Μυθιστορήματα και νουβέλες
Ξεκινάω με την Ελένη Πριοβόλου και το Μια στιγμή μέσα στο χρόνο (εκδ. Καστανιώτη), που περικλείει ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής ιστορίας του 20ού αιώνα, ξεκινώντας από τη δεκαετία του ’30, όταν ήταν ακόμα παιδί ο βασικός χαρακτήρας του βιβλίου, ένας μετέπειτα σημαντικός διανοούμενος με διεθνή παρουσία. Στην αυγή του 21ου αιώνα, μια σκηνοθέτρια ετοιμάζεται να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ γι’ αυτόν και εκείνος την υποδέχεται στο κτήμα όπου έχει αποτραβηχτεί, αποφασίζοντας να μοιραστεί άβολες αλήθειες της προσωπικής του ζωής. Ένα πολιτικό μυθιστόρημα με πολλές αναφορές στη φιλοσοφία, πολύ πλούσιο, νιώθεις τον κόπο και το μεράκι της δημιουργού του. Πολιτικού χαρακτήρα είναι και το καινούργιο μυθιστόρημα της Έλενας Χουζούρη, η οποία θυμάται το φορτισμένο 1989 και τις ιδεολογικές μάχες της εποχής (και τους Pink Floyd) στη Σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού (εκδ. Πατάκη).
→Επίσης Ο Μιχάλης Μακρόπουλος συνεργάζεται στον Άρη (εκδ. Κίχλη) με την Ελένη Κοφτερού για τη δημιουργία ενός σύντομου επιστολικού μυθιστορήματος ανάμεσα στη Γη και στον Κόκκινο Πλανήτη. Ο Σωτήρης Δημητρίου μιλάει, όπως μόνο αυτός ξέρει, τη γλώσσα της Ηπείρου μέσα από το στόμα μιας υπερήλικης γυναίκας στο Ουρανός απ’ άλλους τόπους (εκδ. Πατάκη). Ο Λάζαρος Αλεξάκης δημιουργεί μια πρωτότυπη περιπέτεια στα ίχνη μιας πρώτης έκδοσης του Βερν – το Μικρό ταξίδι σε δανεικό χάρτη (εκδ. Αίολος) είναι μια ιστορία με ταχύτητα και βιβλιοφιλικό περιεχόμενο. Η Κατερίνα Λάκκα, πρώτο βιβλίο, γράφει το Μια κάποια Γαλάτεια (εκδ. Εστίας), μυθιστόρημα υπαρξιακών αναζητήσεων με φόντο το ελληνικό δημοψήφισμα. Ο Νίκος Βεργέτης με τη δυναμική του πρόζα γράφει το Τόρκι Μπαρ (εκδ. Έρμα), σπονδυλωτό μυθιστόρημα από την Αθήνα έως τη Σκωτία.
Η μυθοπλασία της Επανάστασης
Δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στο ίδιο πρόσωπο, τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Το Μάγουλο της Παναγίας (εκδ. Άγρα) του Παντελή Μπουκάλα είναι μια θεατρική βιογραφία του θρυλικού αγωνιστή, μια «αυτοβιογραφική εικασία», όπως προσδιορίζεται το κείμενο στον υπότιτλο. Εντυπωσιακός, αν μη τι άλλο, ο τρόπος που ο συγγραφέας συνδυάζει τις άφθονες γνώσεις του με την κατανόηση της Ιστορίας και, βεβαίως, τη φαντασία του. Την ίδια στιγμή, ο Κώστας Ακρίβος στο ιστορικό μυθιστόρημα Πότε διάβολος πότε άγγελος (εκδ. Μεταίχμιο) προσεγγίζει την προσωπικότητα του Καραϊσκάκη με τη γνωστή του ψυχραιμία και τη δύναμη που του χαρίζει η έρευνά του – δεν μπορώ να μη σχολιάσω το κλείσιμο του βιβλίου, με τη σύντομη, πολύ συγκινητική, συμπληρωματική σημείωση του συγγραφέα. Στο ίδιο κλίμα, αλλά συγχρόνως όχι, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καπόν το σχεδόν αιωνόβιο Καλογεράκι του Μυστρά της Μαρίας Μομφεράτου, μια ιστορία που αποτυπώνει τη ζωή στα χρόνια του Αγώνα. Όμορφη, πολυτελής έκδοση.
