούσε να επιχειρηματολογήσει ότι, αν είχατε κοιμηθεί περισσότερο στο παρελθόν, ίσως δεν θα είχατε καταφέρει όσα καταφέρατε.
Θα έλεγα κατηγορηματικά ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Αν είχα κοιμηθεί και είχα δώσει προτεραιότητα στην ευεξία μου, όπως κάνω τώρα, όχι μόνο θα είχα επιτύχει όσα έχω επιτύχει, αλλά και θα το είχα κάνει με περισσότερη χαρά και λιγότερο κόστος για την υγεία μου.
Πώς φαντάζεστε ότι θα ολοκληρωθεί επιτυχώς η επανάσταση του ύπνου;
Θα είναι μια μοναδική επανάσταση, γιατί σε αυτή θα νικήσουν όλοι. Θα προκύψει ένας κόσμος όπου οι άνθρωποι θα είναι πιο χαρούμενοι, λιγότερο στρεσαρισμένοι και αγχωμένοι και περισσότερο παρόντες. Έχουμε μακρύ δρόμο μπροστά μας!
Είστε μια πολυάσχολη γυναίκα. Πώς ξεπεράσατε το πρόβλημα της ένδειας χρόνου;
Ο χρόνος είναι φυσικά σχετικός. Και ο τρόπος που τον βιώνει κανείς σχετίζεται με τον τρόπο που ζει την κάθε μέρα. Οι άνθρωποι είναι πολυάσχολοι, τρέχουν συνεχώς και νομίζουν ότι δεν μπορούν να κάνουν ένα διάλειμμα. Φαντάζονται ότι θα αναπαυθούν όταν τελικά θα σβήσουν τα πάντα από τη λίστα των υποχρεώσεών τους. Όμως αυτή η στιγμή δεν έρχεται ποτέ. Αντιθέτως, ο τρόπος να καταφέρει κανείς να αισθανθεί ότι έχει όλο τον χρόνο που χρειάζεται είναι να συμβιβαστεί με το να αφήνει πράγματα ανολοκλήρωτα. Είναι μία από τις αρχές της κουλτούρας της Thrive Global. Αρχικά πρέπει να ορίσει κανείς τις προτεραιότητές του σχετικά με το τι είναι πιο σημαντικό. Έτσι θα τελειώνει τη μέρα του ξέροντας ότι έχει ολοκληρώσει τις σημαντικές προτεραιότητες. Και αυτό θα του επιτρέπει να έχει τον ύπνο που χρειάζεται, ώστε να ξεκινήσει την επόμενη μέρα επαναφορτισμένος και έτοιμος να αντιμετωπίσει περισσότερες προκλήσεις.
Αρνείστε και απορρίπτετε τον παραδοσιακό ορισμό της επιτυχίας. Πώς την ορίζετε εσείς; Είστε επιτυχημένη με τα δικά σας μέτρα;
Επιτυχημένη για μένα είναι μια ζωή γεμάτη ευεξία, σοφία, δέος και προσφορά. Και ναι, με βάση αυτές τις παραμέτρους, θεωρώ ότι είμαι επιτυχημένη. Όμως πρόκειται για ένα είδος επιτυχίας στο οποίο δεν φτάνει κανείς όπως σε μια γραμμή τερματισμού, δεν είναι ένα κουτάκι που τσεκάρει κανείς σε μια λίστα με υποχρεώσεις. Είναι μια διαδικασία και ένας τρόπος ζωής, και κάθε μέρα είναι μια νέα ευκαιρία να πετύχεις.
Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας σας;
Το ότι φροντίζω να αποσυνδέομαι και να επαναφορτίζομαι. Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη όσον αφορά το πόσο πιο παραγωγικοί γινόμαστε όταν θέτουμε ως προτεραιότητα την ευεξία μας. Και φυσικά θα πρόσθετα ότι βεβαιώνομαι πως εγώ ορίζω την επιτυχία σε ό,τι αφορά εμένα, αντί να αναμετριέμαι με τον παραδοσιακό ορισμό.
