Η πρώτη μου ανάμνηση από την Ειρήνη Γιαννάκη μάς γυρίζει στα ’90ς, και αυτό βολεύει, γιατί εκεί θα καταλήξουμε όταν θα μιλήσουμε για το καινούργιο της καλλιτεχνικό δημιούργημα, το Souvenir. Είναι 1997, είμαι 13 ετών, η Ειρήνη είναι 17, είμαστε στη Σίφνο, στο παλιό αρχοντικό οικογενειακό της σπίτι, έχει απλώσει τα ρούχα της στο κρεβάτι και με βάζει να δοκιμάσω ένα τούλινο μπλουζάκι, απ’ αυτά που μόνο στα ’90ς υπήρχαν, λίγο γκλίτερ, λίγο ειδικό για black light, πολύ κιτς. Η αρχή μιας φιλίας που μετράει αισίως πάνω από 20 χρόνια και κατά την οποία δεν έχουμε ζήσει ποτέ στην ίδια πόλη.
Η Ειρήνη έφυγε μετά από εκείνο το καλοκαίρι για το Λονδίνο, για να σπουδάσει στο Saint Martins, ένα πανεπιστήμιο «με πολύ υψηλά στάνταρ», κάτι για το οποίο δεν ήταν προετοιμασμένο το 17χρονο ελεύθερο πανκ πνεύμα της, αλλά την προϊδέασε για την αρχή της καριέρας της. Όσο έκανε το μάστερ της, και αφού δούλεψε στη διαφημιστική BBDO, συμμετείχε σε κάποια σόου μόδας και έκανε illustration για οίκους όπως η Carhartt. Μερικούς μήνες μετά, η Diesel την προσέλαβε για πρακτική σε ένα από τα στούντιό της, αφού κάποιος art director την είχε ανακαλύψει σε ένα από αυτά τα σόου. Από intern σε art director, μέσα σε τρία χρόνια, και περνώντας από το τμήμα μάρκετινγκ και το ντιζάιν εσωτερικών χώρων, κατέληξε να περάσει σχεδόν 20 χρόνια στην Ιταλία, στο Bassano del Grappa και στην Breganze, δίπλα από τη Βενετία, όπου βρίσκονται και τα γραφεία της Diesel. Το 2016 ήταν έτοιμη για να κάνει το βήμα αυτό που πολλοί δημιουργικοί άνθρωποι ονειρεύονται να κάνουν· να αυτονομηθεί από μια εταιρεία και να γίνει ελεύθερη επαγγελματίας. Μιλούσαμε συχνά τότε. Η Ειρήνη δεν φοβάται την πρόκληση· αντιθέτως την ψάχνει. Η δουλειά ως φριλάνσερ θα της έδινε περισσότερο χρόνο για να ακολουθήσει τις καλλιτεχνικές της προσδοκίες, τις οποίες οι 60 ώρες τη βδομάδα στην Diesel και τα ασταμάτητα ταξίδια δεν την άφηναν να κυνηγήσει.
Σκληρή ειλικρίνεια
Το BRVTO, η εταιρεία που συνίδρυσε το 2018, είναι ένα agency 360 μοιρών (από το logo και το οικονομικό πλάνο έως την ιστοσελίδα, από την επικοινωνία μέχρι και τις φωτογραφίσεις όλης της συλλογής του εκάστοτε πελάτη) που έχει ως σημαία τη διαφάνεια. «Μάλιστα, όταν ξεκινήσαμε, η ιστοσελίδα του BRVTO ήταν η απόλυτη ρεπλίκα του desktop του υπολογιστή μου, για να δείξουμε στους πελάτες τι ακριβώς κάνουμε. Μότο μας είναι η απόλυτη, και συχνά σκληρή, ειλικρίνεια», λέει η Ειρήνη, για να προσθέσει: «Δεν μπορείς να φανταστείς πόσο υπέρ και του πελάτη και ημών λειτουργεί αυτή η τεχνική». Στη δουλειά της αυτό στο οποίο είναι εξαιρετικά δυνατή, και σχεδόν το παραδέχεται, είναι η έρευνα. Αυτή η έρευνα είναι, βέβαια, το ακριβώς αντίθετο από την προετοιμασία που απαιτείται για να δημιουργήσεις ένα καλλιτεχνικό