Στιγμές 2020

Το τέλος της αθωότητας
Έπειτα από 52 ημέρες στην εντατική και αφού τα τεστ άρχισαν να βγαίνουν επιτέλους αρνητικά, οι γιατροί του Hospital del Mar στη Βαρκελώνη σκέφτηκαν ότι η θέα της Μεσογείου και το φως του ήλιου θα έκαναν καλό στην αποθεραπεία του 60χρονου Φρανσίσκο Εσπάνα. Ένα δεκάλεπτο τη μέρα. Εξ ου και προέκυψε η παρακάτω παράξενη φωτογραφία, μία από αυτές που επιλέξαμε για να αφηγηθούμε στις σελίδες που ακολουθούν πώς κύλησε αυτή η έτσι κι αλλιώς παράξενη χρονιά. Ξεκινώντας από τις πρώτες μέρες του χρόνου, όταν άρχισαν να πληθαίνουν οι τρομακτικές ειδήσεις από την Κίνα, και καταλήγοντας στον πρώτο εμβολιασμό, πριν από λίγες ημέρες, της 91χρονης Αγγλίδας Μάργκαρετ Κίναν. Στο ενδιάμεσο αποτυπώνονται όλα όσα ζήσαμε: ο πόνος, ο φόβος και η αγωνία, οι απορίες, ο εγκλεισμός. Η ζωή επίσης, υπό το πρίσμα πάντα του ιού, είτε επρόκειτο για ένα μπάνιο στη θάλασσα είτε για το πώς γιορτάσαμε το Πάσχα ή για τις αμερικανικές εκλογές. Σε όλες τις εικόνες διαφαίνεται η αγωνιώδης προσπάθεια της ανθρωπότητας να προσαρμοστεί και να αντιμετωπίσει την πανδημία, να συνέλθει από το δυνατό αυτό χαστούκι που κλόνισε μια σειρά ψευδαισθήσεων και φανέρωσε με κυνισμό τις αδυναμίες μας. Αν διδαχτήκαμε κάτι από αυτό το σκληρό μάθημα και αν γίναμε τελικά πιο σοφοί και πιο δυνατοί, όπως διαλαλούν οι αισιόδοξοι, μένει να το δούμε. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μετά το 2020 δεν θα είμαστε ποτέ ξανά οι ίδιοι. Αυτονόητες, λοιπόν, οι ευχές για μια καλύτερη, πολύ καλύτερη χρονιά. ― Άθως Δημουλάς © AP Photo/Emilio Morenatti

Τα νέα από τη Γουχάν
30 Ιανουαρίου. Στην Κίνα, οι νεκροί από τον νέο κορωνοϊό, όπως τον αποκαλούν ακόμη, είναι 213. Οι 159 εξ αυτών στη Γουχάν, η οποία τελεί υπό γενικό lockdown. Μια βιομηχανική πόλη 11 εκατομμυρίων κατοίκων είναι στο pause. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακηρύσσει τον κορωνοϊό ως έκτακτη υγειονομική κατάσταση διεθνούς ενδιαφέροντος και οι φωτορεπόρτερ του γαλλικού πρακτορείου AFP τραβούν αυτή τη φωτογραφία: ο πρώτος νεκρός σε δημόσια θέα. Η εικόνα, που αποτυπώνει την ψυχρή πραγματικότητα της επιδημίας, κάνει τον γύρο του κόσμου και εμείς την κοιτάμε αποσβολωμένοι στις οθόνες τηλεοράσεων και ηλεκτρονικών συσκευών. Ένας μασκοφορεμένος άνδρας γύρω στα 60, με μια σακούλα με ψώνια στο χέρι, κείτεται νεκρός στη μέση του δρόμου. Οι στολές προστασίας των διασωστών πλάι του δίνουν τον τόνο του φόβου. Αυτόν με τον οποίο θα ζούσαμε τελικά όλη τη χρονιά. ― ΜΑΝΙΝΑ ΝΤΑΝΟΥ © Hector RETAMAL / AFP/Visualhellas.gr

