«Παιδί» της αφιερωμένης στην αρχαιολογία Γαλλικής Σχολής Αθηνών, το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (IFA) στεγάστηκε ευθύς εξαρχής στους κήπους της. Ιδρύθηκε το 1907, έναν χρόνο μετά το Ινστιτούτο της Θεσσαλονίκης. Η αποστολή του Γαλλικού Ινστιτούτου είναι διττή. Το πρώτο σκέλος σχετίζεται με τη λειτουργία του ως χώρου σπουδών και διαπαιδαγώγησης. Γενεές Αθηναίων φοίτησαν στο γαλλικό λύκειο της οδού Σίνα, τη μετέπειτα Ελληνογαλλική Σχολή Eugène-Delacroix, που γιορτάζει το 2021 την 40ή επέτειο της εγκατάστασής της στην Αγία Παρασκευή. Το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, στην Αθήνα, στη Λάρισα και στην Πάτρα, όπως και το «συγγενικό» ινστιτούτο στη Θεσσαλονίκη, εξακολουθεί να προσφέρει μαθήματα γαλλικών. Πρόλαβε μάλιστα τις εξελίξεις: ήδη πριν από την πανδημία είχε προτείνει εξ ολοκλήρου διαδικτυακά μαθήματα, που επιλέγονται πλέον από το ένα τρίτο των μαθητών του.
Πέραν της δικής του δράσης, το Γαλλικό Ινστιτούτο στηρίζει την εργασία των 2.800 καθηγητών της γαλλικής στην Ελλάδα, με τη βοήθεια των συλλόγων τους και σε συνεργασία με το ελληνικό Υπουργείο Παιδείας. Η συνδρομή του στην κατάρτιση των καθηγητών και στη σχολική ζωή αποτελεί βασική προτεραιότητα. Ομοίως, το ινστιτούτο στηρίζει το δίκτυο των ομολογιακών σχολείων, με παρουσία 170 ετών στην Ελλάδα, όπου τα γαλλικά διδάσκονται ως πρώτη σύγχρονη ξένη γλώσσα. Τέλος, από κοινού με τους εταίρους του, το ινστιτούτο διοργανώνει, σε όλη τη χώρα και δύο φορές ανά έτος, εξετάσεις γαλλικής γλώσσας (DELF, DALF και Sorbonne), που δίνουν τη δυνατότητα σε δεκάδες χιλιάδες υποψηφίους να «κάνουν τη διαφορά» στις σπουδές και στην καριέρα τους. Εξετάσεις οι οποίες, και αυτές, βρίσκονται υπό διαδικασία ψηφιοποίησης.
Γέφυρα πολιτισμού
Το δεύτερο σκέλος της μακραίωνης δράσης του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος αφορά τη δημιουργία γεφυρών μεταξύ των δύο κοινωνιών, μεταξύ των πολιτισμών της Ελλάδας και της Γαλλίας. Οι πολιτικοί πρόσφυγες του «Mαταρόα», από τον φιλόσοφο Καστοριάδη μέχρι τον γλύπτη Φιλόλαο Τλούπα, υπήρξαν υπότροφοι του Γαλλικού Ινστιτούτου. Στις μέρες μας, το ινστιτούτο συνεχίζει να εργάζεται για να στηρίξει και να συντροφεύσει τους πολλά υποσχόμενους Έλληνες που ενδιαφέρονται για τη Γαλλία και τον κόσμο, ειδικότερα μέσω του προγράμματος υποτροφιών και έρευνας – το οποίο επεκτείνεται το 2021 με τη στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης. Εξάλλου, υπάρχουν ανάλογα προγράμματα για τους καλλιτέχνες, όπως για παράδειγμα η πρόσκλησή τους στη Cité Ιnternationale στο Παρίσι: πρόσφατα επελέγησαν ο συγγραφέας Χρήστος Χρυσόπουλος και η σκηνοθέτις Μάρθα Μπουζιούρη.
Όπως αφηγούνται οι ιστορικοί Lucile Arnoux και Νικόλας Μανιτάκης σε βιβλίο με θέμα την ιστορία του Γαλλικού Ινστιτούτου, το οποίο θα κυκλοφορήσει προσεχώς, το ινστιτούτο υπήρξε από τον Μεσοπόλεμο και έως τη δεκαετία του ’80 ένας μείζονος σημασίας θεσμός για την πολιτιστική κληρονομιά και τη δημιουργία στη χώρα: το ινστιτούτο του Οκτάβιου και της Μέλπως Μερλιέ συνέλεξε και ανέδειξε τα τραγούδια των Ελλήνων της Μικράς Ασίας αλλά και τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Στο ελληνικό τοπίο του σήμερα το ινστιτούτο αξιοποιεί την κληρονομιά του και προσφέρει μια αυθεντική και γαλλόφωνη πινελιά. Την κληρονομιά του τυπογραφείου που φιλοξενούσε το ινστιτούτο στο υπόγειό του προεκτείνει σήμερα μέσα από τη στήριξή του στη μετάφραση βιβλίων από τα γαλλικά προς τα ελληνικά και αντιστρόφως. Την κληρονομιά του αμφιθεάτρου «Θεόδωρος Αγγελόπουλος» ενισχύει μέσω πολιτιστικών εκδηλώσεων στην Αθήνα και στην Ελλάδα, και στο εξής διαδικτυακά, με το Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου, που το 2021 συμπληρώνει 21 έτη παρουσίας. Την κληρονομιά, τέλος, ενός χώρου που φημίζεται για την ανταλλαγή ιδεών, που συνεχίζει να φιλοξενεί τις «μεγάλες φωνές» της γαλλικής φιλοσοφίας και της καινοτομίας, από τη «Νύχτα Ιδεών» τον Ιανουάριο μέχρι τον «Ψηφιακό Νοέμβριο».
