Τρεις μήνες πριν, αν ρωτούσες έναν μέσο άνθρωπο ποια εταιρεία γνωρίζει καλύτερα, την Airbnb ή τη Zoom Video Communications, το πιθανότερο είναι πως θα είχε πολλά να πει για την πρώτη και θα ζητούσε να επαναλάβεις το όνομα της δεύτερης. Όμως η πανδημία δεν άφησε τίποτα απαράλλαχτο, αντίθετα «έφερε τούμπα» τον κόσμο, και η περίπτωση των δύο εταιρειών είναι από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα.
«Κάθε μέρα είναι κι ένα ρεκόρ», έλεγε πριν από λίγες εβδομάδες ο Έρικ Γιούαν, ιδρυτής και CEO του Zoom, της πλατφόρμας τηλεδιασκέψεων που μπήκε απρόσμενα στη ζωή μας με την έναρξη της πανδημίας. «Είναι σαν να είμαι ο καπετάνιος σε ένα πλοίο μου μόλις δέχτηκε τορπίλη», δήλωνε από την αντίπερα όχθη ο Μπράιαν Τσέσκι, ιδρυτής και CEO της Airbnb, που αναγκάστηκε να διακόψει τη συνεργασία με το 25% των εργαζομένων της, λόγω του ισχυρού πλήγματος που δέχτηκε από την πανδημία. Δρόμοι παράλληλοι αλλά με αντίθετη κατεύθυνση για τις δύο επιχειρήσεις. Αν όμως δει κανείς τις προκλήσεις με τις οποίες έχει έρθει αντιμέτωπο ακόμα και το Zoom, αντιλαμβάνεται πως εν καιρώ πανδημίας ακόμα και η επιτυχία μπορεί να είναι σκληρή.
Zoom: Κοινωνικό δίκτυο… κατά λάθος
Στις αρχές του 2020, η Zoom Video Communications Inc ήταν απλώς μια γρήγορα αναπτυσσόμενη εταιρεία στον χώρο των επιχειρηματικών επικοινωνιών. Ήταν το δημιούργημα του Έρικ Γιούαν, γεννημένου στην Κίνα, που είχε σπουδάσει μαθηματικά και πληροφορική και ως νέος είχε είδωλο τον Μπιλ Γκέιτς και όνειρο να δουλέψει στη Silicon Valley. Ο δρόμος του μέχρι εκεί δεν ήταν εύκολος. Απέτυχε εννέα φορές να πάρει βίζα για τις ΗΠΑ, όμως όταν τα κατάφερε, έφτασε στην Καλιφόρνια και ξεκίνησε να δουλεύει στην Webex, τότε ακόμη μια start-up, από τις πρώτες που είχε καταφέρει να κάνει πραγματικότητα ως προϊόν τα video-chat. Δέκα χρόνια αργότερα ήταν ήδη αντιπρόεδρος μηχανικής και πεισμένος ότι αυτό που χρειαζόταν η αγορά ήταν ένα προϊόν που θα λειτουργούσε και σε κινητά, όχι μόνο σε υπολογιστές. Όταν το 2011 η εταιρεία του διαφώνησε, έφυγε για να φτιάξει μόνος του το Zoom. Με κεντρικά στο Σαν Χοσέ, αλλά την ομάδα έρευνας και ανάπτυξης στην Κίνα, όπου οι μηχανικοί πληρώνονταν λιγότερο, κατάφερε να φτιάξει μια πλατφόρμα απλή και χρηστική, όπου ο οποιοσδήποτε χρήστης μπορούσε με ένα κλικ να μπει σε μια τηλε-συνάντηση από οποιαδήποτε συσκευή. Μέχρι τις αρχές του 2020, η εταιρεία είχε καταφέρει να μπει στον χάρτη των επικοινωνιών, να αναπτύσσεται ταχύτατα, όμως σε καμία περίπτωση δεν ήταν και δεν σκόπευε να γίνει γνωστή σε κάθε νοικοκυριό.
REUTERS/Janis Laizans
Και μετά ήρθε ο Covid-19 – και οι καραντίνες σε όλο τον κόσμο. Και ξαφνικά το Zoom έγινε αναγκαία υποδομή για εταιρείες, σχολεία, πανεπιστήμια και στοιχείο κοινωνικοποίησης για όλους τους υπολοίπους. Στη διάρκεια της παγκόσμιας καραντίνας, μέσω του Zoom έγιναν πάρτι, γενέθλια, ραντεβού, συνεδρίες με ψυχολόγους, συναντήσεις Ανώνυμων Αλκοολικών, ακόμα και κηδείες. Όπως έγραψε χαρακτηριστικά το Bloomberg, «το Zoom δεν έχει γίνει απλώς ένας τρόπος κοινωνικοποίησης, αλλά ο ίδιος ο κοινωνικός ιστός». Από τα 10 εκατ. ημερήσιους χρήστες που είχε τον Δεκέμβριο του 2019, τον Μάιο έφτασε τα 300 εκατ. ημερήσιους συμμετέχοντες σε τηλεδιασκέψεις. Η μετοχή του σκαρφάλωσε 72% το ίδιο διάστημα, όταν τα χρηματιστήρια παγκοσμίως κατέγραφαν ελεύθερη πτώση, και από τα 36 δολάρια που ήταν η αξία της μετοχής, έφτασε τα 150.