Με κομμένα τα φτερά
Παρατηρώντας τις διαστάσεις που έπαιρνε η επιδημία στην Κίνα, οι αεροπορικές εταιρείες του πλανήτη αποφάσισαν να σταματήσουν για λίγες εβδομάδες τις πτήσεις από και προς τη Γουχάν. Σταδιακά η διακοπή πτήσεων επεκτεινόταν σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη της Γης και για όλο και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Εκατομμύρια αεροπλάνα, όπως αυτά της φωτογραφίας από το Διεθνές Αεροδρόμιο της Γουχάν, έμειναν καθηλωμένα για μήνες στα αεροδρόμια του πλανήτη. Από εκείνες τις πρώτες ημέρες του 2020 πέρασαν έντεκα μήνες. Περισσότερες από είκοσι αεροπορικές εταιρείες ακύρωσαν ολοκληρωτικά τις πτήσεις τους και σχεδόν σαράντα τις μείωσαν από 25 έως 95%. Οι προσφερόμενες θέσεις επιβατών περιορίστηκαν κατά 51%, ενώ χάθηκαν περίπου 400 δισεκατομμύρια δολάρια λόγω της μείωσης του αριθμού επιβατών, που έφτασε το 60%. ― ΜΑΡΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ©EPA/YUAN ZHENG

Τα νοσοκομεία που «φύτρωσαν»
Στις αρχές Φεβρουαρίου, περισσότερα από 400 άτομα είχαν χάσει τη ζωή τους και 20.000 είχαν μολυνθεί από τον κορωνοϊό στην επαρχία Χουμπέι, με επίκεντρο τη Γουχάν, την «πρωτεύουσα» τότε της επιδημίας Covid-19. Δεκάδες αθλητικές, πολιτιστικές και εκθεσιακές εγκαταστάσεις μετατράπηκαν σχεδόν εν μια νυκτί σε προσωρινά νοσοκομεία –σαν αυτό της φωτογραφίας– προσφέροντας 10.000 νοσοκομειακά κρεβάτια σε μια πόλη που τα χρειαζόταν απεγνωσμένα, καθώς τα κρούσματα αυξάνονταν ραγδαία. Το μεγαλύτερο επίτευγμα, φυσικά, υπήρξε η ανέγερση δύο νοσοκομείων-μαμούθ σε μόλις ένα δεκαήμερο. Επτά χιλιάδες εργάτες δούλεψαν νυχθημερόν σε βάρδιες για την ανέγερση του νοσοκομείου Huoshenshan (βουνό του Θεού της Φωτιάς στα κινεζικά), έκτασης 60.000 τ.μ. και δυναμικότητας 1.000 κρεβατιών. Το νοσοκομείο Leishenshan (βουνό του Θεού του Κεραυνού) συνεισέφερε επιπλέον 1.600 κρεβάτια για την περίθαλψη των νοσούντων. Η τιτάνια προσπάθεια της ανέγερσης μεταδόθηκε σε live streaming, συγκεντρώνοντας δεκάδες εκατομμύρια views. ― ΜΑΡΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ © Xiao Yijiu/Xinhua via AP

Η μεγάλη επιδρομή
Τα λιγοστά γαλακτοκομικά προϊόντα που έχουν απομείνει στα ράφια ενός σούπερ μάρκετ της πόλης Χάρπεντεν, στο Χέρτφορντσιρ της Βρετανίας, στις 18 Μαρτίου μαρτυρούν τις επιδρομές των καταναλωτών υπό τον φόβο της έλλειψης βασικών καθημερινών αγαθών, καθώς η πανδημία εξελίσσεται. Την ίδια μέρα, οι βρετανικές αρχές ανακοινώνουν ότι οι θάνατοι από κορωνοϊό έχουν ξεπεράσει τους 100. Συγχρόνως, η λίρα βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο της, έναντι του δολαρίου, από το 1985, ενώ ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον αναγγέλλει το κλείσιμο των σχολείων. Το επόμενο διάστημα, τα ράφια θα φιλοξενούν ξανά τα συνήθη προϊόντα και τα καρότσια θα γεμίσουν και πάλι. Και για πολλούς Βρετανούς, όπως και για εκατομμύρια καταναλωτές ανά τον κόσμο, μια επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ θα παραμείνει μία από τις ελάχιστες επιτρεπόμενες «βόλτες» του 2020.― ΕΛΙΣ ΚΙΣ © REUTERS/Peter Cziborra

