Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα για τον Καρκίνο του Μαστού, η Εριέττα Παπαδογιάννη μιλάει για το πώς πέρασε από τις συμπληγάδες της νόσου την οποία εμφανίζει μία στις οκτώ γυναίκες σε όλο τον κόσμο.
«Η ασθένεια είναι η σκοτεινή πλευρά της ζωής, μια δεύτερη υπηκοότητα. Αν και όλοι προτιμούμε να χρησιμοποιούμε μόνο το διαβατήριο του υγιούς, αργά ή γρήγορα θα υποχρεωθούμε, έστω και για λίγο, να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας ως πολίτη εκείνου του άλλου τόπου», έγραψε κάποτε η Αμερικανίδα συγγραφέας Σούζαν Σόνταγκ. Σε αυτόν τον τρομακτικό τόπο η Εριέττα Παπαδογιάννη, στέλεχος μεγάλης ελληνικής βιομηχανίας, βρέθηκε όταν διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού. Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τον Καρκίνο του Μαστού, μιλάει ανοιχτά για το πώς πάλεψε με μια νόσο που δυστυχώς παραμένει ταμπού για μεγάλο μέρος της κοινωνίας μας.
Η αρχή
«Ο καρκίνος του μαστού εισέβαλε στη ζωή μου ξαφνικά, πριν από τέσσερα χρόνια. Έτσι δεν συμβαίνει πάντα; Το πρόβλημα βρέθηκε σε έναν ετήσιο διαγνωστικό έλεγχο. Μέχρι τότε δεν είχε ποτέ περάσει από το μυαλό μου ότι θα βρισκόμουν σε αυτή τη θέση. Δεν είχα οικογενειακό ιστορικό. Νόμιζα πως διέθετα ένα είδος ατρωσίας. Η ογκολόγος στην οποία απευθύνθηκα, αφού με εξέτασε, μου έπιασε το χέρι και μου είπε: “Έχετε κάποιον να σας συμπαρασταθεί;”. Δεν μπορώ να περιγράψω πώς αισθάνθηκα εκείνη τη στιγμή. Μου κόπηκε η λαλιά από το σοκ, τον φόβο και τον πανικό. Σαν να με είχαν παγιδέψει σε ένα λαγούμι, σε ένα σκοτεινό κελί, όπως εκείνο του “Εξπρές του μεσονυκτίου”».
Χωρίς ένα «κατάρτι»
«Το πιο δύσκολο είναι η διάγνωση και το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μέχρι να καταλάβεις τι ακριβώς έχεις και αν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί. Είσαι μετέωρος, αισθάνεσαι ότι δεν έχεις ούτε ένα “κατάρτι” να πιαστείς. Νιώθεις απόγνωση γιατί συνειδητοποιείς ότι κανείς και τίποτα δεν μπορεί να σε βοηθήσει – ούτε τα χρήματα, ούτε οι γνωριμίες, ούτε η μαμά σου. Έλεγα: Δεν γίνεται να κοιμηθώ για κάποιους μήνες και να ξυπνήσω όταν όλα -χειρουργείο, χημειοθεραπεία, ακτινοβολίες- θα έχουν τελειώσει; Από τη στιγμή όμως που η διάγνωση γίνει και αρχίσει η θεραπεία, τα υπόλοιπα είναι διαδικαστικά. Αυτό, τουλάχιστον, συνέβη σ’ εμένα. Ήταν σαν να έπεσα από τον όγδοο όροφο, αλλά κατάφερα να σταθώ στα πόδια μου!»
Η μαστεκτομή δεν ήταν δίλημμα
«Έκανα μαστεκτομή. Δεν υπήρξε δίλημμα, δεν αμφιταλαντεύτηκα. Από τη στιγμή που οι γιατροί είπαν πως έπρεπε να γίνει, ήταν μονόδρομος. Να άλλο ένα κοινωνικό ταμπού που έχει κάνει πολλές νέες γυναίκες να έχουν ακούσει λάθος πράγματα και να ντρέπονται. Ας μη φοβούνται τη μαστεκτομή, όμως, αν ιατρικώς είναι απολύτως αναγκαία. Το σημαντικό είναι να αντιμετωπιστεί σωστά ο καρκίνος, να μη γίνουν λάθη. Δεν είναι εύκολη διαδικασία, αλλά δεν θα τους στερήσει τίποτε από όσα αγαπούν. Είμαι ένα ζωντανό παράδειγμα: πάντα αγαπούσα τη θάλασσα, αλλά κολυμπούσα μικρές αποστάσεις και έφτασα τώρα να συμμετέχω σε αγώνες ανοιχτής θάλασσας 5 χιλιομέτρων και να τρέχω σε μαραθωνίους. Ήταν μια υπόσχεση που έδωσα στον εαυτό μου: να γίνω καλά και να τρέξω σε μαραθώνιο. Πρόσφατα ξεκίνησα να συμμετέχω σε αγώνες τριάθλου, που συμπεριλαμβάνει κολύμβηση, ποδηλασία και τρέξιμο. Κι ας έχω αφαιρέσει όλους τους λεμφαδένες από τη δεξιά μου μασχάλη. Άλλωστε τον αθλητισμό τον κάνεις με την ψυχή, το σώμα απλώς το χρησιμοποιείς».
