Το 2020 είναι η χρονιά των γυναικών· αυτή είναι η δική μου πρόβλεψη. Νιώθω ότι υπάρχει ένα νέο κύμα φεμινισμού. Γυναίκες χρειαζόμαστε γυναίκες, ψάχνουμε και καλύπτουμε θέσεις με γυναίκες. Αρωγός και το κίνημα του #ΜeΤoo, ένας παραστάτης καθ’ όλa επικουρικός, καθώς έχει φωτίσει πολλές σκοτεινές πτυχές. Aλλά πραγματικά δεν ξέρω τι είναι ο φεμινισμός, και με φοβίζει κιόλας. Είναι το κίνημα που καίει τα σουτιέν του; Που παρακάμπτει το μέικαπ και δεν βάφει τα μαλλιά; Δεν μου αρέσει τίποτε από όλα αυτά. Ο φεμινισμός είναι η ισότητα των δύο φύλων. Με αυτό συμφωνώ και χαμογελώ σε όποιον μου ανοίγει την πόρτα.
Με ευχαριστεί να βλέπω γυναίκες σε σημαντικά πόστα, είναι μια νίκη, αλλά δεν πανηγυρίζω κιόλας. Είναι σαν να μου χρωστούν πεντακόσια, να μου δίνουν πενήντα και ο οφειλέτης να προσπαθεί να με συμπαρασύρει σε κάποιο γλέντι. Με χαροποιεί αφάνταστα το να στερείται θέσεις και να πανικοβάλλεται ο αρχετυπικός άντρας, τέτοιος άνθρωπος είμαι. Γιατί η εξουσία δεν είναι απλώς αντρική, έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: είναι λευκή, ετεροφυλόφιλη και μεσήλικη. Αυτή η κατηγορία είναι το σημείο αναφοράς και έχει φτιάξει τον κόσμο γύρω απ’ αυτούς και γι’ αυτούς. Εκείνοι είναι η «κοινωνία» και όλοι οι υπόλοιποι παρεκκλίνουμε, είμαστε οι εναπομείναντες που ονομαζόμαστε «κοινότητες».
Οι επιλογές αποκλείουν
Όσο για μας τις γυναίκες, ας «αποβάλουμε τα στερεότυπα», για να χρησιμοποιήσω ένα φεμινιστικό σλόγκαν της δεκαετίας του ’70. Κυρίως ας αποβάλουμε τα στερεότυπα που έχουμε για τους εαυτούς μας. Είμαστε ανυποχώρητες και τα θέλουμε όλα: επιθυμούμε αυτονομία και ασφάλεια, πρωτοτυπία και ηρεμία, στοργή και συγκίνηση. Θέλουμε να είμαστε νέες, περιπετειώδεις και μεσήλικες μάνες. Έχουμε μεγαλώσει με την ιδέα ότι μπορούμε να τα έχουμε όλα, χωρίς να συνυπολογίζουμε ότι το σώμα συχνά δεν ακολουθεί. Αλλά δεν μπορεί κανείς να τα έχει όλα, και αυτό θέλω να το φωνάξω δυνατά. Προκύπτει το βαρετό θέμα των επιλογών. Οι επιλογές αποκλείουν. Αυτά που αποκλείουμε είναι εξίσου σημαντικά με αυτά που συμπεριλαμβάνουμε. Επειδή δεν μπορώ να μιλήσω εξ ονόματος όλων των γυναικών, αν μου έθετε κάποιος την ερώτηση «κι εσύ, Ελεάννα, έχεις ό,τι θέλεις;», θα απαντούσα με το χέρι στην καρδιά: Έχω όσα ακριβώς έχω το κουράγιο να ζητήσω. Με ταλαιπωρεί μόνο το ότι ως γυναίκα δεν μου επιτρέπεται να είμαι αρκετά εγωίστρια ώστε να κλείνω την πόρτα και να γράφω όπως τώρα.
Οι γυναίκες καριέρας έχουν επιστρατεύσει όλα τους τα αντρικά χαρακτηριστικά. Τη Θάτσερ τη θαυμάζω, αλλά δεν μπορώ να τη θεωρήσω αδελφή μου. Τα θηλυκά της γνωρίσματα ήταν απλώς σύμβολα: η τσάντα της, οι πέρλες της και τα χτενισμένα της μαλλιά. Αδελφές μου είναι οι γυναίκες που επιστρατεύουν όλα τα θηλυκά τους όπλα: γενναιοδωρία, κατανόηση, συμπόνια, διαλλακτικότητα, ευαισθησία. Αλλά, καθίστε ένα λεπτό. Είμαι και κόρη, αδελφή, μητέρα, νονά, φίλη. Έχω γιο, αδελφό, πατέρα και άντρες φίλους στη ζωή μου, και σε αυτούς τα ίδια χαρακτηριστικά θαυμάζω. Και μολονότι τα ανιχνεύω σποραδικά, δεν τα βλέπω πάντα. Τα αγόρια είναι των μαμάδων τους και έπειτα των συζύγων τους ή πάντα της μαμάς τους. Τελοσπάντων, στο σημείο αυτό δεν ξέρω τι με συμφέρει, οπότε διαλέξτε. Ας εκμεταλλευτούμε πάντως το πλεονέκτημα, για να τους μάθουμε να είναι αρκετά γενναίοι ώστε να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, να είναι αρκετά δυνατοί ώστε να είναι ευάλωτοι, να έχουν αρκετή αυτοπεποίθηση ώστε να είναι διαφορετικοί, αρκετά γενναιόδωροι ώστε να να μοιράζονται και να συνυπολογίζουν. Στην ουσία, να τους διδάξουμε ότι «δεν υποβιβάζω τη ζωή στο συναίσθημα, εξυψώνω τη ζωή στο συναίσθημα» («Η στρατιά» του E. L. Doctorow, εκδ. Πόλις).
Επειδή το μυαλό κουράζεται, προτείνω αποταμίευση δυνάμεων. Να παύσουμε να ασχολούμαστε με τις μικροπαρενοχλήσεις και να στρέψουμε τη νοητική μας ενέργεια στην προσωπική ευθύνη για την επιτάχυνση της κοινωνικής προόδου που επιθυμούμε. Να μεγαλώσουμε τους άντρες της ζωής μας με τέτοιο τρόπο ώστε ποτέ καμία να μην έρθει μπροστά να πει #ΜeΤoo και να πανηγυρίσουμε όταν οι μισές θέσεις κάθε Κοινοβουλίου καταληφθούν από γυναίκες προερχόμενες από διαφορετικές κατευθύνσεις, όλων των φυλών και των θρησκευτικών πεποιθήσεων. ■