Ένα βράδυ στο Σάο Πάολο
Φωτογραφία ή καλύτερα ακτινογραφία από το Σάο Πάολο της Βραζιλίας, 19 Μαρτίου, εν μέσω μερικού lockdown, το οποίο οι τοπικές αρχές έχουν επιβάλει στις δύο μεγάλες πόλεις της χώρας (μαζί με το Ρίο ντε Τζανέιρο). Ο πρόεδρος Μπολσονάρο αρνείται να επιβάλει περιορισμούς, υποτιμά τον ιό και τον αποκαλεί «γριπούλα», βάζοντας σοβαρή υποψηφιότητα για τον τίτλο του πιο επικίνδυνου ηγέτη-αρνητή που είδε ο πλανήτης σε αυτή την πανδημία. Λίγους μήνες αργότερα θα νοσήσει και ο ίδιος, αφού περιφέρεται για καιρό χωρίς μάσκα και χωρίς να κρατάει τις απαραίτητες αποστάσεις. Τελικά, ξεπέρασε τον ιό, όμως δεν μπορεί να πει κανείς το ίδιο και για τη χώρα του. Η Βραζιλία έχει πληγεί δραματικά (περισσότεροι από 185.000 θάνατοι συνολικά έως τώρα), με τους νεκρούς να φτάνουν πλέον τους 1.000 την ημέρα. ― ΜΑΝΙΝΑ ΝΤΑΝΟΥ © Victor Moriyama/The New York Times

Τότε που ο κόσμος ακινητοποιήθηκε
«Ωραία», θα έλεγα αν δεν κινδύνευα να χαρακτηριστώ ανάλγητη. Δεν ήταν ωραίο το 2020· ήταν άσπλαχνο με την ανθρωπότητα, σκληρό με τα όνειρά μας, ισοπεδωτικό με τις επιθυμίες μας. Όμως λέω «ωραία» για την παρηγορητική θαλπωρή αυτής της καθημερινής εικόνας του περασμένου Μαρτίου: για το φωτεινό μπλουζάκι του κοριτσιού και τον μαλλιαρό σκύλο της, το φαγητό που μοιράζονται οι δύο γυναίκες, κι ας βρίσκονται σε διαφορικό δωμάτιο, τον πολύχρωμο μικρόκοσμο του νεοϋορκέζικου σπιτιού που σαν άγκυρα τις κρατάει ασφαλείς στο παρόν. Για όσους καταφέραμε να φτάσουμε μέχρι εδώ σώοι, αντιμετωπίζοντας τους βαθύτερους φόβους μας για την ασθένεια και τον θάνατο, για όσους επιβιώσαμε και συνεχίζουμε να προσπαθούμε, αυτή θα είναι η χρονιά της παύσης. Η φωτογραφία θα μπορούσε να έχει τίτλο «Τότε που ο κόσμος ακινητοποιήθηκε». Και όλοι θα ξέρουμε πως τραβήχτηκε το 2020. ― ΜΑΡΩ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ © Brittainy Newman/The New York Times

Αντίδοτο ανθρωπιάς
Πριν η πανδημία γίνει «η νέα κανονικότητα» για τον πλανήτη, πριν εξοικειωθούμε με εικόνες όπως αυτή, υπήρξε το Μπέργκαμο. Η Λομβαρδία, στη βόρεια Ιταλία, με σχεδόν 25.000 θανάτους, «λαβώθηκε» από τον κορωνοϊό όσο καμία άλλη περιφέρεια της Ευρώπης. Ειδικά στο Μπέργκαμο, την πρωτεύουσά της, ο απολογισμός είναι δραματικός: δεν υπάρχει κάτοικος που να μην έχασε κάποιον συγγενή... Εδώ, αρχές Απριλίου, εθελοντές του ιταλικού Ερυθρού Σταυρού σε επισκέψεις ασθενών με Covid-19 κατ’ οίκον. Γιατί, ευτυχώς, το είδαμε κι αυτό σε πολλές χώρες: η διάθεση για προσφορά, η ενσυναίσθηση και η αλληλεγγύη να υπερισχύουν του φόβου της νόσησης και του θανάτου. ― ΤΑΣΟΥΛΑ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ © Marco Di Lauro/Getty Images/Ideal Image

Δυόμισι μήνες μετά
Οι πιο άτυχοι άνθρωποι στον κόσμο για τους πρώτους μήνες του 2020, οι κάτοικοι της Γουχάν, έγιναν ξαφνικά οι πιο τυχεροί άνθρωποι στον κόσμο στις 8 Απριλίου. Ήταν αυτοί που ξεμπέρδεψαν. Τη στιγμή που ο δυτικός κόσμος βρισκόταν σε lockdown και απόγνωση, η πόλη από την οποία ξεκίνησαν όλα επέστρεφε στους κανονικούς της ρυθμούς. Η άρση των περιοριστικών μέτρων στη Γουχάν, σχεδόν δυόμισι μήνες μετά την επιβολή τους, έδωσε την ευκαιρία στους τρεις φίλους της φωτογραφίας να διοργανώσουν αυτό το παράξενο, υπαίθριο δείπνο-reunion. Στα πρόσωπά τους διακρίνονται η ταλαιπωρία και η ανακούφιση – αυτό που δεν διακρίνεται είναι το σημάδι της ιστορίας. Αυτοί οι τρεις και τα 11 εκατομμύρια συμπολίτες τους θα είναι πάντα οι κάτοικοι της Γουχάν και το όνομα της πόλης τους θα προκαλεί για δεκαετίες δυσάρεστους συνειρμούς. Πολύ δυσάρεστο και άδικο, αλλά το στίγμα θα αργήσει να φύγει. ― AΘΩΣ ΔΗΜΟΥΛΑΣ © EPA/ROMAN PILIPEY