Το «κακό»
«Λίγο καιρό αφότου τελείωσα τις χημειοθεραπείες, στο γυμναστήριο συνάντησα μια παλιά μου συμμαθήτρια. “Χαίρομαι που γυμνάζεσαι, γιατί νόμιζα ότι έχεις το κακό”, μου είπε, λες και δεν θα μπορούσα να γυμνάζομαι. Δεν της απάντησα. Το κακό… Δυστυχώς, ακόμη υπάρχει τέτοια αντίληψη, ακόμη άνθρωποι διστάζουν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη “καρκίνος”, κάποιοι φοβούνται μέχρι και ότι θα κολλήσουν. Με είχε επηρεάσει αυτή η περιρρέουσα ατμόσφαιρα σε σχέση με την ασθένεια, η οποία είναι συχνά φορτωμένη με παρανοήσεις και προκαταλήψεις. Δεν έλεγα ότι είχα πρόβλημα υγείας παρά μόνο σε όσους θεωρούσα πολύ δικούς μου ή σε όσους ήταν απολύτως απαραίτητο».
Μια ασθένεια-ταμπού
«Με τον καιρό συνειδητοποίησα ότι, ενώ μιλούσα συνεχώς για ένα άλλο και εντελώς διαφορετικό πρόβλημα υγείας που αντιμετώπισα στο παρελθόν, το πρώτο που μου… έσπασε τον τσαμπουκά (έσπασα το μηριαίο οστό κάνοντας σκι και έμεινα μερικές εβδομάδες σε νοσοκομείο της Ιταλίας), την περιπέτεια με τον καρκίνο την είχα θάψει, την είχα κρύψει κάτω από το χαλάκι. Γι’ αυτό αποφάσισα να σου μιλήσω. Οι καρκινοπαθείς δεν φτάνει που έχουν να δώσουν τη μάχη για τη ζωή τους, κουβαλούν και το φορτίο μιας ασθένειας-ταμπού, που δεν πρέπει να συζητείται, που πρέπει να μένει μέσα στους τοίχους του σπιτιού τους. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Δεν γίνεται, εν έτει 2020, να υπάρχουν γυναίκες με καρκίνο του μαστού που θεωρούν τη νόσο προσωπική τους αποτυχία και σύζυγοι που αφήνουν τις γυναίκες τους ή δεν μπορούν να τους συμπαρασταθούν…»
Οι ασθενείς και οι άλλοι
«Σε πολλούς ασθενείς υπάρχει η αντίληψη ότι ο καρκίνος είναι ένας σταυρός που οφείλει κανείς να κουβαλήσει μόνος του, χωρίς να βαραίνει και να “μαυρίζει” τους άλλους. Το σκέφτηκα κι εγώ. Ο τρόπος που αντέδρασαν οι δικοί μου άνθρωποι με έπεισε ότι είχα άδικο που το φοβόμουν. Στους γονείς μου το είπα μία μέρα πριν ξεκινήσω τη χημειοθεραπεία. Σοκαρίστηκαν, αλλά μου συμπαραστάθηκαν. Η σχέση μου με στήριξε με τον πιο ουσιαστικό τρόπο. Το επαγγελματικό μου περιβάλλον επίσης, με διακριτικότητα και ζεστασιά. Αφέθηκα στα συναισθήματά μου, δεν ύψωσα τείχη με τους ανθρώπους που έχω επιλέξει να είναι δίπλα μου. Έκλαψα στην αγκαλιά τους, εγώ που παλιά δεν έκλαιγα ποτέ. Από την εμπειρία μου, όμως, λέω ότι προτεραιότητα έχει ο ασθενής. Αν κάποιοι συγγενείς ή φίλοι σου δεν είναι ώριμοι ή ικανοί να το διαχειριστούν, καλύτερα να μην το μάθουν. Το δικό σου πρόβλημα πρέπει πρώτα να λύσεις και μετά να σε απασχολήσουν οι άλλοι. Δεν είναι θέμα υπέρμετρου εγώ, είναι ζήτημα επιβίωσης».
Κοιτώντας τον «εχθρό» κατάματα
«Αν αγνοήσεις τον καρκίνο κι αν τον υποτιμήσεις, θα χάσεις. Πρέπει να τον σεβαστείς, χωρίς όμως πανικό, και να τηρήσεις πιστά όσα σου πουν οι γιατροί που θα επιλέξεις. Ακολουθείς τα θεραπευτικά πρωτόκολλα με αφοσίωση. Όχι μαντζούνια και διαλογισμούς, όχι ψευδαισθήσεις του τύπου “με τη δύναμη της θέλησης θα το ξεπεράσω”. Όταν ένα αυτοκίνητο έρχεται κατά πάνω σου, η λύση δεν είναι να γυρίσεις το κεφάλι σου αλλού για να μην το βλέπεις. Πρέπει να το δεις κατάματα για να προλάβεις να κινηθείς σωστά ώστε να μη σε χτυπήσει».
