Πάντοτε όταν γράφω για κάποιο φυτό, για την ιστορία, τις ιδιότητες ή τη φροντίδα που χρειάζεται, επιδιώκω πρώτα να συνδέομαι μαζί του στο υλικό πεδίο. Κόβω ένα λουλούδι ή ένα φύλλο από τον κήπο, κλείνω τα μάτια και το μυρίζω βαθιά. Με αυτόν τον τρόπο έμαθα να ακούω και να θυμάμαι. Για το καταχείμωνο, αν αναρωτηθήκατε, διαθέτω μια πλούσια συλλογή από ξερά βότανα, κομματάκια ξύλου και αιθέρια έλαια. Τώρα όμως είναι καλοκαίρι, ήταν απλό λοιπόν το να κόψω ένα φυλλαράκι αρμπαρόριζας (Pelargonium odoratissimum) από τη γλάστρα, να προσθέσω για μια πινελιά αναψυκτικής ξινάδας λίγο καρκαντέ (έτσι ονομάζεται στα μπαχαροπωλεία ο βυσσινόχρους κάλυκας ενός αφρικανικού είδους ιβίσκου) και να τα περιχύσω με βραστό νερό. Το έγχυμά τους έχει γεύση πλούσια και άρωμα απολαυστικό, σε κάθε γουλιά ξεχωρίζω νότες από τριαντάφυλλο, πορτοκάλι και μήλο. Μετά από λίγο χαλάρωσε η διάθεσή μου· ποιος δεν το θέλει αυτό;
Και όμως, πολλοί επιμένουν πως η αρμπαρόριζα τους προκαλεί διέγερση, ενώ σε σχέση με την ευωδιά που αναδίδει οι γνώμες καλύπτουν τεράστιο εύρος. Το παράδοξο αυτό εξηγείται πάντως εύκολα: στα φύλλα της η αρμπαρόριζα συνθέτει ουσίες με ηρεμιστική επίδραση, αλλά και άλλες με τονωτική. Ανάλογα λοιπόν με την ευαισθησία του καθενός σε αυτές, ενδεχομένως και τις προσωπικές του ανάγκες, κάποιες εκδηλώνονται εντονότερα. Φυσικά, σημαντικός είναι και ο ρόλος των συνθηκών καλλιέργειας, καθώς έδαφος, κλίμα και άρδευση επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα. Ας μην ξεχνάμε επίσης πως, λόγω της μεγάλης δημοφιλίας που απολαμβάνει παγκοσμίως η αρμπαρόριζα, δημιουργήθηκαν μετά από αλλεπάλληλες διασταυρώσεις πολλές ποικιλίες που εμφανίζουν σημαντικές διαφορές στα χαρακτηριστικά τους.
Καθόλου άσχημα λοιπόν δεν φαίνεται να τα κατάφερε η πολυετής αυτή πόα, η οποία στις αρχές του 17ου αιώνα έψαξε να βρει την τύχη της μακριά από την πατρίδα της. Επειδή εκεί, στη Νότια Αφρική όπου γεννήθηκε, ο ήλιος είναι καυτός και την ταλαιπωρεί, ενώ αντιθέτως στην Ευρώπη, με τις ηπιότερες συνθήκες, ένιωσε ξαναγεννημένη. Λόγω καταγωγής δεν αντέχει καθόλου στο ψύχος, όμως οι μυριάδες πιστοί της τη διατηρούν σε γλάστρες, έχοντας έτσι την ευχέρεια της προστατευτικής μετακίνησης όταν χρειαστεί. Σε μόνιμη θέση στον κήπο σας θα τη φυτέψετε μόνο αν είστε βέβαιοι πως στην περιοχή σας η θερμοκρασία δεν πέφτει περισσότερο από δύο βαθμούς κάτω από το μηδέν, αλλιώς το ξεροβόρι θα την ξεκάνει από τη ρίζα. Σημειώστε επίσης ότι ζητά χώμα που στραγγίζει καλά, αλλά και τακτικό πότισμα, ενώ, για να υπερβεί σε ανάστημα το μισό μέτρο, καλό είναι να σκιάζεται τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας. Σε αντίθεση με τα μεγάλα, σκουροπράσινα, χνοώδη και σαν τη δαντέλα έλλοβα φύλλα της, τα κοκκινωπά άνθη της δεν μυρίζουν καθόλου και δεν είναι τόσο όμορφα όσο εκείνα των πιο στενών συγγενών της, των γερανιών. Στα τέλη του καλοκαιριού, όταν ολοκληρώνεται η ανθοφορία, κλαδεύουμε ελαφρώς την αρμπαρόριζα, για να διατηρήσουμε το σχήμα που επιθυμούμε και να αφαιρέσουμε τα ξερά και ασθενικά κλαδιά.
Για να δέσει το γλυκό
→ Παλαιότερα δεν υπήρχε σπίτι σε χωριό χωρίς αρμπαρόριζα, καθώς γινόταν εκτεταμένη χρήση των φύλλων της στην παρασκευή μαρμελάδων και γλυκών του κουταλιού. Αφού ακολούθησα για χρόνια αρκετές συνταγές, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι σμίγει αρμονικά και ακαταμάχητα ως προς το αποτέλεσμα κυρίως με το κυδώνι, το σταφύλι, το βύσσινο και τη φράουλα. Μπορείτε να πειραματιστείτε και εσείς με τα φρούτα που υπάρχουν σε αφθονία αυτή την εποχή, προσθέτοντας προς το τέλος του «δεσίματος» δύο με τρία νωπά φύλλα της για κάθε κιλό οπωρικής ύλης. Γρανίτες και παγωτά αναμφίβολα θα ευνοούνταν επίσης από το αρωματικό ταλέντο της. Προτρέπω τους πιο φιλέρευνους ανάμεσά σας να κάνουν μια δοκιμή.