Το πιο αξιοπρεπές τελευταίο αντίο;
Πρέπει να έχει περάσει τουλάχιστον μία δεκαετία από τότε που πρωτοδιάβασα για την ιδέα της αποτέφρωσης των κατοικίδιων ζώων. Το πολύ σοβαρότερο ζήτημα της αποτέφρωσης ανθρώπων είχε ήδη διχάσει βαθιά τους ανθρώπους της Εκκλησίας και τα προοδευτικά στελέχη της τότε κυβέρνησης, αλλά για τους τετράποδους συντρόφους μας οι προοπτικές ήταν πάντα περιορισμένες (και συνήθως παράνομες). Ομολογώ ότι κι εγώ ο ίδιος, όταν είχα φύγει πλέον από τη μονοκατοικία με (μεγάλο) κήπο όπου έμενα, βοήθησα δυο τρεις φίλους να θάψουν τα νεκρά σκυλιά τους κάπου ψηλά, στις απομακρυσμένες περιοχές της Πεντέλης…
Βέβαια, η αποτέφρωση ζώων δεν ήταν ποτέ καινοφανής ιδέα. Παντού στον κόσμο, όταν ξεσπούσε μια επιδημία που έπληττε παραγωγικά ζώα, οι κυβερνήσεις έδιναν την εντολή για μαζικές καύσεις, απολύτως απαραίτητες για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Για τα κατοικίδια όμως, για λόγους που ποτέ δεν κατάφερα να εξηγήσω, παρέμενε ένα θέμα ταμπού. Μέχρι πρότινος. Όταν το μάτι μου πήρε ένα άρθρο σε περιοδικό, που εξηγούσε, ένα προς ένα, το γιατί η καύση του αγαπημένου σας ζώου είναι η πιο αξιοπρεπής επιλογή.
Και συμφωνώ απόλυτα. Τα νεκροταφεία ζώων μού φαίνονταν πάντα σαν να προσπαθούν να εξισορροπήσουν –ανεπιτυχώς– το κωμικό με το μακάβριο, το πένθος με την ξιπασιά, την αλαζονεία με την ταπεινοφροσύνη. Και τυχαίνει να γνωρίζω, από ανθρώπους που κατέφυγαν σ’ αυτή την επιλογή, ότι κανένας τους δεν επισκέφθηκε τον τάφο του ζώου του μετά την αρχική «τελετή». Η ρομαντική ερμηνεία θα μπορούσε να είναι ότι, σε αντίθεση με τους ανθρώπους που χάσαμε, ο συναισθηματικός δεσμός με τα ζώα μας είναι τόσο ισχυρός που δεν έχει ανάγκη την υπενθύμιση ενός συγκεκριμένου, συγκινησιακού τοπόσημου. Η πρακτικότερη: απλώς βαριούνται.
Η αποτέφρωση, όμως, είναι μια εντελώς διαφορετική υπόθεση. Κατ’ αρχάς, δεν δεσμεύει γη (ένα ζήτημα που σε πολλές περιοχές του πλανήτη είναι ήδη τεράστιο και δυσεπίλυτο, ειδικά όταν πρόκειται για θρησκευτικά δόγματα που επιβάλλουν όχι μόνο την ταφή των ανθρώπων, αλλά και την εσαεί διατήρηση του ταφικού μνημείου, ως σεβασμό στη μνήμη του νεκρού). Έπειτα, δεν γεννά συναισθηματικά υποκατάστατα. Οι νεκροί μας (και ίσως αυτό να ισχύει ακόμα και για τα ζώα μας) παραμένουν ζωντανοί μέσα από τις κοινές μας μνήμες και το πόσο συχνά τις ανασύρουμε. Τα μαυσωλεία είναι μνημεία της δικής μας οίησης, της δικής μας υπεροψίας. Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι οι νεκροί δεν τα έχουν καθόλου ανάγκη…
Αποτέφρωση λοιπόν. Χωρίς φανφάρες και κενολογήματα. Χωρίς καν τεφροδόχους. Τα δικά μου σκυλιά παραμένουν ζωντανά μέσα από τις διηγήσεις των κατορθωμάτων – και των αταξιών τους. Μέσα από τις φωτογραφίες των στιγμών που απολαύσαμε μαζί. Και μέσα από τα πιο ανακουφιστικά όνειρά μου, γιατί κάθε φορά που νιώθω πρεσαρισμένος, ξέρω ότι το βράδυ θα με επισκεφτεί ο λατρεμένος μου κ. Τσούι, για να περπατήσουμε πάλι μαζί στα μονοπάτια της Πάρνηθας, να κολυμπήσουμε στα νερά της Κρήτης ή απλώς για να του πω τα βάσανά μου.
Αν τα ζώα μάς μυούν στην απλότητα, στη δωρικότητα και στην απουσία του περιττού, πόσο λάθος θα ήταν να κλείσουμε το κεφάλαιο της κοινής μας πορείας στη ζωή με τα ακριβώς αντίθετα από αυτά που μας δίδαξαν… ■