«Η πραγματικότητα στον αθλητισμό του υψηλότερου επιπέδου απαιτεί σήμερα μια από νωρίς και απόλυτη δέσμευση σε έναν μόνο τομέα αριστείας. Μια ασκητική προσήλωση. Μια επισκίαση σχεδόν όλων των άλλων χαρακτηριστικών της ανθρώπινης ζωής για χάρη ενός ταλέντου και μιας επιδίωξης. Μια αποδοχή μιας ζωής σε έναν κόσμο που, όπως ο κόσμος των παιδιών, είναι πολύ μικρός». Αυτά τα έγραψε ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας σε ένα από τα αρκετά κείμενά του για το τένις (Τhe string theory) που δημοσιεύτηκε σε ένα τεύχος του Esquire το 1996. Δεν έχει αλλάξει τίποτε από τότε, ίσα ίσα, αυτή η απόλυτη δέσμευση ξεκινάει ίσως ακόμα νωρίτερα. Οπότε ας δεχτούμε ότι τα κορίτσια που ταρακούνησαν τις ισορροπίες στο παγκόσμιο τένις παίζοντας μεταξύ τους τον τελικό του Αμερικανικού Όπεν, γεννημένες αμφότερες τον 21ο αιώνα, ζουν σε έναν «πολύ μικρό κόσμο». Ο οποίος, όμως, πλέον τους ανήκει.
Το τένις έχει ένα πολυπληθές και παγκόσμιο κοινό, ωστόσο αμφιβάλλω αν ακόμα και οι πιο υποψιασμένοι είχαν ξανακούσει το όνομα της Βρετανίδας τενίστριας Έμα Ραντουκάνου όταν ξεκινούσε ο Σεπτέμβριος. Ετών 18 και μέχρι πριν από λίγους μήνες μαθήτρια, ξεκίνησε την πορεία της από τα προκριματικά και ως το Νο 150 της παγκόσμιας κατάταξης – στα βρετανικά μίντια αναπαράγεται μια φράση της, ένα αστείο, ότι μέσα από τη συμμετοχή της στο τουρνουά ήλπιζε να κερδίσει αρκετά χρήματα ώστε να αγοράσει καινούργια ακουστικά, αφού είχε μόλις χάσει τα παλιά της. Ναι, ακουστικά. Τώρα θα πρέπει να σκεφτεί τι θα κάνει με τα ρέστα από την επιταγή των 2,5 εκατ. δολαρίων που κέρδισε μετά την πέρα από κάθε φαντασία νίκη της στον τελικό.
ΤΟ ΞΕΝΥΧΤΙ ΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΩΝ
Η Ραντουκάνου κέρδισε το τουρνουά χωρίς να χάσει ούτε ένα σετ. Για μια αθλήτρια της ηλικίας της, με όλα όσα συνεπάγεται αυτό (τεχνική, εμπειρία, δύναμη κ.ά.), είναι ένα αδιανόητο κατόρθωμα. Είναι επίσης απόδειξη ότι ο θρίαμβός της δεν αποτελεί κάποια τυχαιότητα. Η Ραντουκάνου ήταν κυριαρχική. Η ξέφρενη πορεία της γοήτευσε τους συμπατριώτες της, παρά το ότι είχε προηγηθεί ένα καλοκαίρι που οι Βρετανοί είχαν χορτάσει από επιτυχίες (τελικός στο Euro, πολλά μετάλλια στους Ολυμπιακούς), ίσως επειδή, αν εξαιρέσουμε τον Άντι Μάρεϊ, πρέπει να φτάσουμε στη δεκαετία του ’70 για να βρούμε βρετανικές επιτυχίες στο τένις. Τον τελικό λοιπόν, παρά τη διαφορά της ώρας, τον παρακολούθησαν 9,2 εκατ. Βρετανοί. Ακόμα και η Ελισάβετ τουίταρε τα συγχαρητήριά της. Επίσης, μέσα σε 48 ώρες αυξήθηκαν κατά 1,4 εκατ. οι ακόλουθοι της Ραντουκάνου στο Instagram, αν αυτό λέει κάτι.