Η νέα γενιά
«Το μεγάλο στοίχημα είναι η νέα γενιά. Να καταλάβουν τα κορίτσια και φυσικά και τα αγόρια τι σημαίνει καρκίνος του μαστού, μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κατανόησης της διαφορετικότητας, της ενσυναίσθησης και της “συμπερίληψης”. Να μάθουν την αξία της πρόληψης, να μην κρύβονται. Κι αυτά πρέπει να τα διδάσκονται στα σχολεία, με τρόπο όχι ξύλινο και επιφανειακό, αλλά άμεσο και ουσιαστικό. Ούτε με όρους lifestyle – τηλεοπτικά σποτ με “επωνύμους” και άλλα στερεότυπα…»
Κραυγή για αγάπη
«Αν μια γυναίκα με καρκίνο του μαστού νιώσει την ανάγκη να ζητήσει ψυχολογική βοήθεια από κάποιον ειδικό, ας μη διστάσει. Εγώ το έκανα. Άλλωστε, όταν το σώμα φαίνεται ότι ασθενεί, η ψυχή κάτι θέλει να πει. Η ψυχοθεραπεύτρια μου είπε ότι συχνά μια σοβαρή ασθένεια είναι κραυγή για αγάπη. Δεν το είχα συνειδητοποιήσει ποτέ έως τότε. Δεν μου έλειπε η αγάπη, ίσως όμως τη χρειαζόμουν με διαφορετικό τρόπο. Τώρα πια ξέρω πως την έχω βρει, ξέρω τι έχει πραγματικό νόημα για μένα».
Πορεία προς την ωριμότητα
«Τέσσερα χρόνια μετά, ειλικρινά σου το λέω, αισθάνομαι ότι ο καρκίνος ήταν η σημαντικότερη εμπειρία της ζωής μου. Με άλλαξε, με έκανε να συνειδητοποιήσω πράγματα που αγνοούσα για τους άλλους και τον εαυτό μου. Προσάρμοσα τη ζωή μου στα νέα δεδομένα, έγινα πιο επιλεκτική, πιο ουσιαστική, πιο δυνατή, πιο αποφασιστική αλλά ταυτόχρονα και πιο τρυφερή. Είμαι ευγνώμων γιατί μου δόθηκε η ευκαιρία για ένα reset – για επανεκκίνηση. Ποτέ δεν είπα “γιατί να συμβεί σε εμένα;”, ούτε μία στιγμή δεν θυμάμαι να θύμωσα. Η μάχη που έδωσα με έφερε πιο κοντά σε πολλούς ανθρώπους, με γέμισε συναισθήματα: χαρά, αγάπη, πολλή αγάπη, συγκίνηση, ελπίδα και πίστη. Έμαθα να εμβαθύνω στα πράγματα, να συμφιλιώνομαι και να συγχωρώ. Κυρίως, έμαθα ότι η δύναμή μας δεν βρίσκεται στο τρωτό σώμα μας αλλά στην ψυχή μας: το σώμα μας είναι απλώς το όχημα που χρησιμοποιούμε. Δεν θέλω να ακουστεί ως ύβρις, γιατί καθημερινά άνθρωποι πεθαίνουν από αυτή την ασθένεια και κανείς δεν μπορεί να πει ότι είναι νικητής, αλλά άξιζε τον κόπο αυτό που μου συνέβη. Ήταν μια αφορμή να προχωρήσω κάνοντας πιο σίγουρα και σταθερά βήματα, βάζοντας καθετί στη σωστή του διάσταση. Ο καρκίνος μου ήταν ένα ξύπνημα, μια πορεία προς την ωριμότητα, προς μια βαθύτερη κατανόηση του κόσμου, του εαυτού μου και του αληθινού σκοπού στη ζωή μου».
Αντί υστερόγραφου
«Λατρεύω τις βουτιές. Το πρώτο καλοκαίρι, όταν έκανα ακόμα χημειοθεραπείες, βρέθηκα σε ένα αγαπημένο Κυκλαδονήσι. Πήγα σε μια εξέδρα, έβγαλα την περούκα και βούτηξα με λαχτάρα! Μια παρέα αγοριών που ήταν εκεί δίπλα, βλέποντάς με, σκούντηξαν ο ένας τον άλλο και είπαν: “Wow, cool!”. Aκόμη χαμογελώ όταν το σκέφτομαι. Η ζωή είναι μια όμορφη περιπέτεια. Προσπαθώ να μην το ξεχνώ ούτε λεπτό». ■
Eυχαριστίες προς τη Διοίκηση του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) και το Αθλητικό Κέντρο Γουδή.