«Χριστός Ανέστη» στο μπαλκόνι
Κι ύστερα ήρθε η Ανάσταση. Η Ελλάδα ακόμα σε καραντίνα, κι έτσι βγήκαμε στα μπαλκόνια, όσοι είχαμε τουλάχιστον, στα οποία μεταφέρθηκε την άνοιξη όλος μας ο κόσμος – η βόλτα, το γυμναστήριο, το γραφείο, η παιδική χαρά. Οι περισσότεροι κρατούσαν κεριά που όμως δεν μετέφεραν το Άγιο Φως, αλλά αυτό του αναπτήρα –το Άγιο Φως έφτασε στην Αθήνα, αλλά δεν μοιράστηκε στον κόσμο–, υπό τους ήχους του «Χριστός Ανέστη» που έφτανε από τα μεγάφωνα των άδειων εκκλησιών. Πάνε τα οικογενειακά γλέντια, το σούβλισμα του οβελία, οι εκδρομές, η επιστροφή στο χωριό. Του χρόνου είπαμε και γι’ αυτά. Και μπορεί εμείς να μην ανασταινόμαστε, όμως τα μπαλκόνια μας εκείνο το βράδυ μάς θύμιζαν ότι, ακόμα κι έτσι, η ζωή συνεχίζεται. ― ΜΑΝΙΝΑ ΝΤΑΝΟΥ ©AP Photo/Michael Varaklas

Ο άνθρωπος της στιγμής
«Προσπάθησα να δίνω χρήσιμες πληροφορίες, να απαντώ στα ερωτήματα των δημοσιογράφων και κάποιες φορές να εμψυχώνω μια κοινωνία που αγωνιούσε [...]. Αναπάντεχα και απροσδόκητα βρέθηκα τόσο κοντά σας μέσω του τηλεοπτικού φακού», δήλωσε ο Σωτήρης Τσιόδρας απευθυνόμενος στους πολίτες στα τέλη της περασμένης άνοιξης. Ο μέχρι τότε άγνωστος εκτός ιατρικής και ακαδημαϊκής κοινότητας καθηγητής Παθολογίας - Λοιμωξιολογίας έκανε διακριτικά την εμφάνισή του στα μέσα ενημέρωσης από τον Φεβρουάριο, ως εκπρόσωπος του Υπουργείου Υγείας, ενώ από τις 16 Μαρτίου έγινε καθημερινός «επισκέπτης» σε χιλιάδες ελληνικά σπίτια μέσω του «ραντεβού των 18.00» για την ενημέρωση για τον κορωνοϊό. Ειδικά κατά το ανοιξιάτικο lockdown, όταν η επιδημιολογική εικόνα της χώρας ήταν απροσδόκητα καλή σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, τα ποσοστά αποδοχής του κ. Τσιόδρα από τον ελληνικό λαό άγγιξαν το απόλυτο. ― ΜΑΡΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ©ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΒΛΑΧΟΣ

Μια βουτιά στο Νιούκαστλ
Τέλη Απριλίου και τα lockdown σε όλο τον κόσμο καλά κρατούν. Ο Βρετανός τριαθλητής Λόιντ Μπέμπινγκτον ξέρει ότι δεν θα χρειαστεί να είναι έτοιμος για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο, καθώς η αναβολή τους έχει ήδη ανακοινωθεί, όμως γνωρίζει καλά, όπως και οι περισσότεροι επαγγελματίες αθλητές, ότι δεν έχει περιθώριο να αφήσει τη φυσική του κατάσταση στην τύχη της. Η λύση; Μια φουσκωτή πισίνα στην πίσω αυλή στο σπίτι του στο Νιούκαστλ, όπου, δεμένος με έναν ιμάντα κολυμπά ώρες στατικά, με τον πατέρα του και τους γείτονες να τον επευφημούν. Δεν ήταν ο μόνος που βρήκε τέτοιες λύσεις. Πολλοί αθλητές μετέτρεψαν τμήματα των σπιτιών τους σε αυτοσχέδια γυμναστήρια/κολυμβητήρια, προκειμένου να διασώσουν όχι μόνο τη φόρμα, αλλά και την ψυχολογία τους. Μπορεί να μην είμαστε όλοι αθλητές, αλλά καταλαβαίνουμε το γιατί. Όλοι πασχίσαμε φέτος να χωρέσουμε ολόκληρο τον κόσμο μέσα στο σπίτι μας. ― ΜΑΝΙΝΑ ΝΤΑΝΟΥ © REUTERS/Carl Recine