Τούτη η πρωτοτυπία θα διέπει το πρόγραμμα του ινστιτούτου για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης. Διαδικτυακή έκθεση με την Εθνική Bιβλιοθήκη της Γαλλίας, διαγωνισμός κόμικς, συμμετοχή στο Street Art Festival Πάτρας και κοινό αναδρομικό αφιέρωμα των δύο εθνικών ταινιοθηκών είναι οι επιλογές για να εξετάσουμε το παρελθόν, το παρόν και το κοινό μέλλον των δύο χωρών.
* Ο Patrick Comoy είναι ο διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος στην Αθήνα.
Το Lycée της Θεσσαλονίκης
Της Sandrine Mouchet*
Στην αρχή επρόκειτο για σχολείο (το πρώτο ίδρυμα στο εξωτερικό της Mission laïque française, που δημιουργήθηκε το 1906). Τη δεκαετία του 1960 αποφασίστηκε να προστεθεί ένα πολιτιστικό ινστιτούτο, το οποίο εγκαινιάστηκε με κάθε επισημότητα από τον στρατηγό Ντε Γκολ τον Μάιο του 1963. Και από το 2011 το κτίριο φιλοξενεί επίσης το Γενικό Προξενείο της Γαλλίας. Το Γαλλικό Ινστιτούτο, το Γαλλικό Σχολείο και το Γενικό Προξενείο της Γαλλίας στεγάζονται στο ίδιο συγκρότημα.
Πέρα από το σχολείο και τη διδασκαλία της γαλλικής γλώσσας, το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης είναι τακτικός εταίρος και συνεργάτης των πολυάριθμων πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα στη Θεσσαλονίκη, ενώ υποστηρίζει και συνεργασίες μεταξύ της Γαλλίας και τοπικών θεσμών, όπως είναι η Εθνική Ορχήστρα της Θεσσαλονίκης, το Εθνικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και τα διάφορα μουσεία της πόλης.
Το κτίριο με τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική, το οποίο ανακατασκευάστηκε μετά την πυρκαγιά του 1968, διαθέτει έναν πολύ μεγάλο χώρο, την αίθουσα Allatini-Dassault, μία από τις σπάνιες αίθουσες που, εκτός από τα μουσεία, μπορούν να φιλοξενήσουν μνημειακά έργα. Το Γαλλικό Ινστιτούτο διαθέτει επίσης μια σημαντική συλλογή έργων τέχνης που φιλοτεχνήθηκαν κατά τη διάρκεια προγράμματος φιλοξενίας καλλιτεχνών, φοιτητών της Σχολής Καλών Τεχνών στη Γαλλία, στην Ιταλία και στη Θεσσαλονίκη, μεταξύ των ετών 1980 και 1990. Αποτελεί επίσης σημαντικό τόπο για την ανταλλαγή ιδεών και γνώσεων σε αυτή τη μεγάλη πανεπιστημιούπολη. Διοργανώνει μάλιστα την Ελληνική Επιλογή Goncourt, τις Ελληνογαλλικές Συζητήσεις με αντικείμενο τα μεγάλα κοινωνικά θέματα, ενώ πρόσφατα ξεκίνησε τα Χρονικά της Πέμπτης της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη, με σκοπό να γίνει ευρύτερα γνωστή η ιστορία των πολύ ισχυρών δεσμών της Γαλλίας με τη Βόρεια Ελλάδα, εδώ και περισσότερα από 300 χρόνια.
* Η Sandrine Mouchet είναι γενική πρόξενος της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη και διευθύντρια του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης.
| Η προσφορά σε αριθμούς |
| 300.000 Έλληνες μαθαίνουν γαλλικά |
| 24.387 υποψήφιοι στις εξετάσεις γαλλικών DELF, DALF και Sorbonne το 2020 |
| 10.000 παιδιά στην πρώτη Ελληνογαλλική Ολυμπιακή Εβδομάδα |
| 2.000 μαθητές Γαλλικών Ινστιτούτων σε Αθήνα, Λάρισα, Πάτρα και Θεσσαλονίκη |
| 1.950 μαθητές στην Ελληνογαλλική Σχολή Eugène-Delacroix Αγίας Παρασκευής |
| 100 μαθητές στη Γαλλική Σχολή Θεσσαλονίκης |
| 21ο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου το 2021 |
| 11 ελληνογαλλικά ομολογιακά σχολεία |