Μόλις ξεκίνησε το πανηγύρι των αλλεπάλληλων κυμάτων της ανθοφορίας τους. Ο λαός μας τα ονομάζει «αγιοδημητριάτικα», επειδή η πλήρης άνθιση των παραδοσιακών ποικιλιών τους συμπίπτει με τη γιορτή του πολιούχου αγίου της Θεσσαλονίκης. Στα φυτώρια και στις ανθαγορές συναντάμε, όμως, πλέον μια τεράστια γκάμα από ποικιλίες χρυσανθέμων (διαφόρων ειδών του γένους Chrysanthemum), οι οποίες ικανοποιούν την ανάγκη μας για χρωματικές συγκινήσεις και ευδοκιμούν σε γλάστρες ή στον κήπο για δύο μήνες ακόμα, ίσως και τρεις, αν ο καιρός το επιτρέψει. Φυσικά τα χρυσάνθεμα προσφέρονται και για δρεπτά άνθη, καθώς στο βάζο διατηρούν τη σπαργή τους για τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Δεν αγαπώ όμως, σας εξομολογούμαι, τα κομμένα λουλούδια, τα ένιωθα ανέκαθεν ως νεκροζώντανα. Αποτελούν κακό φενγκ σούι δηλαδή, για να χρησιμοποιήσω έναν αρχαίο κινεζικό όρο που έγινε πολύ δημοφιλής στη χώρα μας εσχάτως. Επιτρέψτε μου να παραθέσω κι ένα σχετικό χαϊκού του ξακουστού στα μέσα του 18ου αιώνα Ιάπωνα ποιητή και ζωγράφου Γιοσά Μπουσόν, επειδή κάτι παραπλήσιο, νομίζω, υποδηλώνει:
«Ενώπιον του λευκού χρυσανθέμου το ψαλίδι διστάζει μια στιγμή».
Δεν συνδέθηκα τυχαίως με τις παραδόσεις της Άπω Ανατολής γράφοντας για τα χρυσάνθεμα. Είναι, βλέπετε, τεκμηριωμένο ότι άρχισαν να καλλιεργούνται στην Κίνα πριν από τριάντα πέντε αιώνες, ενώ στα μέσα του 17ου αιώνα, όταν οι Δυτικοί τα θαύμασαν για πρώτη φορά, στην αχανή χώρα απ’ όπου κατάγονται υπήρχαν ήδη περισσότερες από πεντακόσιες ποικιλίες τους. Η κύρια χρήση τους από τότε μέχρι σήμερα παραμένει ασφαλώς η καλλωπιστική, τα αποξηραμένα κίτρινα ή λευκά άνθη τους νοστιμίζουν όμως και σούπες, ενώ επίσης παρασκευάζεται με αυτά το –πολύ δημοφιλές και στην Κορέα– αρωματικό τσάι χρυσανθέμων. Στην Ιαπωνία πάλι αποτελούν το κατεξοχήν έμβλημα του αυτοκράτορα, ενώ κάθε φθινόπωρο διοργανώνονται μεγάλες γιορτές προς τιμήν του άνθους που συμβολίζει τη μακροζωία και την ευτυχία. Είναι μάλιστα καταπληκτικές οι ποικιλίες χρυσανθέμων που με αλλεπάλληλες διασταυρώσεις έχουν αναπτύξει. Υπάρχουν έτσι κάποιες που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε δενδρώδεις και άλλες που τα άνθη τους μοιάζουν δαντελένια ή είναι μεγάλα σαν ανθρώπινη κεφαλή. Μελλοντικώς κάποιες από αυτές θα εμφανιστούν και στην Ευρώπη και θα προκαλέσουν αίσθηση. Προς το παρόν εμείς θα αρκεστούμε στις καθιερωμένες αλλά αναμφίβολα γοητευτικές μορφές με τις οποίες εμφανίζονται στη χώρα μας, τις βραχύσωμες μπάλες δηλαδή με τα πολλά μικρά άνθη στην άκρη κάθε βλαστού ή τις ψηλότερες ποικιλίες με ένα μεγάλο άνθος στην άκρη κάθε βλαστού. Θα τις συναντήσουμε με άνθη (ταξιανθίες για να είμαι ακριβής) μονά, στα οποία διακρίνoυμε τον κεντρικό κίτρινο δίσκο, ή διπλά με «πέταλα» (γλωσσοειδή ανθίδια στην πραγματικότητα) που τον καλύπτουν σχεδόν ολοκληρωτικά. Όσον αφορά τα χρώματα των λουλουδιών, βρίσκουμε εύκολα ό,τι τραβάει η καρδιά μας: λευκά, κίτρινα, ρόδινα, κόκκινα, μοβ, σκέτα ή σε συνδυασμούς τους, σε ανοιχτές και σκούρες αποχρώσεις. Όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή, δεν είναι λίγοι εκείνοι που και φέτος θα προσβληθούν από τον πυρετό του χρυσανθέμου. Δικαίως, καθώς, παρότι φυτό προσιτό και ελάχιστα απαιτητικό σε φροντίδες, προσφέρει απλόχερα χαρά.
Κλάδεμα, για μακροζωία
→ Όλες οι ποικιλίες χρυσανθέμων που κυκλοφορούν στην αγορά είναι φυτά πολυετή, τα οποία μαραίνονται χειμωνιάτικα, με συνέπεια αρκετοί που δεν το γνωρίζουν να τα πετούν. Αρκεί όμως, αφού ολοκληρωθεί η ανθοφορία, να κλαδέψουμε γενναία τους ξερούς βλαστούς και νωρίς την άνοιξη να προσφέρουμε μία δόση ισορροπημένου λιπάσματος για να ξεπροβάλει νέα ζωή. Κλαδεύουμε τα χρυσάνθεμα αργότερα λίγες φορές ακόμα, πολύ ελαφρά όμως, για να διατηρήσουν το σφαιρικό τους σχήμα. Κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας, τέλος, αφαιρούμε συχνά τα ξερά λουλούδια για να παρακινήσουμε την εμφάνιση νέων.