O εφευρέτης της ρέγκε, με ανυπολόγιστη επίδραση σε μουσικά είδη, από τη χιπ χοπ μέχρι την ποστ-πανκ, και σε καλλιτέχνες, από τον Πολ Μακάρτνεϊ μέχρι τους Beastie Boys, αναχώρησε την Κυριακή για το δικό του House of Angels. Ήταν 85 χρονών. Με τον πατέρα του να δουλεύει στον δρόμο και τη μητέρα του στα χωράφια, ο Ρέινφορντ Χιου Πέρι αποφασίζει από νωρίς να χαράξει τη δική του ξεχωριστή πορεία. Παρατώντας το σχολείο στα 15 του, απορρίπτει εξαρχής το ενδεχόμενο «να δουλεύει μια ζωή σαν σκλάβος» και προτιμά να ασχοληθεί περισσότερο με το ντόμινο, θέλοντας «να εξασκήσει τη σκέψη του και να μάθει να διαβάζει το μυαλό των άλλων». Μετακομίζοντας στο Κίνγκστον στις αρχές των ’50s, ξεκινάει το ταξίδι του στους μουσικούς κύκλους ως χορευτής, αποκτώντας το προσωνύμιο The Neat Little Thing, και πουλάει δίσκους σε DJs που παίζουν μουσική σε ρέγκε πάρτι. Ήταν η αρχή του μουσικού ταξιδιού μιας ιδιοφυΐας.
Στα ’60s ο Πέρι εξελίσσεται διαρκώς. Στο Studio One του Clement «Coxsone» Dodd, τη «Motown της ρέγκε», ηχογραφεί 30 κομμάτια, χτίζοντας τη φήμη του πλέον ως συνθέτης, παραγωγός και ηχολήπτης. Λόγω οικονομικών διαφορών, αλλά κυρίως εξαιτίας του έντονου χαρακτήρα του, τα σπάει με όσες εταιρείες συνεργαζόταν και ιδρύει τη δική του, την Upsetter Records. Εκδίδοντας το 1968 το πρώτο του χιτ με τίτλο People Funny Boy, συστήνει στον κόσμο το ρυθμικό μοτίβο που θα γίνει ταυτόσημο της ρέγκε μουσικής και πειραματίζεται εμμονικά μέχρι και με τον ήχο των σπαγκέτι γουέστερν. Κάπως έτσι αποκτά διεθνούς βεληνεκούς φήμη, αγγίζοντας ακόμη και στη Βρετανία επίπεδα αναγνωρισιμότητας αντίστοιχα των Beatles.
Όντας άνθρωπος που διαρκώς αποζητούσε το διαφορετικό, το 1973 ο Λι «Σκρατς» Πέρι δημιουργεί στην πίσω αυλή του σπιτιού του το Black Ark Studio. Με πολύ απλό εξοπλισμό, αλλά γεμάτος καινοτόμες ιδέες, ηχογραφεί με πάσης φύσεως αυτοσχέδια και αρκετά «περίεργα» φυσικά εφέ, όπως σπάζοντας γυαλιά, χτυπώντας κόρνες, πυροβολώντας με όπλα ή θάβοντας μικρόφωνα δίπλα από φοίνικες για να διαφοροποιήσει π.χ. το μπάσο, εμπλουτίζοντας τα κομμάτια με επιπλέον αντηχήσεις και παρηχήσεις. Με όλα αυτά ο Πέρι προσδίδει στα κομμάτια του μια απόκοσμη, μεταφυσική ατμόσφαιρα, δημιουργώντας τη χαρακτηριστική ρυθμική δομή, βαθύτητα και αύρα που αποτέλεσαν το σήμα κατατεθέν του. Στα επόμενα χρόνια θα συνεργαστεί με καλλιτέχνες κάθε είδους, από τον Πολ Μακάρτνεϊ μέχρι τoν Τζούνιορ Μάρβιν (με τον οποίο έκανε την πρώτη εκτέλεση του Police & Thieves, το οποίο απογείωσαν αργότερα οι Clash). Ο Πέρι καταξιώνεται ως ένας από τους πιο πρωτοποριακούς παραγωγούς μουσικής.
Έχοντας κάνει συνεργασίες μέχρι και με τους Clash (Complete Control), το 1979 ο Πέρι έπαθε νευρικό κλονισμό και έκτοτε πλησίαζε την τρέλα: προσέθεσε στην γκαρνταρόμπα του τα πιο εκκεντρικά και φαντεζί κοστούμια, ξεκίνησε εμφανίσεις σε συναυλίες με φλόγες να βγαίνουν από το κεφάλι του, έκανε δοξασίες σε μπανάνες και έτρωγε (κυριολεκτικά) λεφτά.
Το 1983, πεπεισμένος πως το στούντιό του έχει καταληφθεί από κακά πνεύματα, σε μια στιγμή οργής το έκανε στάχτη και, εξαργυρώνοντας τη μέχρι τότε ήδη σπουδαία δουλειά του, μετακόμισε στο Λονδίνο. Εκεί, συνέχισε να μεγαλώνει τη φήμη του και στα ’90s «εισέβαλε» και στους νεοϋορκέζικους μουσικούς κύκλους, συνεργαζόμενος με συγκροτήματα όπως οι Beastie Boys, κερδίζοντας επάξια τον σεβασμό όλων μαζί με ένα Grammy το 2003 για το καλύτερο ρέγκε άλμπουμ.