Annus horribilis
Έχοντας μόλις απαγγείλει την προσευχή «Regina Caeli», ο Πάπας Φραγκίσκος στέκεται στο παράθυρο του γραφείου του. Μπροστά του απλώνεται η πλατεία του Αγίου Πέτρου, ένα από τα πιο επισκέψιμα –υπό κανονικές συνθήκες– σημεία του πλανήτη. Όμως, στις 10 Μαΐου, ο 84χρονος ποντίφικας ατενίζει μια άδεια πλατεία, ενώ και ο ίδιος έχει αφήσει πίσω του τις τεράστιες συναθροίσεις και τα μακρινά ταξίδια. Λίγους μήνες αργότερα, σε ένα νέο βιβλίο, με τίτλο «Ας ονειρευτούμε», το οποίο συνυπογράφει με τον βιογράφο του, Όστεν Άιβερι, ο Πάπας θα απευθυνθεί στην παγκόσμια καθολική κοινότητα και όχι μόνο. «Για να βγούμε από αυτή την κρίση καλύτεροι, πρέπει να ανακτήσουμε τη γνώση ότι ως άνθρωποι μοιραζόμαστε έναν κοινό προορισμό», γράφει. «Η πανδημία μάς υπενθύμισε ότι κανείς δεν μπορεί να σωθεί μόνος του». ― ΕΛΙΣ ΚΙΣ © EPA/VATICAN MEDIA HANDOUT

Ηλιοθεραπεία υπό επιτήρηση
Στις 20 Μαΐου, το Εδιμβούργο ζούσε έναν (σκωτσέζικο) καύσωνα, την πιο ζεστή ημέρα της χρονιάς έως τότε: το θερμόμετρο στους 23 βαθμούς. Ο καιρός δεν λογαριάζει καραντίνα άλλωστε. Η Σκωτία είχε ήδη αρχίσει να χαλαρώνει τα μέτρα απαγόρευσης –από το «Μένουμε σπίτι» στο «Είμαστε σε ετοιμότητα»–, αλλά η κυβέρνηση σύστηνε στους κατοίκους να μην ξεχυθούν στις παραλίες. Οι περισσότεροι δεν αντιστάθηκαν. Μόνο που αυτή τη φορά είχαν παράδοξη παρέα. Η αστυνομία επέβλεπε τους ανοιχτούς χώρους πιθανού συγχρωτισμού, όπως τις ακτές, κι έτσι ο κόσμος έκανε ηλιοθεραπεία υπό επιτήρηση, με τους αστυνομικούς να ιδρώνουν και να ασθμαίνουν κάτω από τις στολές τους και τον μεσημεριανό ήλιο. Αν κάτι συνηθίσαμε (;) φέτος είναι να κάνουμε τα πάντα υπό διαρκή έλεγχο. Ακόμα και τα μπάνια του λαού. ― ΜΑΝΙΝΑ ΝΤΑΝΟΥ © Jeff J Mitchell/Getty Images/IDEAL IMAGE

Παιχνίδια της μνήμης
Τέλος Μαΐου σε ένα προάστιο της Νέας Υόρκης, το Σαββατοκύριακο που οι Αμερικανοί τιμούν τους πεσόντες στα πεδία των μαχών. Έχουν χάσει κάποιον δικό τους οι δύο γυναίκες που αγκαλιάζονται στη φωτογραφία; Δεν το γνωρίζουμε. Γνωρίζουμε ότι είναι μητέρα και κόρη και ότι έχουν να συναντηθούν περισσότερο από δύο μήνες εξαιτίας του κορωνοϊού – εκείνη τη στιγμή στις ΗΠΑ ο αριθμός των νεκρών έφτανε τους 100.000. Κρέμασαν, λοιπόν, αυτό το νάιλον στο σχοινί του απλώματος στον κήπο για μια ασφαλή αγκαλιά – το αντίθετο της κοινωνικής αποστασιοποίησης που καθιερώθηκε ως απαραίτητη συνθήκη αυτούς τους μήνες. Απαραίτητη είναι και η επαφή όμως. Έτσι φαίνεται. Όσο για το νάιλον, που θολώνει τις μορφές, μπορούμε απλώς να πούμε ότι είναι συμβατό με την περίσταση. Ημέρα Μνήμης. Ξεθωριάζει καμιά φορά, αλλά δεν σβήνει... ― ΑΘΩΣ ΔΗΜΟΥΛΑΣ ©Al Bello/Getty Images/IDEAL IMAGE

