Νοσηλεύτηκα με κορωνοϊό για δύο μήνες την άνοιξη, τον έναν μήνα σε καταστολή. Όταν βγήκα, είχα μυοπάθεια στα χέρια και αδυναμία σε όλο το σώμα λόγω της παρατεταμένης ακινησίας. Ως άνθρωπος που ασχολείται επί δεκαετίες με τη φύση και τις υπαίθριες δραστηριότητες αναψυχής, όπως ήταν φυσικό… πήρα τα βουνά. Χωρίς δουλειά να με περιμένει, ο χρόνος ήταν άπλετος και άρχισα τις αναβάσεις και τις διασχίσεις. Πολλοί φίλοι με ακολουθούσαν, πάντα είχα καλή παρέα και διάθεση.
Ιδιαίτερα οι πολυήμερες διασχίσεις ήταν μια αποκάλυψη. Κάναμε μια πεζοπορία από το Μέτσοβο μέχρι τον Σμόλικα, κάθε βράδυ κοιμόμασταν σε ένα διαφορετικό χωριό. Το απόγευμα χαλαρά στην πλατεία του χωριού τρώγαμε, πίναμε καφέ, συζητούσαμε με ντόπιους, κάναμε σχέδια για επόμενα ταξίδια. Ήμουν ήρεμος, απολάμβανα το ταξίδι με έναν τρόπο που είχα σχεδόν ξεχάσει, λες και ήμουν παιδί σε σχολική εκδρομή. Κάναμε και άλλα πολυήμερα, στην Τύμφη και στον Όλυμπο, όλα έμοιαζαν ονειρικά. Συνειδητοποίησα τον λόγο της ευδαιμονίας μου σύντομα. Κάναμε τα ταξίδια χωρίς ψυχολογική πίεση, δεν είχαμε συγκεκριμένο πρόγραμμα, κανένα ίχνος άγχους. Απολάμβανα τη φύση όσο ποτέ. Το ίδιο και οι φίλοι μου. Δεν νοσηλεύτηκαν μεν, πέρασαν όμως καραντίνα – στην ψυχολογία ήταν περίπου το ίδιο.
Αναπολώντας, θυμήθηκα όταν το 1987 έκανα το πρώτο 15ήμερο trekking στα Άγραφα για ένα γκρουπ Γάλλων, ένα ταξίδι που μου άφησε πλήθος εμπειριών – τόσες, όσες και στους πελάτες μου. Πόσο μακριά ήταν εκείνο το ταξίδι, όχι μόνο στον χρόνο, αλλά και στη λογική! Περπατώντας φέτος στο βουνό, σκεφτόμουν συχνά το σήμερα, τον κόσμο όπου ζούμε. Έναν κόσμο υψηλής ταχύτητας και απόδοσης σε κάθε πτυχή της ζωής μας, αύξησης παραγωγικότητας, ανταγωνισμού, γρήγορων μετακινήσεων, γρήγορου ίντερνετ, fast food, έναν κόσμο γεμάτο άγχος.
Στον τουρισμό, το κυρίαρχο μοντέλο προτείνει στους τουρίστες να επισκεφθούν σε ελάχιστες μέρες όσο περισσότερα μνημεία και τόπους είναι εφικτό. Μεγάλες μετακινήσεις, ελάχιστες στάσεις, φευγαλέες διανυκτερεύσεις σε πεντάστερα χωρίς ίχνος εμπειρίας, ένα ατελείωτο κυνήγι της εικόνας που θα αποτυπωθεί στα κινητά και στα social media.
Ωστόσο, εν μέσω κρίσης πολλοί άρχισαν να αναρωτιούνται μήπως κάτι δεν πάει καλά με το καθιερωμένο μοντέλο ζωής. Ιδιαίτερα εν μέσω καραντίνας, όλο και περισσότεροι, έχοντας χάσει ανθρώπους δικούς τους, έχοντας κινδυνεύσει οι ίδιοι, έχοντας κλείσει τις επιχειρήσεις τους ή χάσει τις δουλειές τους, καταλήγουν σε ένα πελώριο γιατί;
Συζητώντας πριν από το δεύτερο lockdown με επαγγελματίες των υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής, διαπίστωσα ότι, σε αντίθεση με άλλους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, η περίοδος ανάμεσα στις δύο καραντίνες ήταν πολύ καλύτερη του αναμενομένου. Παρόλο που η μείωση του εισερχόμενου τουρισμού άγγιξε το 90% σε πολλές περιοχές, η άνοδος του εσωτερικού τουρισμού τούς κράτησε όρθιους. Μερικοί μάλιστα αύξησαν την κίνησή τους.
Όμως, ακόμη και χρήματα να μη διέθετε κάποιος για να ακολουθήσει μια οργανωμένη δραστηριότητα, η αναστολή εργασίας πρόσφερε άπλετο χρόνο. Πολλοί επέλεξαν να μην το βάλουν κάτω, αλλά να τον αξιοποιήσουν. Οι βόλτες, οι πορείες και οι ποδηλατάδες σε γειτονικά βουνά και λόφους, περιαστικά δάση και μονοπάτια ήταν μια ήπια και ανέξοδη επιλογή, που καθάριζε το μυαλό και εκτόνωνε τα συναισθήματα της απομόνωσης.
