Ένα σχολείο της φύσης

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ζώων ανακαλύπτουμε την κοινότητα του Facebook «Άγρια Φύση στην Ελλάδα» που μετράει πάνω από 50 χιλιάδες μέλη και ανοίγει ένα παράθυρο γνώσης στο μεγαλείο της πανίδας της χώρας μας.

5' 44" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Όταν ανακάλυψα για πρώτη φορά την κοινότητα «Άγρια Φύση στην Ελλάδα», αριθμούσε κοντά στις 48 χιλιάδες μέλη. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ξεπέρασε τις 56 χιλιάδες. Καθόλου μικρά νούμερα για μια ελληνική κοινότητα στο Facebook, τα οποία δικαιολογούν και το τεράστιο ενδιαφέρον των μελών που υπάρχει στη θέα των φωτογραφιών από τη χλωρίδα και την πανίδα των υδροβιότοπων και των εθνικών πάρκων της χώρας.

Η ομάδα μετράει πέντε χρόνια ζωής, από τον Μάρτιο του 2016, και σκοπός της είναι να αναδείξει την ομορφιά και τη σπανιότητα του φυσικού πλούτου της χώρας και να ενημερώσει για τους κινδύνους και την προστασία της από ενέργειες που μπορούν να βλάψουν τα διάφορα οικοσυστήματα. «Δεν είχαμε σχεδιάσει τίποτε από όλα αυτά», λέει στο «Κ» ο Φίλιππος Κατσιγιάννης, ιθύνων νους της ομάδας, φωτογράφος και καθηγητής σε ΕΠΑΛ. «Είχα υποτιμήσει τη δύναμη του Facebook. Ήμουν σε μια ομάδα, το Wild Greece, αλλά δεν δεχόμουν να βρίσκομαι στην ίδια ομάδα με ανθρώπους που έχουν ως χόμπι να σκοτώνουν για την πλάκα τους. Γι’ αυτό και δημιούργησα την ομάδα της “Άγριας Φύσης”».

Ένα σχολείο της φύσης-1
Αιωνόβια πουρνάρια-φύλακες μιας κοιλάδας κοντά στο βουνό του Ερυμάνθου, στην Πελοπόννησο.

Προς τι το ενδιαφέρον;

Έξι συντονιστές της ομάδας καλούνται να διαχειριστούν τα αιτήματα και να ελέγχουν αν οι δημοσιεύσεις πληρούν τις προϋποθέσεις της ομάδας, οι οποίες εναντιώνονται σε κάθε μορφή βίας και εθνικισμού. Ο κ. Κατσιγιάννης μάς είπε πως υπήρχε μια περίοδος που έπρεπε να διαχειριστούν τετρακόσια αιτήματα, ενώ αρκετοί επιστήμονες παίρνουν θέση σε διάφορες απορίες των μελών λόγω της χρόνιας ενασχόλησής τους με τα ζώα.
 
Ανάμεσα στους επιστήμονες της ομάδας θα βρει κανείς και το όνομα του Ηλία Στραχίνη, υποψήφιου διδάκτορα Βιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και παρουσιαστή του οδοιπορικού «Άγρια Ελλάδα», που προβλήθηκε από τη συχνότητα της ΕΡΤ3. Για τον ίδιο, το ενδιαφέρον του κόσμου πάνω σε θέματα φύσης δεν οφείλεται σε κάτι ανεξήγητο, «παρά στο γεγονός ότι όλες αυτές οι δραστηριότητες είναι πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσες, ευχάριστες και εποικοδομητικές. Προσωπικά το βλέπω ως φυσική εξέλιξη μιας κοινωνίας που ωριμάζει και αρχίζει να εκτιμά την ομορφιά και τον πλούτο της άγριας ζωής γύρω της».