«Ποτέ δεν φαντάστηκα ότι όλος ο κόσμος θα χρησιμοποιεί το Zoom εν μια νυκτί. Δεν ήμασταν προετοιμασμένοι γι’ αυτό», λέει ο ίδιος ο Γιούαν, που πλέον έχει έρθει αντιμέτωπος και με ένα σωρό προκλήσεις και προβλήματα, κυρίως απορρήτου και ασφάλειας δεδομένων. Οι τηλεδιασκέψεις του Zoom γίνονται συχνός στόχος χάκερ, οι οποίοι παρεμβαίνουν σε συνεδρίες σχολείων ή ιδρυμάτων προβάλλοντας ακατάλληλο περιεχόμενο, ενώ οι όροι προστασίας προσωπικών δεδομένων του δέχτηκαν πυρά όταν έγινε γνωστό πως η εφαρμογή για κινητά έστελνε δεδομένα των χρηστών στο Facebook. Όλα αυτά δουλεύει να τα διορθώσει το Zoom, με τον Έρικ Γιούαν να ομολογεί πως πλέον κοιμάται ελάχιστα τα βράδια.
Τι θα γίνει όμως μετά την πανδημία; Θα συνεχίσει το Zoom με αυτή την επιτυχία; «Δεν έχω απάντηση σε αυτό», δήλωσε πρόσφατα ο ιδρυτής του. «Δεν μπορούμε όμως να γυρίσουμε πίσω. Πρέπει να αγκαλιάσουμε αυτό που συμβαίνει και να βρούμε έναν τρόπο να το κάνουμε να δουλέψει. Το Zoom τώρα ανήκει στον κόσμο».
Airbnb: Πέρασε η στιγμή του;
© Gabby Jones/Bloomberg via Getty Images/Ideal Image
Το 2008, όταν ο Μπράιαν Τσέσκι έστηνε την Airbnb, ο κόσμος αντιμετώπιζε μια άλλη κρίση. Η start-up του με βασική ιδέα τις βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις ιδιωτικών κατοικιών, την εταιρεία να εξασφαλίζει την ποιότητα των καταλυμάτων, τη διασύνδεση ιδιοκτητών και πελατών και να παίρνει ένα ποσοστό 15%, έμοιαζε ακριβώς αυτό που χρειαζόταν τότε ο κόσμος. Για τους ιδιοκτήτες σπιτιών που αγωνίζονταν εν μέσω κρίσης, η Airbnb προσέφερε τον τρόπο να καλύψουν την επόμενη δόση του στεγαστικού δανείου. Στους επίδοξους ταξιδιώτες που δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά τα ξενοδοχεία έδινε τη δυνατότητα να ταξιδέψουν πιο φθηνά και, όπως σύντομα εξελίχθηκε, και πιο… μοντέρνα, αφού το Airbnb καθόρισε τη βιομηχανία και δημιούργησε trend. Στις αρχές του 2020 ήταν η πιο υποσχόμενη εταιρεία και τέτοιο καιρό θα έμπαινε θριαμβευτικά στο χρηματιστήριο, γεγονός που είχε οδηγήσει και στην αύξηση των εξόδων της μέσα στο 2019, με χρήματα να ρίχνονται σε νέα πρότζεκτ, προκειμένου να αυξηθούν τα έσοδα πριν από την είσοδο στις αγορές.
Και μετά ήρθε ο Covid-19. Για να παγώσει την παγκόσμια ταξιδιωτική βιομηχανία. Να κλείσει ξενοδοχεία, να παραλύσει την τουριστική σεζόν και κυρίως να πλήξει καίρια την εμπιστοσύνη του κόσμου – μια παράμετρο πάνω στην οποία χτίστηκε η Airbnb: άγνωστοι που εμπιστεύονται αγνώστους. Τα αποτελέσματα, περίπου γνωστά. Τα έσοδα της εταιρείας υπολογίζεται πως δεν θα φτάσουν ούτε τα μισά της περσινής χρονιάς, απόλυση του 25% των εργαζομένων, μείωση διαφημιστικής δαπάνης, διακοπή νέων πρότζεκτ, ενώ η αναγκαστική επιστροφή προκαταβολών που απαίτησε η εταιρεία σε όσους είχαν κάνει κρατήσεις που ακυρώθηκαν έφερε θύελλα αντιδράσεων από τους ιδιοκτήτες-συνεργάτες της, οι οποίοι ξαφνικά ήρθαν αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να χάσουν τα υποθηκευμένα σπίτια τους. Μόνο τον Μάρτιο ακυρώθηκαν κρατήσεις κόστους 1,5 δισ. δολαρίων, ενώ πάνω από 600.000 άτομα στις ΗΠΑ κερδίζουν χρήματα από την Airbnb.
Ο Μπράιαν Τσέσκι, ιδρυτής και CEO της Airbnb. © Chester Higgins Jr./The New York Times
Ο Τσέσκι, χαρισματικός και επικοινωνιακός, αντέδρασε δημιουργώντας ένα fund 250 εκατ. δολαρίων για να βοηθήσει τους ιδιοκτήτες με τις αποζημιώσεις, όμως δεν έμειναν όλοι ευχαριστημένοι. Όπως φαίνεται, αυτό που τον ενδιαφέρει κυρίως είναι η ίδια η εταιρεία και η ικανοποίηση των πελατών της, καθώς σε αυτούς βασίζεται για την επόμενη ημέρα.
«Όταν τελειώσει η κοινωνική αποστασιοποίηση, οι άνθρωποι θα διψούν για επαφή και ταξίδια», δήλωσε πρόσφατα. Σε αυτό υπολογίζει. Όμως, κανείς δεν ξέρει πόσο θα κρατήσει και κυρίως ποια θα είναι η ψυχολογία των ταξιδιωτών μετά. Είναι λογικό να αναρωτιέται κανείς: μήπως η στιγμή του Airbnb πέρασε ανεπιστρεπτί; ■