Διηγήματα
Διαβάζω τα διηγήματα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη Προσοχή: εποχιακή διέλευση βατράχων (εκδ. Πατάκη)· ο συγγραφέας αντλεί από αναμνήσεις (ή αφηγήσεις), από προηγούμενες δεκαετίες, μικρολεπτομέρειες που έχουν καταγραφεί ως σημεία αναφοράς στη συνείδησή μας, προσθέτει όπου χρειάζεται το φανταστικό στοιχείο, καλλιεργεί το παράδοξο – τα διηγήματά του είναι υποδειγματικά, όπως πάντα. Προτείνω επίσης το Τα ζώα Θεοί (εκδ. Κίχλη) της Άννας Γρίβα, η οποία μεταφέρει την ποιητική της ιδιότητα για πρώτη φορά στον πεζό λόγο, τη διατηρεί, πάντως, περιγράφοντας την απώλεια ή τον φόβο, το τραύμα, τους άλυτους γρίφους. Ο Ουρανός της παλάμης (εκδ. Αλεξάνδρεια), το πρώτο βιβλίο της Στρατούλας Θεοδωράτου, καλό είναι να διαβαστεί ως σύνολο, καθώς είναι ένα σπονδυλωτό αφήγημα, ωστόσο τα κεφάλαια λειτουργούν και αυτοτελώς ως διηγήματα. Οκτώ αστικές, αθηναϊκές ιστορίες γεμάτες νεύρο. Πολύ ωραίο. Όπως και το Κονέκτικατ (εκδ. Βακχικόν) της Σέργιας Κάββαλου, σύντομα διηγήματα που διαβάζονται με ταχύτητα χάρη στον αναγνωρίσιμο πλέον προφορικό και άμεσο τόνο της συγγραφέως και τη φυσική τους σύνδεση με την πραγματικότητα. Πηγαίνοντας κάποια χρόνια πίσω: η Ανθολογία διηγημάτων του Χριστόφορου Μηλιώνη (εκδ. Μεταίχμιο) προσφέρει μια ολοκληρωμένη γνωριμία με το έργο του σημαντικού αυτού συγγραφέα της μεταπολεμικής Ελλάδας, ενώ συνεχίζεται η επανέκδοση του έργου του Κώστα Ταχτσή από τις εκδόσεις Ψυχογιός, με τα βιβλία Η γιαγιά μου η Αθήνα και Τα ρέστα.
→Μικροδιηγήματα Ένα είδος που έχει ανατείλει για τα καλά (και) στην ελληνική λογοτεχνία είναι αυτό του μικροδιηγήματος (αναφέρω τον όρο περισσότερο περιγραφικά, καθώς έχει την τάση να ξεχειλώνει). Ένα παράδειγμα είναι η συλλογή της Μαρίας Στασινοπούλου, Ασκήσεις αντοχής στον χρόνο (εκδ. Κίχλη), με στιγμιότυπα καθημερινά που φανερώνουν το τραγικό στοιχείο της ύπαρξης, αλλά που με το φίλτρο της καθημερινότητας τυλίγονται με ένα σαρκαστικό πέπλο. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το Στιγμόμετρο (εκδ. Σμίλη) του Γιώργου Αποσκίτη, πρώτο βιβλίο, γεμάτο ενδιαφέρουσες γωνιές για να σταθείς: πολύ σύντομα διηγήματα ή άλλα που παραπέμπουν σε πεζογραφική ποίηση, με αναφορές σε ανθρώπους που γυρνάνε την πλάτη τους στη θάλασσα, σε ποδοσφαιρικούς αγώνες, ακόμα και στον Ρίτσαρντ Μπρότιγκαν.