Στα Γιάννενα όπου ζω, ακόμη και στη διάρκεια της δεύτερης καραντίνας, όποτε πηγαίνω στο παραλίμνιο μονοπάτι για περπάτημα, το βλέπω γεμάτο. Η ανυπαρξία άλλων χώρων αναψυχής ή άθλησης, καφέ, εστιατορίων, γυμναστηρίων κ.λπ. έστρεψε πολλούς σε τέτοιες δραστηριότητες εκτόνωσης, πιθανόν μάλιστα ορισμένοι να τις ανακάλυψαν μόλις τώρα.
Ασφαλώς δεν απόλαυσαν όλοι τον ελεύθερο χρόνο τους, κάποιοι δεν είχαν, κάποιοι απογοητεύτηκαν, κάποιοι παραιτήθηκαν, κάποιοι μάχονταν για το δικαίωμα στη ζωή.
Ποιος είναι άραγε ο λόγος αυτής της συμπεριφοράς; Νομίζω ότι δεν χρειάζεται πολλή ανάλυση, οι αρχαίοι το έλεγαν «νους υγιής εν σώματι υγιεί». Όλοι οι ειδικοί αναφέρονται στην αξία της σωματικής άσκησης. Ας φανταστούμε τώρα δραστηριότητες που παράλληλα προσφέρουν και αναψυχή. Το να βρεθεί κάποιος στη φύση, να κάνει μια πορεία που θα τον κάνει να λαχανιάσει ή να κάνει κουραστικό κουπί σε μια θαλάσσια διαδρομή καγιάκ, είναι τόσο αγχολυτικό, τόσο «ξεκούραστο» εν τέλει, που με κανένα ιατρικό φάρμακο δεν μπορεί να συγκριθεί.
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι τα τελευταία χρόνια άρχισαν να συνειδητοποιούν το αδιέξοδο και τους κινδύνους για τον πλανήτη μας που κρύβει το σύγχρονο μοντέλο ζωής. Η νέα άποψη αναφέρεται στο οικολογικό αποτύπωμα κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας και προκρίνει το αργό φαγητό, τον αργό τουρισμό και γενικότερα την καθιέρωση ενός νέου τρόπου σκέψης και ζωής, με κριτήρια την αειφόρο ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα.
Κάποιοι άνθρωποι άρχισαν να προβληματίζονται και για τον τουρισμό. Πώς θα μπορούσε ένα ταξίδι να μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα και να συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη; Μια κάποια λύση έδωσε η τεχνολογία· τα καινούργια αεροπλάνα και αυτοκίνητα καταναλώνουν πλέον πολύ λιγότερα καύσιμα σε σχέση με το παρελθόν. Και ναι μεν την πτήση δεν μπορεί κάποιος να την αφαιρέσει από ένα μακρινό ταξίδι, μπορεί όμως όλο το υπόλοιπο ταξίδι να είναι τέτοιο που να προσαρμοστεί στη νέα τάση. Περιορισμένες τοπικές μετακινήσεις, συχνά με δημόσια μέσα μεταφοράς, τρένα, λεωφορεία, μεγαλύτερη παραμονή σε ένα μέρος και ενασχόληση με δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής, τοπική γαστρονομία με τοπικές γεύσεις, δημιουργημένες από πρώτες ύλες που παράγονται στην περιοχή και δεν εισάγονται από την άλλη άκρη του κόσμου, μια εμβάθυνση στην τοπική κουλτούρα και τρόπο ζωής.
Όλο αυτό το σκεπτικό αποτυπώθηκε σε ένα νέο μοντέλο τουρισμού. Ονομάζεται slow tourism σε αντιδιαστολή με κάθε τι γρήγορο! Είναι μια εναλλακτική μορφή τουρισμού, που συνδέεται με τον αργό ρυθμό του ταξιδιού και με βιώσιμες πρακτικές που μειώνουν στο ελάχιστο τις επιπτώσεις του ταξιδιού στο περιβάλλον και επιτρέπουν στον τουρίστα να αποκτήσει μια βαθιά και αυθεντική πολιτιστική εμπειρία. Όλα πάνε αργά σε ένα τέτοιο ταξίδι, μετακινήσεις, διαμονή, διατροφή, ανέσεις, μέγεθος παρεχόμενων υπηρεσιών. Σε κάποια μέρη ο τουρίστας αφιερώνει περισσότερο χρόνο ώστε να αλληλεπιδράσει με ντόπιους, να παρακολουθήσει μια ήπια δραστηριότητα χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος, όπως μια πεζοπορία, μια ποδηλασία, το ζύμωμα του ψωμιού, μια αγροτουριστική δραστηριότητα, να παίξει τάβλι με τον πρωταθλητή παππού του χωριού και μια σειρά από τέτοιες πτυχές.
Όπως γίνεται αντιληπτό, ο αργός τουρισμός δεν συνδέεται μόνο με τον αργό ρυθμό του ταξιδιού. Στην ουσία προτείνει έναν βιώσιμο τρόπο ταξιδιού, πιο φιλικό στην τοπική κουλτούρα και στο φυσικό περιβάλλον.
Η επόμενη μέρα της καταθλιπτικής και θλιβερής για πολλούς εμπειρίας με τον κορωνοϊό επιβάλλεται να έχει χρώμα, αισιοδοξία, ενεργό σκέψη. Ο αργός τουρισμός και ειδικά οι δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής είναι μια ιδανική μορφή τουρισμού για τη φύση και το ταμπεραμέντο του Έλληνα.
Όχι μόνο για τους επαγγελματίες του χώρου, αλλά και για τον καθένα. Φτάνει μόνο το φυσικό περιβάλλον της χώρας να υπάρχει και αύριο. ■