Οι μύθοι της Άγριας Ελλάδας

To 2017 και το 2020 που προβλήθηκε η εκπομπή, ο κ. Στραχίνης με τη συνοδεία της Κίκας Ζαχαριάδου, του Νίκου Τσολερίδη και του Γρηγόρη Τούλια κάλυψαν την άγρια φύση της χώρας μας μέσα από τον τηλεοπτικό φακό. Από τα βουνά της Πίνδου και τη λίμνη Βιστωνίδα μέχρι τα δάση της Στροφυλιάς και της Ελατιάς και το νησί της Λήμνου, φαινόταν το πάθος των συντελεστών να μεταδώσουν χρήσιμες πληροφορίες χωρίς διδακτισμό, να αποκαλύψουν στους τηλεθεατές τους κρυφούς πρωταγωνιστές της φύσης και να καταρρίψουν τους μύθους που έχουν πλαστεί γι’ αυτήν – παρόμοιο έργο με αυτό της ομάδας.

«Οι πιο γνωστοί μύθοι αφορούν την ερπετοπανίδα, την οποία δαιμονοποιούν. Για παράδειγμα, ότι τα φίδια μάς κυνηγούν για να μας δαγκώσουν, ότι υπάρχουν φίδια στην Ελλάδα που αν μας δαγκώσουν, μας σκοτώνουν μέσα σε λίγη ώρα, ότι υπάρχουν φίδια αλλά και αμφίβια που θηλάζουν τα ζώα παραγωγής και τα δηλητηριάζουν ή τους προκαλούν μαστίτιδες, ότι υπάρχουν φίδια που μας μαστιγώνουν με την ουρά και ότι υπάρχουν άνθρωποι από περιβαλλοντικές οργανώσεις που αμολούν στη φύση φίδια και άλλα ζώα. Είναι μύθοι που δυστυχώς έχουν εδραιωθεί για τα καλά και είναι καιρός να καταρριφθούν», εξηγεί.

Η Νεϊλάν Χοτζάρ, βιολόγος και μέλος των διαχειριστών της «Άγριας Φύσης στην Ελλάδα», εντοπίζει το πρόβλημα στην παράδοση που διαιωνίζει λανθασμένες αντιλήψεις για την άγρια φύση. «Το να μπαίνεις σε μια ομάδα και να βλέπεις τι προσφέρει στο οικοσύστημα κάθε είδος τελικά ίσως και να μην είναι τόσο επικίνδυνο όπως νόμιζες. Γι’ αυτό και ο κόσμος ανεβάζει φωτογραφίες και μαθαίνει περισσότερα από αυτούς που ξέρουν».

Ένα σχολείο της φύσης-2

Ένα σχολείο φύσης

Αν και συνομιλήσαμε σε διαφορετικούς χρόνους, ο κ. Κατσιγιάννης και η κ. Χοτζάρ χρησιμοποίησαν ακριβώς αυτή τη φράση για να περιγράψουν την κοινότητά τους στο Facebook: ένα εκπαιδευτικό εργαλείο, πιο διαδραστικό, με τις φωτογραφίες και τη δυνατότητα που δίνει το Facebook για ερωτήσεις, απορίες και μοίρασμα εμπειριών και αναμνήσεων που απαντώνται στο λεπτό. Ένα παράδειγμα είναι η φωτογραφία μιας δράκαινας –ενός ψαριού που κρύβεται στα ρηχά των ακτών και τα αγκάθια στο ραχιαίο της πτερύγιο περιέχουν δηλητήριο–, όπου τα περισσότερα σχόλια συγκλίνουν στον πόνο που προκαλεί το πάτημά της και στη νόστιμη ψαρόσουπα. Ένα άλλο παράδειγμα περιλαμβάνει τους κανόνες φροντίδας απέναντι στα ζώα της άγριας φύσης, όπως μοιράζεται η Χοτζάρ. «Όταν βρίσκει κάποιος ένα τραυματισμένο ζώο και νομίζει πως προσπαθεί να το βοηθήσει, δεν αντιλαμβάνεται πως τελικά μπορεί και να μην το βοηθάει. Ας πάρουμε τα αμφίβια που δεν πρέπει να τα πιάνουμε με γυμνά χέρια, γιατί τους μεταφέρουμε μικρόβια που είναι βλαβερά γι’ αυτά και μπορεί να τους κάνουν κακό».

