Σε ένα μοντέρνο καφενείο στη Δάφνη, όταν πια έχω σταματήσει να ηχογραφώ, ο Νίκος από τους Μέντα υποστηρίζει ότι «η μουσική τελείωσε το 1979». Τα υπόλοιπα μέλη διαφωνούν, μαζί κι εγώ, αν και στο βάθος ξέρουμε ότι πρόκειται για μια δήλωση που αποσκοπεί στον αντίλογο. «Βέβαια, το Sandinista! των Clash βγήκε το 1980», παραδέχεται ο ίδιος.
Η ιστορία των Μέντα ξεκινάει στα τέλη των ’90s. Τρεις φίλοι με συνθεσάιζερ, ντραμς και κιθάρες ψάχνουν να δουν πώς γίνεται. Είναι ο Νίκος Παπαδημητρίου, ο Κώστας Βλάχας και ο Πάνος Γαλάνης. Το 2001 προστίθεται ο Δημήτρης Λαϊνάς και από τότε μέχρι σήμερα παραμένουν μαζί, χωρίς αλλαγές στο line-up. «Όπως οι U2», μου λένε χαριτολογώντας. Ένα ενδιαφέρον σημείο στους Μέντα είναι ότι δεν συνδέθηκαν ποτέ με κάποιον τρόπο ζωής, καλλιτεχνικό ρεύμα ή χρονική περίοδο. Το να είσαι φαν τους δεν σε χαρακτηρίζει. Επίσης, με το να παραμείνουν ένα μεσαίου βεληνεκούς συγκρότημα μέσα στα χρόνια δεν κούρασαν ποτέ κανέναν. Ούτε και κουράστηκαν. Σήμερα, υπάρχει κάτι όμορφο, αθώο και παρηγορητικό στην εικόνα μιας παρέας στρέιτ 45άρηδων που παίζουν ποπ χωρίς πολιτικές ή άλλες εμμονές. Μιλώντας με τρεις από αυτούς, σε κάποιες στιγμές νιώθω ότι μέσα τους ζει ακόμα ένα παιδί. Ένας έφηβος που διαβάζει δισκοκριτικές του Αργύρη Ζήλου και ονειρεύεται να τον γνωρίσει.
Το 2015 οι Μέντα κυκλοφόρησαν το Téléphérique. Ήταν το πρώτο τους ορχηστρικό άλμπουμ. Για τη νέα βερσιόν, που κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες, ζήτησαν από τους αγαπημένους τους καλλιτέχνες να δώσουν λόγια και φωνή στα κομμάτια εκείνου του δίσκου. Καλλιτέχνες όπως η Λένα Πλάτωνος, ο Γιάννης Αγγελάκας, ο Παύλος Παυλίδης και η Ναλύσσα Γκρην ανταποκρίθηκαν εγκάρδια, συγκροτώντας έναν συναρπαστικό δίσκο με spoken word ερμηνείες, που μυρίζει χειμώνα. H μπάντα κυκλοφόρησε το Τελεφερίκ με προσωπικά έξοδα. Χωρίς εταιρεία. Είναι κι αυτή μία από τις προσαρμογές που χρειάστηκε να κάνουν πριν από χρόνια, για να συνεχίσουν να υπάρχουν. Κατά τα άλλα, η συνάντησή μας τους γύρισε πίσω: «Έχουν να μας πάρουν συνέντευξη με μαγνητοφωνάκι από τα ’90s», μου λέει ο Νίκος όταν πατάω το Play. «Από την εποχή των fanzines».
Έτσι όπως σας βλέπω μαζί, αναρωτιέμαι: Είστε πιο πολύ φίλοι ή συνάδελφοι;
Νίκος: Φίλοι. Αλλιώς δεν θα φτάναμε έως εδώ. Σαν τετράδα κλείσαμε 20 χρόνια φέτος.
Τι σας κράτησε κοντά;
Δημήτρης: H ανάγκη για δημιουργία. Συλλογικά. Κάποιος έφερνε μια ιδέα και τη φτιάχναμε όλοι μαζί στο στούντιο. Ό,τι κι αν μας συνέβαινε, ξέραμε ότι κάθε Σαββατοκύριακο θα συναντηθούμε και θα κάνουμε δουλειά.
Νίκος: To άλλο που μας κράτησε είναι το πείσμα. Δεν βρίσκουμε εταιρεία, θέλουμε να κάνουμε τα πράγματα με τον τρόπο μας και
ο δίσκος κάθε φορά βγαίνει από την τσαντίλα μας.
Τσακώνεστε μεταξύ σας;
Κώστας: Φυσικά. Σε πρόβες έχει γίνει μακελειό. «Φεύγω». «Πού πας; Έλα δω!» Το θεωρούμε όμως φυσιολογικό, ξέρουμε ότι δεν τρέχει κάτι.
Νίκος: Υπάρχουν ακόμα διαφωνίες που δεν έχουμε λύσει. Αλλά συνεχίζουμε. Σαν τα καλά ζευγάρια.
Πώς σας ήρθε να βγάλετε το Téléphérique του 2015 σε «εξελιγμένη» μορφή;
Νίκος: Η ιδέα ξεκίνησε από τον Δημήτρη.