Ρεσιτάλ για έναν
Θα μπορούσε να είναι η εικόνα της απόλυτης μουσικής πολυτέλειας. Όμως, αυτό το «προσωπικό» ρεσιτάλ βιολιού που δίνει μια μουσικός απέναντι σε μία και μοναδική θεατή, σε μια ταράτσα στη Στουτγάρδη της Γερμανίας, τις τελευταίες ημέρες της φετινής άνοιξης, παρουσιάζει και υπογραμμίζει το πλαίσιο-σύμβολο της κοινωνικής αποστασιοποίησης τον καιρό της Covid-19. Από τις ταράτσες και τα μπαλκόνια μέχρι τους θαλάμους νοσοκομείων, η μουσική δεν σταμάτησε να παίζει έναν δικό της, ζωτικής σημασίας ρόλο, συντροφεύοντας το κοινό παγκοσμίως καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020. Υπήρξαν και εκείνοι που ένωσαν τις μουσικές τους δυνάμεις μέσω οθόνης, ερμηνεύοντας έργα ο ένας «δίπλα» στον άλλο. Όλοι μαζί δημιούργησαν μια ανθρώπινη, ενωτική «τάση» της εποχής της πανδημίας, υπενθυμίζοντας παράλληλα ότι γενικότερα η τέχνη λειτουργεί και ως θεραπεία. ― ΕΛΙΣ ΚΙΣ ©Laetitia Vancon/The New York Times

Η πανδημία του ρατσισμού
Πολύ πριν ξεσπάσει η πανδημία του κορωνοϊού, στην Αμερική ενδημούσε ένας άλλος ιός, αυτός του ρατσισμού. Ταχύς στην εξάπλωση, ύπουλος, μέσα στα χρόνια έχει υποστεί διάφορες μεταλλάξεις και μία από αυτές είναι η αστυνομική βία απέναντι σε μαύρους και μειονότητες. Θύμα του έπεσε και ο Τζορτζ Φλόιντ την περασμένη άνοιξη. Ασφυξία, σαν αυτή που προκαλεί ο κορωνοϊός, ένιωσε και εκείνος, όχι όμως από κάποια λοίμωξη αλλά από το γόνατο ενός αστυνομικού που πίεζε τον λαιμό του. Ο θάνατός του ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, επανέφερε το κίνημα «Black Lives Matter» και ξεκίνησε συζητήσεις για μια εκ βάθρων αλλαγή στην αμερικανική κοινωνία και όχι μόνο. Όλα αυτά, όμως, στη σκιά του κορωνοϊού, που ασυναίσθητα σε κάνει να σκέφτεσαι, βλέποντας διαδηλώσεις όπως αυτή στη Μινεάπολη, «μήπως είναι πολύ κοντά μεταξύ τους;». Τουλάχιστον πάνω στα άλογα υπάρχει μια απόσταση. ― ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ © REUTERS/Adrees Latif

Drive-in αλά ελληνικά
Έξι Ιουνίου. Στην πελώρια οθόνη, στο πάρκινγκ του Λυκαβηττού, οι μορφές του Τζον Τραβόλτα και της Ολίβια Νιούτον-Τζον από το καλτ «Grease» του 1978, ενώνονται σε ένα φιλί, με φόντο το αθηναϊκό ηλιοβασίλεμα. Μαζί με όλες τις καινούργιες «μόδες» που έφερε/επέβαλε η πανδημία είχαμε και μια μάλλον ευχάριστη: τα ξεχασμένα για τη χώρα μας σινεμά drive-in επανήλθαν φέτος, σε λιγότερο ή περισσότερο άρτιες εκδοχές, προκειμένου το κοινό να παρακολουθήσει ταινίες, τηρώντας τα υγειονομικά πρωτόκολλα. Ανάμεσά τους, αυτό του Λυκαβηττού ήταν σίγουρα το κορυφαίο, προφανώς λόγω τοποθεσίας αλλά και οργάνωσης, με την ομάδα του Cinema Alive να προσφέρει μια συνολική εμπειρία με αμερικανικό άρωμα σε όσους ανέβηκαν εκείνες τις ημέρες στον λόφο. ― ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΧΑΡΜΠΗΣ ©AP Photo/Yorgos Karahalis