Εν τω μεταξύ, ο μάνατζέρ της είναι ο Μαξ Άισενμπαντ, ο οποίος πιστώνεται την εμπορική αυτοκρατορία της Μαρία Σαράποβα (η μόνη νεότερη νικήτρια σε Γκραν Σλαμ, στα 17 της) και αυτή τη στιγμή έχει στα χέρια του ατόφιο χρυσάφι. Δεν συζητάμε απλώς για ένα νέο αστέρι του τένις, αλλά για ένα εν δυνάμει πανίσχυρο brand name. Η Ραντουκάνου είναι η ηρωίδα μιας πρωτοφανούς και απίθανης ιστορίας, έχει πολύ όμορφο χαμόγελο και, πολύ σημαντικό, έχει άμεση πρόσβαση στην ασιατική αγορά – η μητέρα της είναι Κινέζα.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΕΣ
Ο πατέρας της Ραντουκάνου είναι Ρουμάνος – εξ ου και το όνομά της. Η ίδια γεννήθηκε στον Καναδά και όταν ήταν δύο χρονών, η οικογένειά της μετακόμισε στην Αγγλία. «Η μεταναστευτική ιστορία της Ραντουκάνου είναι η μεταναστευτική ιστορία της Βρετανίας: ποικίλη, παγκόσμια, αντλείται από πολλαπλές πολιτιστικές κληρονομιές», γράφει η συγγραφέας και αρθρογράφος του Guardian Τζορτζίνα Λότον, σχολιάζοντας την υποκρισία της βρετανικής κοινωνίας που στη συνείδησή της διαχωρίζει τους «καλούς» από τους «κακούς» μετανάστες. Σχολιάζει επίσης το πόσο η Ραντουκάνου θα κληθεί να παίξει τον ρόλο ενός εθνικού συμβόλου και καταλήγει ότι, «ενώ η νίκη της είναι μια νίκη για τη Βρετανία, πάνω απ’ όλα είναι μια νίκη για τον εαυτό της». Η αντίπαλός της στον τελικό, Λέιλα Άνι Φερνάντεζ, έχει τη δική της μεταναστευτική ιστορία. Γεννήθηκε κι αυτή στον Καναδά, έναν χρόνο μετά τη Ραντουκάνου, αλλά τα τελευταία χρόνια ζει και προπονείται στις ΗΠΑ. Η μητέρα της έχει καταγωγή από τις Φιλιππίνες και ο πατέρας της από τον Ισημερινό. Ο πατέρας μάλιστα, Χόρχε Φερνάντεζ, πρώην ποδοσφαιριστής αλλά/και προπονητής της κόρης του, μίλησε πριν από τον τελικό σε μια εκπομπή της καναδικής τηλεόρασης και, όταν ρωτήθηκε τι σημαίνει για την οικογένειά του να εκπροσωπεί τον Καναδά, έμεινε για μερικά δευτερόλεπτα σιωπηλός και βουρκωμένος. Έπειτα είπε ότι αντιλαμβάνεται τις εθνικιστικές φωνές και τη γενικότερη ανησυχία, αλλά ότι τα πράγματα έχουν ως εξής: «Είμαστε μια οικογένεια μεταναστών και δεν είχαμε τίποτα. Ο Καναδάς μάς άνοιξε τις πόρτες του και, αν δεν το είχε κάνει, δεν θα είχα τις ευκαιρίες που μου δόθηκαν και δεν θα μπορούσα να τις προσφέρω στην κόρη μου». Ο Καναδάς πανηγυρίζει σήμερα για τη Φερνάντεζ, όπως η Αγγλία για τη Ραντουκάνου.
ΤΟ ΤΕΝΙΣ ΤΡΩΕΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ
Για τη Φερνάντεζ το τένις ήταν εξαρχής μια υπέρβαση. Μεγαλώνοντας δεν φαινόταν να κρύβεται στις επιδόσεις της κάποιο παιδί-θαύμα και μάλιστα μια προπονήτρια τη συμβούλευσε κάποτε να τα παρατήσει και να αφοσιωθεί στα μαθήματά της. Την αγνόησε. Μπήκε στο τουρνουά ως το Νο 73 της κατάταξης, δηλαδή η πορεία της ήταν αντίστοιχα απρόσμενη με της Ραντουκάνου. Κανείς δεν περίμενε ότι θα έφτανε μέχρι τον τελικό, ειδικά από τη στιγμή που στον δρόμο της συνάντησε τρεις αθλήτριες του Τοπ 5: τη Σαμπαλένκα, τη Σβιτολίνα και την περίφημη Ναόμι Οσάκα. Η τελευταία, 23 ετών σήμερα, υπήρξε πριν από λίγα χρόνια κι αυτή μια έφηβη σταρ, αλλά τους προηγούμενους μήνες βρέθηκε να πρωταγωνιστεί για έναν διαφορετικό λόγο: οι δημόσιες τοποθετήσεις της για την ψυχική της υγεία και την αφύσικη πίεση που της ασκείται από τις υποχρεώσεις του επαγγελματικού αθλητισμού και των χορηγικών συμβολαίων (πολλών εκατομμυρίων στη δική της περίπτωση) δημιούργησαν έναν προβληματισμό. Δεν είπε κάτι που δεν ξέραμε, αλλά είπε κάτι που κανείς δεν ήθελε να ακούσει. Πιθανόν ούτε η ίδια.