Η «τρίτη επανάσταση»
Έχετε δηλώσει ότι οι γυναίκες θα ηγηθούν της «τρίτης επανάστασης», ότι αυτές θα αλλάξουν τον ορισμό της επιτυχίας. Γιατί το πιστεύετε αυτό;
Επειδή οι γυναίκες πληρώνουν το μεγαλύτερο τίμημα στους εργασιακούς χώρους όπου κυριαρχεί το burnout και όπου η εξάντληση θεωρείται απόδειξη αφοσίωσης. Οι γυναίκες έχουν να χάσουν τα περισσότερα στο παρόν σύστημα, γι’ αυτό και έχουν να κερδίσουν τα μέγιστα από την αλλαγή του.
Φύγατε από την Ελλάδα μια έφηβη ενθουσιασμένη με την προοπτική να σπουδάσετε στο Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ. Τι σας οδήγησε εδώ που είστε σήμερα; Ήταν τα μεγάλα όνειρα, η φιλοδοξία, η δίψα για δύναμη και χρήματα;
Ήταν εν μέρει τα μεγάλα όνειρα, εν μέρει η αφέλειά μου και εν μέρει η μητέρα μου.
Πότε ήταν η πρώτη φορά που συνειδητοποιήσατε ότι είστε μια επιτυχημένη και ισχυρή γυναίκα;
Το πώς ορίζει κανείς την επιτυχία είναι κάτι προσωπικό και εξατομικευμένο· διαφέρει και εξελίσσεται με τον χρόνο. Το ότι έχω γράψει δεκαπέντε βιβλία και έχω ιδρύσει δύο εταιρείες είναι μέρος αυτού, όπως και το γεγονός ότι έχω αναθρέψει δύο υπέροχες κόρες.
Χρειάστηκε να παλέψετε για να κατακτήσετε έναν κόσμο φτιαγμένο για άντρες και να αγωνιστείτε ενάντια σε προκαταλήψεις;
Όπως σχεδόν όλες οι γυναίκες, έχω δεχτεί συμπεριφορές που συμβάλλουν στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας η οποία κάνει πιο δύσκολο για τις γυναίκες να ακουστούν – όπως, για παράδειγμα, το να χαρακτηρίζεσαι «δύσκολη» επειδή εκφράζεις την άποψή σου και επειδή ενεργείς με τρόπο που, αν δρούσε ένας άντρας, θα χαρακτηριζόταν «γενναίος». Αυτός είναι ένας από τους λόγους που ίδρυσα την Thrive Global: το βάρος της εξάντλησης που συνδέεται με τη «μάτσο» κουλτούρα μας το επωμίζονται περισσότερο οι γυναίκες, παρότι όλοι θα επωφεληθούν όταν αυτό αλλάξει.
Μετά το #meΤoo
Ποια είναι η άποψή σας για το κίνημα #meΤoo;
Νομίζω ότι έχει αποδειχθεί εξαιρετικά σημαντικό και έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει πραγματική και διαχρονική αλλαγή προς το καλύτερο. Έχει φωτίσει πολύ σκοτεινές γωνιές και ο θυμός και η οργή που συσσωρεύονταν τόσα χρόνια τώρα εκφράζονται. Αυτό που πρέπει να γίνει τώρα είναι να αξιοποιηθεί αυτό το κίνημα στο έπακρο και να συνεχιστεί, ώστε να επιτύχει συστημική αλλαγή. Αυτό σημαίνει να προχωρήσει πέρα από την παρενόχληση. Υπερβολικά πολλοί χώροι εργασίας λειτουργούν στη βάση της «μάτσο» κουλτούρας. Αυτό έχει ως συνέπεια οι γυναίκες να αποκλείονται ή να εμποδίζεται η ανέλιξή τους. Μπορούμε να συζητάμε για την εργασιακή ισότητα και την ανάγκη να υπάρχουν περισσότερες γυναίκες σε ανώτερες θέσεις, αλλά δεν θα φτάσουμε ποτέ εκεί αν δεν αλλάξουμε την καθημερινότητα των γυναικών σε κάθε επίπεδο.