Το μεγάλο φαγοπότι της Πράγας
Την Τρίτη 30 Ιουνίου, χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν σε ένα τραπέζι μήκους 515 μ. που στήθηκε στην εμβληματική Γέφυρα του Καρόλου στην Πράγα, για να γιορτάσουν το… τέλος του κορωνοϊού. Ήταν η μέρα που η κυβέρνηση της Τσεχίας ανακοίνωσε την άρση των μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας. Οι διοργανωτές της εκδήλωσης κάλυψαν το τραπέζι με άσπρα τραπεζομάντιλα, το στόλισαν με μαργαρίτες και κάλεσαν τους κατοίκους της πρωτεύουσας να φέρουν το φαγητό τους και να το μοιραστούν με τους συνδαιτυμόνες τους. Έως τότε η Τσεχία των 10,7 εκατ. κατοίκων είχε 12.000 κρούσματα και 350 θανάτους. Το φθινόπωρο η χώρα βίωσε καταστροφικά το δεύτερο κύμα της πανδημίας, φτάνοντας τον Νοέμβριο σε αριθμό ρεκόρ άνω των 15.000 κρουσμάτων την ημέρα. ― ΜΑΡΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ © EPA/MARTIN DIVISEK

Memento mori*
17 Αυγούστου: Ο 94χρονος Αμερικανός Τζόσι Μοντόγια, βετεράνος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, νοσηλεύεται στη μονάδα Covid-19 κέντρου αποκατάστασης ηλικιωμένων της Αλμπουκέρκης. Του λείπει η οικογένειά του, τα παιδιά και τα εγγόνια του. Μια νοσοκόμα, η Μάικα Αλβάρες, μπαίνει ένα πρωί στο δωμάτιό του με το τάμπλετ της. Τα μάτια του ασθενούς φωτίζονται όταν στην οθόνη, μέσω του FaceTime, βλέπει την κόρη του. «Μπαμπά μου», λέει με τρεμάμενη φωνή η Λίλι. «Πότε θα σας ξαναδώ, άραγε;» ρωτάει ο κύριος Μοντόγια. Αρχίζουν να κουβεντιάζουν. Και το τάμπλετ γίνεται... άνθρωπος. Γίνεται το άγγιγμα που ο ηλικιωμένος τόσο λαχταρά, γίνεται η παρηγορητική παρουσία που τόσο έχει ανάγκη δίπλα του. Για λίγο μόνο. Μετά, η οθόνη σβήνει, η νοσοκόμα κλείνει την πόρτα πίσω της και το δωμάτιο πλημμυρίζει ξανά η σιωπή. Στις 13 Σεπτεμβρίου, ο Τζόσι Μοντόγια έχασε τη μάχη με τον κορωνοϊό. Ο θάνατός του ήταν ίδιος με εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στον κόσμο μετά την έναρξη της πανδημίας: μοναχικός, ασυντρόφευτος. *Να θυμάσαι τον θάνατο ― ΤΑΣΟΥΛΑ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ © Isadora Kosofsky/The New York Times

Η νέα σχολική τάξη
Εκατομμύρια μαθητές ανά την υφήλιο απομακρύνθηκαν τον Μάρτιο από τις σχολικές τάξεις λόγω της πανδημίας. Η τηλεκπαίδευση μέσω υπολογιστή και η εκπαιδευτική τηλεόραση έγιναν τα νέα εργαλεία μάθησης. Στο Μεξικό –όπου ζει η μαθήτρια της φωτογραφίας–, που πλησιάζει τους 120.000 θανάτους και έχουν καταγραφεί, επισήμως τουλάχιστον, 1.300.000 κρούσματα, τα σχολεία είναι κλειστά εδώ και μήνες και καθημερινά μεταδίδονται τηλεοπτικά 18 ώρες εκπαιδευτικού προγράμματος για παιδιά δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου. Πολλά από αυτά τα μαθήματα είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο. Αυτή τη στιγμή στον πλανήτη τα σχολεία είναι κλειστά σε είκοσι επτά χώρες και περίπου 300.000.000 παιδιά είναι εκτός τάξεων. Υπολογίζεται δε ότι 1 δισ. μαθητές κινδυνεύουν να μείνουν πίσω στη μάθηση λόγω της αναστολής λειτουργίας των σχολείων σε 188 χώρες τους προηγούμενους μήνες. ― ΜΑΡΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ©AP Photo/Marco Ugarte

