Σκέψεις, παρατηρήσεις και ειδήσεις από την παγκόσμια κουλτούρα την εποχή του κορονοϊού.
Ποιος θα το περίμενε ότι ξαφνικά, την άνοιξη του 2020, θα συναντούσαμε παντού μπροστά μας τον Βοκάκιο. Αυτό, φυσικά, συμβαίνει χάρη στο «Δεκαήμερο» (εκδ. Γράμματα) και τις γεμάτες ζωή ιστορίες που διηγούνται οι δέκα νεαροί Ιταλοί (τρία αγόρια και επτά κορίτσια) όταν, εν έτει 1348, διέφυγαν σε μια βίλα των περιχώρων της Φλωρεντίας τη στιγμή που η πόλη έλιωνε από την πανούκλα. Το Πανεπιστήμιο Σκουόλα Νορμάλε της Πίζας οργάνωσε μάλιστα μια online ανάγνωση του «Δεκαήμερου», με τη συμμετοχή 300 ατόμων, ώστε «να ανακαλύψουμε την απόλαυση της ανάγνωσης και της ακρόασης μέσα από τις καλύτερες σελίδες της ιταλικής λογοτεχνίας». Και να ξεχαστούμε κάπως, φαντάζομαι.
Στην Ιταλία, πάντως, το απόλυτο μπεστ σέλερ της εποχής είναι η «Πανούκλα» (εκδ. Καστανιώτη) του Αλμπέρ Καμί, το οποίο για ευνόητους λόγους έχει αναρριχηθεί στις λίστες των ευπώλητων. Από κοντά στις πωλήσεις βρίσκεται και το «Περί τυφλότητας» (εκδ. Καστανιώτη) του Ζοζέ Σαραμάγκου, το οποίο έχει έναν μεταφυσικό και συμβολικό χαρακτήρα, ωστόσο ο τρόπος που περιγράφεται η εξάπλωση του ιού της τύφλωσης είναι τρομακτικά ρεαλιστικός. Οι δύο νομπελίστες θριαμβεύουν βέβαια σε ένα περιορισμένο κοινό, καθώς οι πωλήσεις βιβλίων στην Ιταλία αυτή τη στιγμή παρουσιάζουν πτώση της τάξης του 25%.
Κατά τα άλλα, στις ηλεκτρονικές πωλήσεις παγκοσμίως αυτές τις μέρες έχει ξεχωρίσει ένα ξεχασμένο μυθιστόρημα του 1981 γραμμένο από τον 74χρονο σήμερα Ντιν Κουντζ (Αμερικανός μπεστσελερίστας βιβλίων τρόμου), ονόματι «The Eyes of Darkness»: ένας θανατηφόρος ιός ονόματι «Γουχάν-400» απειλεί τη Γη. Όπως φαντάζεστε, ξεκίνησε από την πόλη Γουχάν. Πριν πάει το μυαλό σας σε καμιά φοβερή θεωρία συνωμοσίας, παρά το ότι η σύμπτωση είναι πράγματι απίθανη, το εντυπωσιακό σε αυτή την ιστορία είναι άλλο. Αρχικά ο Κουντζ είχε γράψει για έναν ιό που λεγόταν «Γκόρκι-400», αλλά μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το κοινό έπρεπε να βρει έναν καινούργιο «κακό» και ο συγγραφέας άλλαξε το όνομα του ιού στο βιβλίο. Ότι από όλες τις πόλεις της Κίνας επέλεξε τη Γουχάν είναι μια σύμπτωση, που σαράντα χρόνια μετά τον κάνει κατά πολύ πλουσιότερο.
ΛΟΙΠΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Στον ρυθμό της εποχής έχουν εναρμονιστεί και οι συνδρομητές του Netflix (σύμφωνα με στοιχεία του ίδιου του Netflix που ξεκίνησε πρόσφατα να μοιράζεται κάποια από τα πολύτιμα στατιστικά του), καθώς δύο από τις δημοφιλέστερες επιλογές της πλατφόρμας τον τελευταίο καιρό είναι το «Ξέσπασμα» (1995) του Βόλφγκανγκ Πέτερσεν, αλλά και το «Contagion» (2011) του Στίβεν Σόντερμπεργκ αμφότερες οι ταινίες περιγράφουν την εξάπλωση θανατηφόρων ιών. Υπάρχει κάτι μαζοχιστικό στο να αναζητούμε ιστορίες που μοιάζουν με χειρότερες εκδοχές της πραγματικότητας (ο ιός στις ταινίες είναι πιο επικίνδυνος από τον «δικό μας»), ωστόσο έχει αποδειχτεί ότι τα γούστα μας προσαρμόζονται σε αυτό που μας προσφέρει η ζωή. Σπανιότερα συμβαίνει και το αντίθετο.
Σκηνές από τις ταινίες «Contagion» (επάνω) και «Ξέσπασμα», που αυτές τις μέρες έχουν κερδίσει ένα νέο κοινό.
Την ίδια στιγμή, ο Τορκίλ Κάμπελ, επικεφαλής του καναδέζικου indie συγκροτήματος Stars, έγραψε προ ημερών ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο στο περιοδικό Atlantic για την καταστροφή που υφίστανται όλοι οι μουσικοί που βασίζονταν οικονομικά στις ζωντανές εμφανίσεις – και μαζί με αυτούς φυσικά και όλοι οι ηθοποιοί του θεάτρου, οι υπάλληλοι συναυλιακών χώρων κ.ά. Ο Κάμπελ περιγράφει την ασφυξία του καλλιτέχνη που στερείται την επαφή με το κοινό, αλλά κυρίως περιγράφει πώς αυτή η επαφή έγινε μονόδρομος για την επιβίωση της πλειονότητας των μουσικών, ακόμα και για τον ίδιο που έχει μια σημαντική και διεθνή καριέρα πίσω του, μετά την κυριαρχία των υπηρεσιών streaming που εκμηδένισαν τα έσοδά τους. Άλλη κουβέντα αυτή.
Οφείλω να κλείσω αυτό το κείμενο με ένα τουίτ που έκανε ο Πίτερ Σοκολόφσκι, λεξικογράφος στο Merriam-Webster, ο οποίος μοιράστηκε τις λέξεις που παρουσιάζουν τελευταία άνοδο στις αναζητήσεις ‒ τις περισσότερες μπορείτε να τις φανταστείτε: πανδημία, κορονοϊός, καραντίνα, απομόνωση κ.ά. Στο τέλος της λίστας υπήρχε και η λέξη «καφκικό». Στο ίδιο το λεξικό, όσοι έψαξαν τη λέξη θα βρήκαν τον εξής ορισμό: κάτι που σχετίζεται με, ή υπονοεί, τον Φραντς Κάφκα ή τα κείμενά του, ειδικότερα κάτι εφιαλτικά πολύπλοκο, παράδοξο ή παράλογο. Και έτσι λοιπόν έχουμε έναν άριστο ορισμό των ημερών που ζούμε. ■