«Είναι ευρέως αποδεκτό πλέον ότι το τένις έχει την τάση να τρώει τα παιδιά του όπως λίγα άλλα σπορ», σχολίασε προ ημερών ο γνωστός αθλητικογράφος Μάθιου Φούτερμαν στους New York Times. «Το να διαχειρίζεσαι τη ζωή ως νέος αστέρας του τένις είναι μια σωματική και πνευματική διαδικασία που δυσκολεύει σχεδόν κάθε παίκτη σε κάποια φάση της καριέρας του, ειδικά όσους εμφανίζονται νωρίς και ξαφνικά υπάρχει από αυτούς η απαίτηση να ανταποκριθούν στο υψηλότερο επίπεδο κάθε φορά που εμφανίζονται στα κορτ». Ο Φούτερμαν αναφέρει επίσης πως αυτός ο αριθμός που πάντα υπάρχει δίπλα στο όνομα των αθλητών του τένις, το νούμερό τους στην κατάταξη, είναι ένα βαρίδι που επηρεάζει την ψυχολογία τους. Και κατ’ επέκταση τον τραπεζικό τους λογαριασμό. Είναι, σε κάθε περίπτωση, άχαρο. Η άνοδος και η πτώση απέχουν συχνά λίγο στον αθλητισμό, όμως η διαδρομή μπορεί να γίνει πολύ ταχύτερα σε ένα ατομικό σπορ, όπως το τένις. Η επιτυχία δεν μοιράζεται, όπως και η αποτυχία. Και όταν πρόκειται για εφήβους, οι οποίοι σπάνια έχουν προλάβει να ζήσουν επί της ουσίας οτιδήποτε άλλο έξω από τα γήπεδα, όλο αυτό το συναισθηματικό φορτίο μπορεί να καταλήξει σε μια βαθιά πληγή. Η Οσάκα τη νιώθει πριν ακόμα προλάβει να αποτύχει. Ο «πολύ μικρός κόσμος», που λέγαμε νωρίτερα, ο κόσμος του τένις, είναι ολόκληρος ο κόσμος της.
ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙ
«Αυτές οι δύο νεαρές γυναίκες είναι ένα δώρο για το τένις», σχολίασε για το ζευγάρι του τελικού ο Άντι Ρόντικ, άλλοτε Νο 1 της κατάταξης και νικητής του Αμερικανικού Όπεν το 2003. Είναι, ασφαλώς. Ο επαγγελματικός αθλητισμός ζει από τους πρωταγωνιστές του. Ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, ο επαγγελματικός αθλητισμός ζει από το ενδιαφέρον του κοινού, που τρέφεται από τους πρωταγωνιστές. Και καθότι αχόρταγοι, θέλουμε διαρκώς καινούργιους. Νέους ήρωες. Η Ραντουκάνου και η Φερνάντεζ είναι δύο φρέσκα, θετικά πρόσωπα που ανανεώνουν την κοινότητα του τένις. Δεν είναι φιλολογική αυτή η κουβέντα περί ανανέωσης, σκεφτείτε με τι ενδιαφέρον θα παρακολουθήσουμε την επόμενη εμφάνιση των δύο κοριτσιών. Για να επιβεβαιώσουμε τη γέννηση των νέων σταρ ή για να σχολιάσουμε ότι το Αμερικανικό Όπεν ήταν ίσως ένα παράδοξο πυροτέχνημα. Επιπόλαια και εκ του ασφαλούς, με το αναφαίρετο δικαίωμα αυτών που βρίσκονται έξω απ’ τον χορό. Οι δύο αθλήτριες έχουν ιδιαιτερότητες που τις καθιστούν de facto ενδιαφέρουσες, όπως είναι η καταγωγή τους ή το γεγονός ότι εκπροσωπούν μια νέα γενιά που μόλις ενηλικιώθηκε σε μια εποχή μετά τους Μillennials. Αλλά αυτό που τις έφερε αυτή τη στιγμή στο προσκήνιο είναι κάτι που δεν θα μπορέσουν να επαναλάβουν, αλλά θα το έχουν για πάντα ως παράσημο στο βιογραφικό τους: εμφανίστηκαν από το πουθενά. Δεν υπάρχει τίποτα πιο συναρπαστικό στον αθλητισμό από το απρόβλεπτο, από την έκπληξη και την υπέρβαση, από την ιστορία που μοιάζει με παραμύθι. Και αυτό το παραμύθι είναι όλο δικό τους.