Οι συμβολισμοί του Λευκού Οίκου
Σαν άλλος υπερήρωας του Χόλιγουντ, ο Ντόναλντ Τραμπ έστελνε το σήμα σε όσους ήταν έτοιμοι να το αποκωδικοποιήσουν. Όσοι λοιπόν έψαχναν μικροτσίπ και συσκευές παρακολούθησης μέσα στις διπλωμένες βαμβακερές πτυχώσεις, όσοι αναζητούσαν συνδέσεις με σκοτεινά κέντρα ελέγχου και εξουσίας, όσοι παλιότερα έβλεπαν ούφο έξω από το ράντσο τους, ήξεραν ποιος τους έλεγε «αλήθεια» ή έστω τη δική τους αλήθεια. Οι αριθμοί όμως ήταν αμείλικτοι ακόμα και για εκείνους. Τα κρούσματα και οι νεκροί στις ΗΠΑ χτύπησαν κόκκινο και ο έλεγχος χάθηκε, σε πείσμα του απερχόμενου προέδρου, που λίγο μετά τη νοσηλεία του έβγαλε επιδεικτικά τη μάσκα του έξω από τον Λευκό Οίκο. Ευτυχώς η πλειοψηφία των Αμερικανών έβαλε τη μύτη μέσα και ψήφισε. ― ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ©Anna Moneymaker/The New York Times

Αυτό είναι το θέμα
Αυτές τις στολές είχαμε συνηθίσει να τις βλέπουμε σε ταινίες ή στις ειδήσεις σε κάποια καταστροφή που είχε γίνει κάπου μακριά και που πολύ λίγο, τέλος πάντων, μπορούσε να μας αγγίξει. Μέσα στη χρονιά συνηθίσαμε να τις βλέπουμε γύρω μας. Κάποιοι ίσως τις φόρεσαν. Συνηθίσαμε ότι απειλούμαστε αυτούς τους μήνες. Συνηθίσαμε στον κίνδυνο και στα άσχημα νέα. Συνηθίσαμε στην απογευματινή ενημέρωση – πόσα κρούσματα, πόσοι διασωληνωμένοι, πόσοι νεκροί. Αυτό είναι το θέμα. Κάποια πράγματα δεν συνηθίζονται. Η φωτογραφία τραβήχτηκε στις αρχές του Δεκέμβρη στην Αθήνα και δεν χρειάζεται κανένα άλλο σχόλιο. Αποτυπώνει πλήρως τη χρονιά που ολοκληρώνεται. ― AΘΩΣ ΔΗΜΟΥΛΑΣ © REUTERS/Giorgos Moutafis

Το τσίμπημα της ιστορίας
Ήταν Τρίτη 8 Δεκεμβρίου, στις 6 και 31 το πρωί, ώρα Αγγλίας. Από εκείνη την απειροελάχιστη στιγμή (όσο χρειάζεται, δηλαδή, μια βελόνα να διαπεράσει την ανθρώπινη φλέβα) το όνομα της Μάργκαρετ Κίναν πέρασε στην αθανασία. Τα (μελλοντικά) βιβλία για την πανδημία, οι καταχωρίσεις στο διαδίκτυο, το λήμμα του κορωνοϊού στην Wikipedia, όλα θα έχουν μια περίοπτη θέση για την 91χρονη γυναίκα από το Kόβεντρι στις έντυπες ή στις ηλεκτρονικές τους σελίδες: θα είναι για πάντα ο πρώτος άνθρωπος στον οποίο χορηγήθηκε το πρώτο εγκεκριμένο εμβόλιο κατά του κορωνοϊου, το οποίο παράχθηκε σε χρόνο ρεκόρ (σε μόλις 10 μήνες, όταν ο μέσος όρος παραγωγής εμβολίων είναι τα 10 χρόνια). Αλλά μαζί με τη ζωή της Κίναν άλλαξε λίγο και η δική μας ζωή. Στο ανεπιτήδευτο αλλά φορτισμένο συναισθηματικά χαμόγελό της (που διακρινόταν έντονα, παρά τη μάσκα της) καθρεφτίστηκαν οι ελπίδες δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Όλοι είδαμε για λίγο τον κόσμο μέσα από τα δικά της βουρκωμένα, λαμπερά μάτια. ― ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ © Jacob King/Pool via AP