Το Facebook δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να μάθουν ένα σωρό πράγματα εύκολα και πιο γρήγορα. Ο κ. Κατσιγιάννης συγκρίνει το σήμερα με την εποχή που χρειαζόταν να πάει στο βιβλιοπωλείο του Ελευθερουδάκη για να συγκεντρώσει πηγές και πληροφορίες. Βέβαια, η ταχύτητα των πληροφοριών οδηγεί στην επανάληψη των ερωτήσεων και στην έλλειψη προσοχής σε κάτι που έχει ειπωθεί παραπάνω. «Η δύναμη της εικόνας είναι τεράστια. Πρέπει να εμφανιστεί κάτι δυνατό για να σε παρακινήσει να διαβάσεις». Ακόμα και άνθρωποι που δεν ασχολούνταν με τη φύση έμαθαν να αναγνωρίζουν τα στοιχεία της, απομνημόνευσαν λατινικές ονομασίες και ευαισθητοποιήθηκαν περισσότερο γι’ αυτήν, χωρίς να συνειδητοποιούν πώς όλες αυτές οι πληροφορίες επιδρούν στα παιδιά και στους εφήβους. «Μια κυρία με έπιασε στον δρόμο και μου είπε πως τα παιδιά της, Δημοτικό τώρα, είναι στην ομάδα. Υπήρχε ένα άλλο παιδί του Δημοτικού που είχε τρομερές γνώσεις για την ηλικία του. Πρόσφατα, συμπεριλάβαμε στους διαχειριστές έναν μαθητή Λυκείου που έδειχνε τεράστιο ζήλο και ενδιαφέρον για τη φύση με τις γνώσεις του».

Ένα σχολείο της φύσης-3
Ένας πευκοδρυοκολάπτης (Dentrocopus major) λίγο πριν τρυπήσει έναν κορμό δέντρου στη Λίμνη Ευβοίας.

Οικολογική συνείδηση

Εκτός από τις γνώσεις, αυτές οι πληροφορίες χρησιμεύουν και στη δημιουργία οικολογικής συνείδησης. Τα αποτελέσματα της ανθρώπινης παρέμβασης είναι ορατά και αισθητά στην άγρια φύση της Ελλάδας. «Όσο θα συνεχίζουμε να ανοίγουμε δρόμους και να μετατρέπουμε τις φυσικές εκτάσεις σε κάτι διαφορετικό, αναπόφευκτα θα βλέπουμε τη βιοποικιλότητα να μειώνεται μπροστά στα μάτια μας», προβλέπει ο κ. Στραχίνης, και όχι άδικα, αν αναλογιστούμε τη δραματική μείωση του πληθυσμού των ασπροπάρηδων στα Μετέωρα (τρία ζευγάρια έχουν παρατηρηθεί μέχρι σήμερα), την αποξήρανση υδρότοπων στην Ελλάδα και την όχληση των ανεμογεννητριών στα οικοσυστήματα του δάσους. Μέσα στην ομάδα, πολλά από τα μέλη μπαίνουν στη διαδικασία να ψάξουν και να ευαισθητοποιηθούν για το περιβάλλον ρωτώντας τους διαχειριστές και τους επιστήμονες της ομάδας. Πώς αντιδρούν οι ίδιοι; Με χαρά, σύμφωνα με την κ. Χοτζάρ. «Βλέπω πως υπάρχει ζήτηση και ενδιαφέρον. Όταν ο κόσμος θέλει να μάθει, είναι χαρά μου να βοηθήσω». Γιατί σε σύγκριση με το σχολείο, στο Facebook δεν υπάρχει ύλη να περιορίζει τον εκπαιδευτικό και τη διαδικασία της εκμάθησης ούτε στενά όρια για το πού να ψάξει κάποιος. Η φύση είναι παντού με ένα κλικ ή με ένα σκρολ.

ΙΝFO
Η ομάδα «Άγρια Φύση στην Ελλάδα» αριθμεί πάνω από 56 χιλιάδες μέλη στο Facebook. Στη φωτογραφία, νεοσσοί κουκουβάγιας που ξετρυπώνουν από τη φωλιά τους στην ορεινή Αχαΐα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή