Για 72 ολόκληρες ημέρες έμειναν κλειστά. Εδώ και 56 ημέρες άνοιξαν πάλι -με μέτρα και προσοχή. Πώς πήγε τελικά η πολυαναμενόμενη επανέναρξη της εστίασης αυτούς τους δύο πρωτόγνωρους μήνες; Οι γειτονιές αντέχουν, το κέντρο ζορίζεται. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα από το ρεπορτάζ του «Κ», που μίλησε με επαγγελματίες της εστίασης, αλλά και πελάτες, γι’ αυτό το πρώτο παράξενο καλοκαίρι μετά την καραντίνα. Όλοι όμως έχουν ένα κοινό: τον φόβο του τι θα φέρει ο χειμώνας.
«Όλοι λένε ότι ο κόσμος δεν φοβάται, και με έναν τρόπο ισχύει. Τα οικονομικά του είναι που τον ζορίζουν περισσότερο, αυτός είναι ο φόβος του. Όμως, αν κρίνω από εμένα και τις παρέες μου, εκτός από τα χρήματα, υπάρχει και η έγνοια του ιού. Επειδή βγαίνω πολύ, με παίρνουν συχνά και με ρωτάνε: “Εκεί να πάμε; Τους εμπιστευόμαστε; Είναι καθαροί;”. Και μιλάμε για ανθρώπους γύρω στα 30, που δεν ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες. Νομίζω ότι ο κόσμος επιστρέφει στα μαγαζιά που αγαπάει, που ήταν στέκια του και του δημιουργούν την αίσθηση της ασφάλειας, αλλά ξέρει και στα σίγουρα ότι θα περάσει καλά».
Οι ταράτσες και οι αυλές δίνουν λύσεις, όμως το κέντρο ζορίζεται από την έλλειψη τουριστών. © Socrates Baltagiannis via Getty Images/ Ideal Image
Η αίσθηση της ασφάλειας
Αυτό που λέει η Ζωή φαίνεται να επιβεβαιώνεται και από τα όποια στοιχεία υπάρχουν προς το παρόν. Ο περισσότερος κόσμος εμφανίζεται πιο προσεκτικός, πιο επιλεκτικός, σκέφτεται καλύτερα πού και πόσα θα δώσει από τα χρήματά του, προτιμά συχνά τις γειτονιές του, που τις συνήθισε ίσως και τις γνώρισε καλύτερα στην καραντίνα, αποφεύγει τα μέσα μαζικής μεταφοράς όταν πρόκειται για διασκέδαση και, παρότι δεν είναι τρομοκρατημένος, εκτιμά τις επιχειρήσεις που δείχνουν σοβαρότητα και συνέπεια στα μέτρα. «Το να είναι κάποιος τυπικός και σωστός στις αποστάσεις, στις μάσκες, στη χρήση αντισηπτικών, σου δημιουργεί την αίσθηση της ασφάλειας και σου βγάζει μια συνολικότερη σοβαρότητα ως επιχείρηση», λέει ο 45χρονος Μάνος. «Ακόμη κι αν δεν ανησυχείς, που νομίζω ότι στο πίσω μέρος του μυαλού μας όλοι ανησυχούμε, θες να στηρίξεις αυτούς που είναι σωστοί. Προσωπικά βρήκα την ευκαιρία να μείνω στη γειτονιά μου, στο Χαλάνδρι. Προς το παρόν δεν πλησιάζω πολύ το κέντρο, παρότι μου αρέσει, γιατί αποφεύγω τα μέσα και τώρα με τον Μεγάλο Περίπατο ξέρω ότι με το αμάξι δεν θα βγάλω άκρη».
