Τα παιδιά δυσκολεύονται να απομακρυνθούν από κοντά μας, έπειτα από τόσους μήνες στο σπίτι. Νιώθω σαν να ξαναβιώνουν ένα άγχος αποχωρισμού, που νόμιζα ότι είχαμε αφήσει πίσω μας εδώ και χρόνια.
Είναι γεγονός πως για τους περισσότερους από εμάς, ανεξαρτήτως ηλικίας, η μετάβαση από το μέσα –το οποίο είχαμε ταυτίσει και με την ασφάλεια– στο έξω έχει επίπεδα δυσκολίας, ανάλογα με το πώς περάσαμε τη συγκεκριμένη περίοδο. Τα παιδιά πιο μικρής ηλικίας, στην αρχή της κοινωνικοποίησής τους, χρειάζονται να αισθανθούν ξανά σταδιακά από τους γονείς το αίσθημα εσωτερικής ασφάλειας, ώστε να μπορούν να στραφούν προς τους άλλους: να ξαναμπεί ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων με έμφαση κατ’ αρχάς σε όσα τους αρέσουν και τα κινητοποιούν, να αποκτήσουν εκ νέου την ανακουφιστική ρουτίνα της καθημερινότητας, που περιλαμβάνει σταθερές ώρες εξόδου, φαγητού, ύπνου. Τα παιδιά πιο μεγάλης ηλικίας έχουν ήδη μπει στη σχολική ρουτίνα, που βοηθά. Και αυτά όμως έχουν ανάγκη την επαναφορά μιας σταθερότητας που προέρχεται από το οικογενειακό περιβάλλον. Να ξαναμπούν, για παράδειγμα, κανόνες που πιθανόν ατόνησαν.
Είναι εξαιρετικής σημασίας να σκεφτούν και οι γονείς το δικό τους άγχος αποχωρισμού από τα παιδιά τους, που γιγαντώνεται σε περιόδους κρίσεων. Και να μην ξεχνάμε ότι αυτό το άγχος δεν το αφήνουμε εντελώς πίσω ποτέ στη ζωή μας, το επαναδιαπραγματευόμαστε διαρκώς, με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιτυχία.
—Κατερίνα Μαγγανά
Στη διάρκεια της καραντίνας, ο 10χρονος γιος μου «κόλλησε» με τις συσκευές. Θέλει να περνά πολύ χρόνο σε υπολογιστή/τάμπλετ, παίζοντας βιντεοπαιχνίδια ή βλέποντας βίντεο στο YouTube.
Χιλιάδες παιδιά απέκτησαν εξάρτηση από τα βιντεοπαιχνίδια και έμεναν κολλημένα για ώρες μπροστά στις οθόνες των «έξυπνων» συσκευών τους κατά τη διάρκεια του lockdown, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Αρχικά δεν ξεχνάμε ότι είναι σημαντικό οι γονείς να δίνουν πάντοτε οι ίδιοι το καλό παράδειγμα. Είναι σαφές ότι και οι ίδιοι χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τη χρήση του διαδικτύου, καθώς αποτελούν πρότυπο για τα παιδιά.
Τα όρια είναι πάντοτε απαραίτητα και δημιουργούν ασφάλεια στα παιδιά, είναι όμως και κάτι που δεν μπορούν να φροντίσουν μόνα τους. Είναι σημαντικό επομένως οι γονείς να θέτουν από κοινού με τα παιδιά όρια και κανόνες, σταδιακά, και να είναι συνεπείς ως προς αυτά. Τέλος, είναι σημαντικό να προσφέρουν εναλλακτικές στα παιδιά για να καταφέρουν, αν όχι να τα απομακρύνουν εντελώς, τουλάχιστον να μειώσουν τον χρόνο που είναι προσκολλημένα στην οθόνη. Εάν πρόκειται για μικρά παιδιά, η επιστροφή στα κλασικά παιχνίδια είναι μια όμορφη λύση, ενώ και για εφήβους οι επιλογές είναι αρκετές. Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι τα παιδιά, όποια ηλικία και να έχουν, χρειάζονται ποιοτικό χρόνο και ουσιαστική επικοινωνία. Μην παραλείπετε να συζητάτε μαζί τους!
—Σοφία Παπαγεωργίου
Τα παιδιά μου είναι στην εφηβεία. Νιώθω ότι τον τελευταίο χρόνο έχασαν την αίσθηση του σκοπού στη ζωή ή στην καθημερινότητά τους, βγάζουν μια αδιαφορία και μια απαξίωση, μια περιφρόνηση για τις υποχρεώσεις τους.
Κατ’ αρχάς πρέπει να τα καταλάβετε, γιατί εν μέρει έχουν και τα δίκια τους! Το βίωσαν και πολλοί ενήλικες, που δεν μπορούσαν να δουλέψουν, που κλείστηκαν στο σπίτι. Αυτή η συμπεριφορά στην εφηβεία μπορεί να προκύψει και χωρίς κρίσεις και πανδημίες. Είναι αναμενόμενη αντίδραση, μια έκφραση της σύγκρουσης του παλιού με το νέο, η επεξεργασία μιας σύνθεσης, στις καλές περιπτώσεις. Η κατανόησή σας όμως δεν πρέπει να στηρίζεται στην απόσυρση: η ζωή συνεχίζεται πάντα, και οι έφηβοι έχουν ακόμα ανάγκη το παράδειγμα των γονιών. Εσείς νιώθετε το ίδιο; Κάτι παρόμοιο; Πώς είναι οι σχέσεις στην οικογένεια από παλιότερα; Να είστε παρόντες δίπλα τους, να τα ακούτε, να συζητάτε και να μπορούν να σας βλέπουν κι εσάς να έχετε αίσθημα σκοπού στη ζωή. Αν η συζήτηση και η προσέγγιση είναι δύσκολες και η κατάσταση αυτή διαρκεί πολύ (η επαναφορά των δραστηριοτήτων δηλαδή δεν τη σβήνει σταδιακά), ίσως πρόκειται για παλιές πληγές που ανέσυρε πιο έντονα η πανδημία. Σκεφτείτε αν χρειάζεται η συνδρομή ειδικού. Ίσως και τα εφηβάκια σας να το ζητήσουν. Ακούστε τα με ανοιχτό μυαλό.
