Θα έπρεπε να ξεκινήσω από τα λεωφορεία που παραπέμπουν σε εκστρατεία. Αλλά είναι μια ήρεμη καλοκαιρινή μέρα του 1954 και το βλέμμα μου αποσπούν αμέσως οι δύο κυρίες με τα καπέλα στα δεξιά της φωτογραφίας: μαμά και κόρη, ίσως, και δίπλα τους ένας άντρας που αγναντεύει τη θάλασσα. Μόνο υποθέσεις μπορείς να κάνεις για τις σχέσεις ανθρώπων που μπήκαν τυχαία στο κάδρο μιας λήψης ηλικίας 66 ετών. Αλλά πάντα, όταν κοιτάω φωτογραφίες αυτής της εποχής, μου αρέσει να φτιάχνω σενάρια: από πού ξεκινήσαν, τι είδαν τα μάτια τους στη διαδρομή, ποιος τους περιμένει εκεί που πηγαίνουν.
Το μόνο για το οποίο είμαστε σίγουροι εδώ είναι το δρομολόγιο:
Ρίο-Αντίρριο. Επίσης, γνωρίζουμε τον άνθρωπο που έβγαλε τη φωτογραφία. Αφοσιωμένος ερασιτέχνης φωτογράφος και μέλος της Εταιρείας Προστασίας της Φύσης και του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου, ο Στέφανος Μαλικόπουλος απαθανατίζει την Ελλάδα την περίοδο που μπαίνουν σιγά σιγά οι βάσεις για την ελληνική τουριστική βιομηχανία. Τα υπεραστικά λεωφορεία είναι ακόμη ο κανόνας για τη μετακίνηση έξω από τις πόλεις. Οι αποσκευές, βαλίτσες φτιαγμένες από ύφασμα και δέρμα, μαζί ίσως με καλάθια με βρώσιμα, όλα δεμένα σφιχτά στη ράχη του λεωφορείου· μια εικόνα που τα επόμενα χρόνια, με τον εκσυγχρονισμό των μεταφορών, θα γίνεται όλο και πιο σπάνια. Από τη φωτογραφία λείπουν οι ξένοι τουρίστες (200 χιλιάδες όλοι κι όλοι το 1955, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΤ), όπως θα λείψουν και φέτος. Αυτό που δεν λείπει ποτέ είναι η διάθεση για απόδραση, για μια διαφορετική εκδοχή της πραγματικότητας, που με τον χρόνο βαφτίσαμε «διακοπές». ■