«Από καιρό είχα καταλάβει ότι κάτι δεν πάει καλά με τον φιλοζωισμό σας». Έτσι ξεκινάει μια επιστολή-χαστούκι ενός από τους πιο πιστούς αναγνώστες μου (επιτρέψτε μου να το υποθέσω απ’ αυτό το «από καιρό»), ο οποίος την κοινοποιεί και στη διεύθυνση της εφημερίδας, φοβούμενος προφανώς ότι θα επιχειρήσω να την αποσιωπήσω. Και από εδώ ξεκινάνε τα προβλήματα με τη λογική. Βλέπετε, ο αναγνώστης έχει τρία από αυτά.
Το πρώτο είναι ότι πιστεύει πως η κακή κριτική, η άλλη άποψη -όσο ακραία κι αν εκφράζεται- προσβάλλει. Είναι αυτή η μοιραία προέκταση της πολιτικής ορθότητας που έχει κατακλύσει τον πολιτισμό μας και μετατρέπει, σταθερά και μοιραία, ανθρώπους που κάποτε είχαν την αναγκαία αυτοεκτίμηση, ώστε να παλεύουν για τα πιστεύω τους, σε αξιολύπητες drama queens. Αν με διάβαζε, όμως, «από καιρό», ίσως να είχε αναγνωρίσει την πεποίθησή μου πως μόνον οι πράξεις προσβάλλουν. Τα λόγια θίγουν μόνο όσους έχουν ήδη μια μεγάλη ρωγμή στην πανοπλία τους. Και πως δεν κρύβω ποτέ τις κακές κριτικές. Στεναχωριέμαι, μάλιστα, που ο περιορισμένος χώρος της σελίδας δεν επιτρέπει παρά την επιλεκτική δημοσίευσή τους.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι κάπως πιο σύνθετο: «Η επιλογή της λέξης “κατασπαράσσουν”, αντί μιας πιο ήπιας, π.χ. δαγκώνουν, που απηχεί και την πραγματικότητα, δείχνει καθαρά πως έχετε μια προκατάληψη για τα σκυλιά και γενικότερα για τα ζώα. Πόσες φορές σκυλιά έχουν κατασπαράξει ανθρώπους, πόσες φορές έχουν δαγκώσει ανθρώπους και πόσες φορές οι άνθρωποι βλάπτουν σκυλιά και γενικότερα ζώα; Σας παραπέμπω στο μαζικό σφάξιμο εκατομμυρίων σκυλιών (αφού πρώτα τα βασανίσουν για να νοστιμίσουν) στην Κίνα, στη Νότια Κορέα και αλλού, για να τα μαγειρέψουν».
Πολλά λογικά προβλήματα εδώ: Αρχικά, το λογικό σφάλμα «του αχυράνθρωπου»: Το ότι χρησιμοποιώ έναν όρο που ο αναγνώστης βρίσκει αδικαιολόγητα σκληρό, δεν σημαίνει αυτόματα ότι η φιλοζωία μου πάσχει – πέραν του ότι, όταν γράφω «κατασπαράσσουν», εννοώ αυτό ακριβώς (ευχόμενος ταυτόχρονα στον αναγνώστη μου να μη χρειαστεί ποτέ να διαπιστώσει ο ίδιος τη διαφορά). Οι επιθετικές αγέλες των αδέσποτων σκυλιών είναι, αυτήν τη στιγμή, το νούμερο ένα επιχείρημα όσων κραυγάζουν για την επαναφορά της ευθανασίας. Και η δική μας υποχρέωση είναι να τους στερήσουμε αυτό το επιχείρημα. Προφανώς όχι με εργαλείο τις ηπιότερες εκφράσεις.
Έπειτα, το σφάλμα «της κόκκινης ρέγγας». Ναι, κάποιοι Κινέζοι τρώνε σκυλιά. Όχι, δεν τα βασανίζουν πρώτα «για να νοστιμίσουν»,‒απλώς αδιαφορούν για το αν θα πεθάνουν υποφέροντας, αλλά δεν έχει σημασία. Τρώνε σκυλιά. Ναι, είναι μια εξαιρετικά απωθητική πρακτική, αλλά, ως παράδειγμα, δεν έχει καμία σχέση με αυτό που συζητάμε. Γιατί δεν είμαστε Κινέζοι.
Και, τέλος, το σφάλμα «του ψεύτικου διλήμματος», αφού δεν έχω φάει ποτέ μου σκύλο, δεν έχω προτρέψει ποτέ κανέναν να το κάνει, και μία από τις πιο φρικτές παιδικές αναμνήσεις μου είναι η κλασική σκηνή στο «Οι Γερμανοί ξανάρχονται», όπου ο ήρωας ανακαλύπτει ότι έχουν φάει τον Φλοξ.
Έχει δυο-τρεις ακόμα τέτοιες μοναδικές στιγμές η επιστολή του αναγνώστη μου. Όπως το μνημειώδες: «Με τη λογική που εσείς έχετε, ένας εξωγήινος με πολύ υψηλότερο IQ από εμάς τους ανθρώπους θα μπορεί να μας βάζει σε κλουβιά και να μας σφάζει επειδή το κρέας μας θα του αρέσει. Και αν εμείς στα κλουβιά κλαίμε, μπορεί εκείνος να νομίζει ότι τραγουδάμε!»
Σε γενικές γραμμές, όμως, είναι μια ευχάριστη έκπληξη. Η μεγαλύτερη αγωνία ενός αρθρογράφου είναι να μην τον διαβάζουν μόνον όσοι συμφωνούν μαζί του. Τουλάχιστον τώρα ξέρω ότι υπάρχει έστω και ένας «από την άλλη πλευρά». ■