Και ο Μάνος περιγράφει μια συνολικότερη τάση. Οι επιχειρηματίες του κέντρου ανησυχούν περισσότερο, ενώ περιφερειακά οι γειτονιές τα πάνε καλύτερα. Βέβαια δεν φταίει μόνο το ότι οι Αθηναίοι αποφεύγουν το κέντρο, όσο η απουσία των τουριστών, στους οποίους βασίζονταν περισσότερο τα μαγαζιά της ευρύτερης περιοχής. Ακόμα κι εκείνα που δεν φανταζόμασταν. «Τα καλοκαίρια, εμείς είχαμε κατά 60% τουρίστες», λέει στο «Κ» ο Κλεομένης Ζουρνατζής, ένας εκ των τεσσάρων ιδιοκτητών του εστιατορίου Cookoovaya, δίπλα στο Χίλτον. «Τώρα δεν έχουμε ούτε 5%. Επίσης δεν βγαίνει πολύ ο κόσμος άνω των 55-60, που παραδοσιακά ξοδεύει χρήματα στο φαγητό. Η δική μας αίσθηση είναι ότι ο κόσμος δεν βγήκε γιατί φοβάται, όχι γιατί τσιγκουνεύεται τα χρήματα, καθώς σε εμάς το κουβέρ αυξήθηκε. Όμως, στην αρχή ήμασταν 60% κάτω σε τζίρο από πέρυσι και τώρα που βελτιώθηκε λίγο είμαστε ακόμη στο -40%».
Στου Ψυρρή τα ξενοδοχεία και τα Airbnb δεν έχουν ανοίξει κανονικά, ακόμα κι αυτό δυσκολεύει και την εστίαση. «Οι ώρες που συνήθως καλύπτονταν πολύ από τουρίστες (πρωί-μεσημέρι-απογευματάκι) τώρα είναι πιο άδειες γιατί τουρίστες δεν υπάρχουν», λέει ο Κώστας Σκουλικαράκης, ένας εκ των ιδιοκτητών της all-day ελληνικής pub «Το Λοκάλι». «Ο κόσμος έρχεται. Ειδικά στην αρχή που δεν επιτρεπόταν να βάλουμε ανθρώπους μέσα, κάθε Παρασκευή και Σάββατο διώχναμε αναγκαστικά, όμως η κατανάλωση έχει πέσει. Είναι κρατημένοι στο φαγητό, αλλά και στο ποτό δεν πίνουν όσο έπιναν. Δεν περιμέναμε πως θα ήμασταν όπως πέρυσι, όμως έχουμε ένα 35% κάτω και, παρότι συνολικά είμαστε από τα μαγαζιά που πάνε καλά, όλοι φοβούνται τι θα γίνει τον χειμώνα».
Ακόμη και εκείνοι που δεν φοβούνται τον ιό εκτιμούν τις επιχειρήσεις που είναι τυπικές στα μέτρα και δείχνουν σοβαρότητα. ©ΙΝΤΙΜΕ ΝΕWS
«Κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, αλλά διαχειρίσιμη»
«Αν δεν προκύψει ένα πολύ κακό σενάριο επιστροφής του ιού σε επίπεδα lockdown, νομίζω ότι θα εξομαλυνθούν τα πράγματα», λέει πιο αισιόδοξα ο Κώστας Πισιώτης, ιδιοκτήτης των εστιατορίων Nolan (Σύνταγμα) και PROVELEGGIOΣ (Κεραμεικός). «Εμείς εξαρχής καταλήξαμε ότι δεν πρέπει να φοβηθούμε. Να πάμε δυναμικά και να δώσουμε όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη αίσθηση ασφάλειας στον κόσμο. Ανακαινίσαμε τα μαγαζιά, πήραμε προφυλάξεις που τώρα μπορεί να μοιάζουν και λίγο αστείες και γενικώς δεν είδαμε την εποχή αυτή ως εποχή που πρέπει κανείς να φυλάγεται και να περικόπτει. Και νομίζω ότι απέδωσε, ο κόσμος πήρε το μήνυμα και, ενώ σίγουρα είναι κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, είναι διαχειρίσιμη. Αυτό που μας συγκίνησε ήταν η συμπαράσταση του κόσμου, των πελατών μας -μέχρι κάρτες μάς έστελναν-, μας έδωσαν πολύ κουράγιο. Τολμώ να πω ότι ακόμα και οι παραδοσιακά κακότροποι πελάτες, που πάντα υπάρχουν σε ένα μικρό ποσοστό, είναι πιο φειδωλοί στα παράπονά τους ή πιο μειλίχιοι στην έκφραση αυτών». Το Nolan βέβαια είναι ένα στέκι που είχε από πριν πιστούς πελάτες. «Ναι, υπάρχει μια έννοια community, ίσως γι’ αυτό δεν είχαμε πτώση τελικά, παρότι χάσαμε τους τουρίστες, που στο Nolan τουλάχιστον ήταν μεγάλο ποσοστό τα καλοκαίρια. Ψάχναμε να βρούμε πώς έγινε αυτό και καταλήξαμε στο ότι τελικά η λίστα αναμονής ήταν πάντα μεγάλη, οπότε τώρα απλώς εξυπηρετείται η λίστα αναμονής».