έργο, σύμφωνα με την Ειρήνη. Ένα προσωπικό πρότζεκτ χρειάζεται ενδοσκόπηση και να αφαιρέσεις τους εξωτερικούς αντιπερισπασμούς. Η Ειρήνη στα διάφορα πρότζεκτ που έχει κάνει ανά τα χρόνια έχει ένα πολύ συγκεκριμένο περιβάλλον που την καθοδηγεί και αυτό είναι η αισθητική των ’90ς. Κάπως έτσι φτάνουμε στο Souvenir. Το Souvenir είναι ένα καλλιτεχνικό σύμπαν αντικειμένων που θυμίζουν τα ’90ς. Χωρίς να περιορίζεται σε αυτό, προς το παρόν, το Souvenir είναι objets d’art από φυσητό γυαλί – το clippy art της Microsoft που μας συντρόφευσε στους πρώτους μας υπολογιστές, τα tribals που έγιναν μόδα, για να εξαλειφθούν και να επιστρέψουν με μια νέα λογική, καλτ και επί τούτω κιτς, τα τεράστια piercing, απομεινάρια μιας άγριας εφηβείας που σε κάποιους άφησε υπολείμματα, μικρά και ασήμαντα ή ίσως και όχι, τα αυγά μάτια που περισσότερο παραπέμπουν στο κίνημα του Free the Nipple, η πολύχρωμη μπανάνα δελφίνι. «Δεν μπορώ να δημιουργήσω τίποτα δικό μου χωρίς να σκαλίσω το παρελθόν μου. Ό,τι κάνω είναι εμπειρικό. Ανατρέχω στη μνήμη μου», λέει η δημιουργός. Ψάχνει αδιάκοπα τα αποτυπώματα που της έχει αφήσει –ποιος άλλος;– η παιδική και εφηβική της ηλικία, η περίφημη μαντλέν της. «Με ρώτησαν γιατί δεν εμπνεύστηκα από τα ’50ς. Ίσως θα ήταν και πιο εύκολο. Υπάρχουν εκατοντάδες αναφορές στα ’50ς, πολύ περισσότερο από τα ’90ς. Αλλά δεν θα ήταν δικό μου».
Δουλεύοντας «έξω από το κουτί»
Για το Souvenir, ένα «νοσταλγικό πρότζεκτ», όπως το αποκαλεί, η Ειρήνη συνεργάστηκε με έναν φυσητή γυαλιού από το Veneto, τον Ιταλό Μάνουελ Κρεστάνι, ο οποίος είχε εξαντληθεί καλλιτεχνικά δουλεύοντας κάθε μέρα τουριστικά αντικείμενα, ψαράκια, γόνδολες και ποτήρια. «Θέλαμε να σκεφτούμε έξω από το κουτί. Και δεν ήταν εύκολο, είχε πολλή προσπάθεια και επαναπροσπάθεια. Δεν υπάρχουν καλούπια για τα αντικείμενά μας». Στόχος της Ειρήνης είναι να φέρει σε μια αρμονία το high και το low art, να αποδομήσει την ιδέα μιας υψηλής τέχνης, την οποία δεν μπορούμε να αγγίξουμε και να πειράξουμε. «Ο μεγαλύτερός μου φόβος είναι κάποιος να μην καταλάβει το έργο μου. Όχι να μην του αρέσει· αυτό το προσκαλώ». Στην αρχή η Ειρήνη είχε στο μυαλό της ότι αυτό το δημιούργημα θα βρίσκεται μόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Λίγος ντόρος στο Instagram και θα ήταν ικανοποιημένη. Όμως πολύς κόσμος, και δίκαια, θέλησε τα αντικείμενα και έπρεπε να κοστολογηθούν. Έπειτα γκαλερί ενδιαφέρθηκαν, από το Λονδίνο έως το Λος Άντζελες. Ένα pop-up store θα τα ξεπουλήσει όλα τον Δεκέμβρη. Απροσδόκητη προβολή, αλλά σαφώς ευπρόσδεκτη. Βέβαια, αν κάποιος ξέρει την Ειρήνη έστω και λίγο, θα καταλάβει ότι το ανήσυχο, δημιουργικό της πνεύμα δεν μπορεί παρά να ξεχωρίσει. Αν είχες τη δυνατότητα για μονάχα ένα, αυτό θα ήταν το σουβενίρ που θα κρατούσες.