—Κατερίνα Μαγγανά
Η κόρη μου, 5 ετών, έγινε φοβική με την αρρώστια και τον θάνατο. Φοβάται να πλησιάσει άλλους ανθρώπους, πιστεύει ότι θα κολλήσει κορωνοϊό, ανησυχεί μήπως αρρωστήσουμε εμείς, ρωτά αν θα πεθάνουμε.
Πολλές φοβίες των παιδιών, ανάλογα και με τη σφοδρότητα που εκδηλώνονται, απηχούν συχνά ζητήματα του περιβάλλοντός τους τα οποία δεν μπορούν να κατανοήσουν και να διαχειριστούν, όπως και το ίδιο το περιβάλλον δυσκολεύεται να τα διαχειριστεί με ικανοποιητική επάρκεια. Αν για παράδειγμα ένας γονιός ανησυχεί υπερβολικά την περίοδο της πανδημίας για την υγεία του ίδιου και των μελών της οικογένειας, τότε πιθανότατα και το παιδί θα μετέχει αυτής της ανησυχίας. Ή, αν ο γονέας αδιαφορεί αμυντικά και δεν του εξηγεί τι συμβαίνει, τι μπορεί να κάνει για να είναι ασφαλές, να το στηρίξει στις φυσιολογικές ανησυχίες του για όσα συμβαίνουν γύρω του, τότε είναι εξίσου πιθανό το παιδί να μπει στη φοβία της αρρώστιας και του θανάτου. Χρήσιμο θα είναι να απαντάμε πειστικά και με σταθερότητα σε όσα ρωτά σχετικά, δίνοντάς του το κομμάτι της αλήθειας που αντέχει και μπορεί να δουλέψει με το μυαλό του. Ως εκ τούτου η έκθεση στα media, στις ειδήσεις και στις εικόνες της πανδημίας καλό είναι να αποφεύγεται. Να γίνουν οι γονείς αξιόπιστοι φορείς της είδησης και της συμπεριφοράς που προσφέρει ασφάλεια και τη δυνατότητα στο παιδί να μάθει να προστατεύεται, ώστε να καθησυχάζονται οι φόβοι του.
—Κατερίνα Μαγγανά
Εξαιτίας της καραντίνας το παιδί μου αποκόπηκε από τους φίλους του. Τώρα δυσκολεύεται να ενταχθεί ξανά στις παρέες. Τα περισσότερα παιδιά πιάνουν εύκολα το νήμα της συνέχειας της κοινωνικής τους ζωής, ιδιαίτερα αν οι γονείς ενθάρρυναν το προηγούμενο διάστημα την εξ αποστάσεως επικοινωνία με συγγενείς, φίλους, συμμαθητές και αγαπημένα πρόσωπα. Ωστόσο κάθε παιδί χρειάζεται διαφορετικό χρόνο. Η τηλεκπαίδευση βοήθησε αρκετά ώστε να μη χαθεί η επικοινωνία μεταξύ των παιδιών. Όμως δεν μπόρεσε σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσει τη φυσική παρουσία και την αλληλεπίδραση. Η επιστροφή στο σχολικό περιβάλλον είναι ένα πολύ βοηθητικό βήμα. Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να είμαστε υποστηρικτικοί και να δίνουμε χώρο στα παιδιά μας να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Η επιστροφή στην κανονικότητα πρέπει να γίνει βαθμιαία. Ας συζητήσουμε μαζί τους και ας τους δώσουμε ευκαιρίες να συναντήσουν τους φίλους τους εκτός σχολείου.
—Σοφία Παπαγεωργίου
Λόγω της διακοπής των εξωτερικών δραστηριοτήτων, το παιδί μου πήρε κιλά στην καραντίνα.
Έρευνες έδειξαν ότι το lockdown είχε ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες αναφορικά με την παιδική παχυσαρκία. Κατά τη διάρκεια της καραντίνας τα παιδιά έφαγαν και κοιμήθηκαν πολύ περισσότερο και ασκήθηκαν λιγότερο, συγκριτικά με έναν χρόνο πριν. Είναι πολύ σημαντικό να επαναφέρουμε υγιείς διατροφικές συνήθειες στο παιδί. Σε καμία περίπτωση δεν θα υποβάλουμε ένα παιδί σε δίαιτα με την έννοια που όλοι γνωρίζουμε ούτε θα επικρίνουμε την αλλαγή που μπορεί να έχει στην εμφάνισή του. Είναι εντούτοις σημαντικό να φτιάξουμε συνολικά τις διατροφικές συνήθειές του και παράλληλα να το ωθήσουμε να ξεκινήσει διαφόρων ειδών σωματικές δραστηριότητες που μπορεί να του αρέσουν. Σπουδαίο ρόλο θα παίξει το πόσο δραστήριο είναι το παιδί συνολικά μέσα στη μέρα, η μείωση της καθιστικής ζωής, ο σωστός ύπνος και το στρες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πανδημία έχει επιφέρει δυσκολίες στη διαχείριση των συναισθημάτων των παιδιών. Πρωτίστως, ας τους δώσουμε χώρο και χρόνο να εκφραστούν και η επιστροφή στην κανονικότητα θα είναι θέμα χρόνου.
—Σοφία Παπαγεωργίου