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το μεγαλύτερό σας επίτευγμα και ποια η μεγαλύτερη αποτυχία σας;
Το μεγαλύτερό μου επίτευγμα είναι οι δύο κόρες μου. Το να τις παρακολουθώ να ωριμάζουν, να αυτονομούνται και να παίρνουν τη θέση τους στον κόσμο με εμπνέει κάθε μέρα. Επαγγελματικά είμαι υπερήφανη για το γεγονός ότι η Thrive Global έχει πετύχει ως μια βιώσιμη startup. Η Huffington Post ήταν επίσης επιτυχημένη, αλλά η μεγαλύτερη αποτυχία μου ήταν το ότι πίστεψα στον μύθο πως έπρεπε να εξαντληθώ ώστε να είμαι επιτυχημένη. Αυτό οδήγησε στην κατάρρευσή μου από εξάντληση το 2007 και αυτός είναι ο μύθος τον οποίο προσπαθεί να «ξεφορτωθεί» η Thrive Global.
Ποια συμβουλή προσπαθείτε να ακολουθείτε στη ζωή σας;
Μου την έδωσε η μητέρα μου: η αποτυχία δεν είναι εμπόδιο, αλλά ένα σκαλοπάτι.
Τι συμβουλεύετε τις κόρες σας;
Να μην πείθονται από την ιδέα ότι το burnout είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσουν για την επιτυχία. Και αυτό θα κάνει πιο πιθανό το να πετύχουν σε ό,τι κάνουν.
Ποιο χαρακτηριστικό της ελληνικής ιδιοσυγκρασίας σας έχετε διατηρήσει, επειδή σας βοήθησε να προοδεύσετε;
Την προφορά μου! Για πολλά χρόνια νόμιζα ότι ήταν εμπόδιο, αλλά, όταν έφτασα στην Ουάσιγκτον το 1980, έτυχε να συναντήσω τον Χένρι Κίσινγκερ, ο οποίος μου είπε: «Μην ανησυχείς για την προφορά σου, στην αμερικανική δημόσια ζωή δεν πρέπει να υποτιμάς το πλεονέκτημα του να είσαι ακατανόητος». Αποδείχθηκε πολύ ωφέλιμη λοιπόν. Επίσης το ελληνικό χαρακτηριστικό που με βοήθησε ήταν ότι στους Έλληνες αρέσει να συνδέονται με άλλους ανθρώπους. Η Ελλάδα έχει μια τόσο βαθιά ανθρώπινη κουλτούρα και αγαπώ το ότι ακόμη ακολουθεί την αρχαία σοφία που υπαγορεύει τι είναι μια καλή ζωή.
Έχετε γράψει στο βιβλίο σας «Δες τη ζωή αλλιώς» ότι καθένας από εμάς έχει την ευκαιρία να ζήσει τη ζωή του όπως θα ήταν η καλύτερη εκδοχή της νεκρολογίας του. Έχετε καταφέρει να ακολουθήσετε τη συμβουλή σας; Ποια είναι η καλύτερη εκδοχή της δικής σας νεκρολογίας;
Δεν ακολουθούσα πάντα αυτή τη συμβουλή, όπως μαρτυρά το σπασμένο μου ζυγωματικό μετά την κατάρρευσή μου το 2007. Το κάνω όμως έκτοτε. Όσο για τη νεκρολογία, αυτή θα τη γράψουν άλλοι.
Αισθάνεστε ότι ευημερείτε σε αυτή την περίοδο της ζωής σας;
Είμαι ευτυχής που μπορώ να πω ότι, ναι, ευημερώ! ■