Ο εκλεκτός του θεού
Ο «Σαλβαδόρ Νταλί της μουσικής», όπως τον είχε αποκαλέσει ο Κιθ Ρίτσαρντς των Rolling Stones, ήταν πολλά περισσότερα από ένας μουσικός παραγωγός. Θρησκευόμενος, οπαδός του παναφρικανισμού (με λευκή, ξανθιά γυναίκα στις ελβετικές Άλπεις βέβαια), Rastafarian και πιστός στη μαριχουάνα, ο Πέρι θαύμαζε τα «τέλεια διδάγματα του Χριστού», ταυτόχρονα όμως διακατεχόταν από τέτοια έπαρση και περιφρόνηση προς τη θρησκεία, ώστε αυτοανακηρυσσόταν «Black Jesus». O «εκλεκτός του Θεού» έδινε ρεσιτάλ για το κοινό του και στις συνεντεύξεις του, έχοντας πει, μεταξύ άλλων, πως βρίσκεται στη Γη «για να εκπροσωπήσει το καλό απέναντι στο κακό, την ειρήνη απέναντι στον πόλεμο και στο όνομα του Ιησού να νομιμοποιήσει τη μαριχουάνα». Πως είναι εξωγήινος από το διάστημα με καθήκον να διδάξει το σύμπαν ή, πάλι, ένας πνευματικός άγγελος σε διαρκή σύνδεση με το Πνεύμα, διατεθειμένος να συνεργαστεί με ανθρώπινα όντα, αρκεί αυτά να είναι ηθικά.
Αν και ενίοτε δύστροπος χαρακτήρας, ήταν αφετικός, θεωρώντας υποχρέωση του καθενός να δείχνει συγχώρεση αλλά και συμπάθεια προς τους εχθρούς του: «Πρέπει να συγχωρείς τους ανθρώπους και να τους αγαπάς αληθινά, και αυτό είναι υπέροχο. Όταν είσαι σε αυτή τη διάσταση, θα βρεις ηρεμία και ειρήνη για τον εαυτό σου και για τον εχθρό σου». Ο Πέρι απολάμβανε πάρα πολύ τον ρόλο του ηθικού και ανώτερου, ενώ δήλωνε πως αυτό που τον οδήγησε στη μουσική ήταν με μία λέξη «η αγάπη», η επιθυμία του «to tell the truth and speak the truth», επειδή «μόνο η αλήθεια μπορεί να σώσει τους ανθρώπους». Παρ’ όλα αυτά, δεν δίστασε να μη δώσει δεκάρα στους Wailers του Μπομπ Μάρλεϊ για τη μεταξύ τους συνεργασία, αλλά και να εξηγήσει πως ο λόγος που δεν συνεργάστηκε ξανά με τον Μάρλεϊ ήταν πως ο τελευταίος επέλεξε να ακολουθήσει τον δρόμο του διαβόλου και όχι του Θεού.
Στις πολιτικές του απόψεις ήταν αντίστοιχα ψυχαγωγικός. Σε συνέντευξή του πριν από την τελευταία του συναυλία στην Ελλάδα ανέφερε πως η λύση για την ελληνική οικονομική κρίση είναι η μαριχουάνα και με ύφος «Don’t Worry, Be Happy» επέμενε πως, εάν όλοι οι Έλληνες κάπνιζαν λίγο παραπάνω ganja, τότε τα προβλήματα θα λύνονταν ως διά μαγείας. Από την άλλη, με απλοϊκό πλην σοβαρό τρόπο εξηγούσε γιατί είναι υπέρμαχος της φορολογίας: «Δίχως τους φόρους πολλοί άνθρωποι θα πέθαιναν, επειδή δεν θα είχαν δουλειά. Θα ήταν δύσκολα και σκληρά χωρίς τη φορολογία. Ο μισός κόσμος θα έτρωγε και θα έπινε και ο άλλος μισός θα πέθαινε, επειδή δεν θα είχε τίποτα. […] Ο καθένας πρέπει να βοηθάει κάποιον».
Η αξεπέραστη επίδρασή του στο πέρασμα από τη rocksteady ρέγκε στη roots και την νταμπ, η επιρροή του σε κάθε μουσικό είδος, από την ντίσκο, το χιπ χοπ, την ποστ-πανκ έως τα ρεμίξ που ακούμε μέχρι σήμερα, τη μαύρη και την τζαμαϊκανή μουσική, τοποθέτησαν τον Λι «Σκρατς» Πέρι στο πάνθεον των πιο τρελών μουσικών ιδιοφυϊών. Και, πράγματι, ο κόσμος από τον οποίο δραπέτευσε ο «Σαλβαδόρ Νταλί της μουσικής» είναι πλέον πιο φτωχός, πιο απλοϊκός, πιο συνηθισμένος.
Πέντε άλμπουμ του Λι «Σκρατς» Πέρι:
- The Upsetters Return Of Django (1969, Upsetter)
- Bob Marley & The Wailers Soul Rebels (1970, Upsetter)
- The Upsetters Super Ape (1976, Island)
- Junior Murvin Police & Thieves (1977, Island)
- The Congos Heart Of The Congos (1977, Black Art)