Στις γειτονιές, οι επιχειρηματίες εμφανίζονται πιο ικανοποιημένοι. «Η αγορά του Χαλανδρίου πάντα πήγαινε καλά, γιατί ο κόσμος της τη στηρίζει», λέει ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, ιδιοκτήτης του Σπίτι Bar στο Χαλάνδρι. «Αποστολή μας τώρα είναι να κάνουμε τον κόσμο να συνεχίσει να αισθάνεται ασφαλής και άνετα και σε αυτές τις συνθήκες. Εμείς πλέον έχουμε μόνο καθήμενους και άνθρωπο στο μαγαζί που συνεχώς τους μετράει. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς κάποιος δεν τηρεί τα μέτρα, δηλαδή θα δεις ένα κόκκινο φανάρι και θα πεις “εντάξει, μωρέ, ας περάσω”; Αυτή η σοβαρότητα τώρα έχει ένα ειδικό βάρος. Η κατανάλωση έχει πέσει, αλλά δεν περιμένουμε θαύματα, κίνηση υπάρχει, ο κόσμος μάς στηρίζει. Στο DNA του Έλληνα είναι να ζει έξω, και αυτό που βλέπω είναι ότι όσο πιο προσεκτικός και σοβαρός είσαι ως επιχειρηματίας, τόσο καλύτερα πας».
© Βαγγέλης Ζαβός
Η Γλυφάδα πάει καλά
Παρόμοια εικόνα και στη Γλυφάδα, που αντέχει και πάει καλά, καθώς πάντα εξυπηρετούσε ένα κοινό αμιγώς ελληνικό, χωρίς τουρισμό. «Δεν είναι ότι δεν φοβούνται, τα τρία στα δέκα τηλεφωνήματα που παίρνουμε για κρατήσεις», λένε οι υπεύθυνοι του εστιατορίου Feedέλ Asador στη Γλυφάδα, «ρωτάνε για το κατά πόσο τηρούμε τα μέτρα, τι αποστάσεις έχουμε κ.λπ. Όμως παραμένουμε γεμάτοι. Στο κέντρο το αντίστοιχο εστιατόριό μας έχει λιγότερη κίνηση λόγω περιοχής και έλλειψης τουριστών. Όμως η Γλυφάδα επιβιώνει καλά και στηρίζεται από τον κόσμο της. Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι σε σχέση με αυτό που περιμέναμε. Αυτό που μας αγχώνει πλέον είναι ο χειμώνας».
Ο χειμώνας. Ο φόβος για το τι θα φέρει η χειμερινή σεζόν είναι κοινός σε όλους. Όμως, ευτυχώς, όχι μόνο αυτός. «Αυτό που έχει μια σημασία να πούμε είναι πως με αφορμή όλο αυτό υπήρξε μια σύμπνοια και μια ομόνοια στον κλάδο», λέει ο κ. Πισιώτης. «Στην αρχή, ομολογώ πως την αντιμετώπισα με κάποια δυσπιστία, με ξένισε. Όμως αποδείχθηκε αληθινή. Υπήρξε υποστήριξη και συμπαράσταση μεταξύ των συναδέλφων, και για πρώτη φορά υπήρξαν και κάποιες συνδικαλιστικές/συντεχνιακές πρωτοβουλίες. Δεν έχει σημασία ποιες και πόσες προχώρησαν, νομίζω ότι είναι σημαντικό ότι κανείς δεν φοβήθηκε να παραδεχτεί τις δυσκολίες του, ότι γνήσια συνασπιστήκαμε». ■