Δημήτρης: Λέγαμε τότε ότι το Téléphérique είναι ένα σάουντρακ. Η ταινία όμως δεν βγήκε ποτέ (ο καθένας φτιάχνει τη δική του ακούγοντάς το) και τώρα θέλαμε να δώσουμε τα ορχηστρικά κομμάτια σε καλλιτέχνες που αγαπάμε, για να γράψουν το σενάριο στη δική τους «σκηνή». Με έναν μαγικό τρόπο, χωρίς να το έχουμε συνεννοηθεί, όλοι τα πλησίασαν με ερμηνείες spoken word.
Νίκος: Βέβαια η Ναλύσσα Γκρην και η Δανάη Νίλσεν έχουν βάλει φοβερές μελωδίες.
Οι στίχοι των συμμετεχόντων προέκυψαν αφού άκουσαν το κομμάτι, αντλώντας έμπνευση ενδεχομένως από αυτό;
Κώστας: Nαι, ακριβώς, εμπνεύστηκαν από το ορχηστρικό. Σε κάποιους δώσαμε ένα κομμάτι, σε άλλους δύο, για να διαλέξουν.
Νίκος: Αισθανόμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι, να σου πω την αλήθεια, που όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες έβαλαν τη σφραγίδα τους σε κάτι δικό μας. Είναι από τους δισκογραφικούς σταθμούς της μπάντας.
Συνήθως όταν επεμβαίνουν σε κάτι που έχουμε φτιάξει, το αποτέλεσμα μας ξενίζει. Εσείς δεν το νιώσατε αυτό;
Δημήτρης: Όχι. Όταν απευθυνόμαστε σε κάποιον εξωτερικό, ας πούμε, συνεργάτη, θέλουμε να βάλει το δικό του στοιχείο.
Κώστας: Eξώφυλλα, βιντεοκλίπ, όλα έχουν γίνει ελεύθερα. Βρίσκαμε έναν άνθρωπο και του λέγαμε «κάνε ό,τι θέλεις».
Σχέδια για κάποιο live με αφορμή τον δίσκο υπάρχουν;
Kώστας: Ναι, θέλουμε να κάνουμε μια παρουσίαση και να είναι όλοι παρόντες. Ή όσο το δυνατόν περισσότεροι.
Ποιο είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Μέντα;
Νίκος: To πείσμα που ανέφερα πριν.
Δημήτρης: Ναι, αλλά σε ρωτάει για τη μουσική…
Νίκος: Εγώ το ακούω και στη μουσική μας το πείσμα. Είναι μέσα στις ψυχές των ανθρώπων που απαρτίζουν τη μπάντα. Το πείσμα να μη νικηθείς από τις καταστάσεις και να μην το βάλεις κάτω σε μια σκηνή τριών, τεσσάρων χιλιάδων ανθρώπων.
Κώστας: Ένα άλλο στοιχείο είναι ότι μας αρέσει να δοκιμάζουμε καινούργια πράγματα και το κάνουμε – όπως τώρα.
Νίκος: Δεν μπορείς για μια ζωή να γράφεις ποπ κομμάτια και να είναι ενδιαφέροντα. Εκτός κι αν είσαι ο Πολ Μακάρτνεϊ.
Δισκογραφικά ξεκινήσατε το 2000. Θα υπάρξει, πιστεύετε, αναβίωση των ’00s, όπως συνέβη με τα ’80s και τα 90’s, ή είναι αδύνατον λόγω έλλειψης πρωτογένειας στη συγκεκριμένη δεκαετία;
Δημήτρης: Ωραία ερώτηση.
Κώστας: Εγώ πιστεύω πως ναι. Αλλά τι βγήκε τότε; Οι Strokes;
Νίκος: Ίσως αυτό το R&B και soul των Αμερικανών. Αλλά δεν τα θυμάμαι καλά κι εγώ. Με τα ’00s συνέβη κάτι περίεργο: τα μηδενικά έσβησαν τα πάντα!
Δημήτρης: Αυτό δεν σημαίνει ότι κολλήσαμε στα ’90s όμως. Ακούμε συνέχεια καινούργια μουσική. Δεν είμαστε σαν αυτούς που λένε «εμείς στην εποχή μας…». Ίσως στα ’00s να μην υπήρχε το μεγάλο ρεύμα, όπως ήταν το grunge, το trip hop κ.λπ.
Πάντως τη στιγμή που μια ποπ σταρ όπως η Μπίλι Άιλις χαίρει καθολικής αποδοχής έξω, στην ελληνική ποπ υπάρχουν ακόμα σαφείς διαχωρισμοί εναλλακτικού και mainstream. Γιατί;
Κώστας: Γιατί είμαστε δέκα χρόνια πίσω σε όλα.
Νίκος: Η Ελλάδα αυτή ήταν πάντα. Παλιά ήταν οι καρεκλάδες και οι ροκάδες. Τώρα είναι η Φουρέιρα και η Ναλύσσα Γκρην. Πάντα θα υπάρχει αυτό που λέμε «λαϊκό πεντάγραμμο». Εμείς είμαστε από τη μεριά της μικρής αγοράς.
Δημήτρης: Ίσως οι διαχωρισμοί προκύπτουν επειδή είμαστε λιγότεροι. Μικρότερος πληθυσμός. Όχι ότι δεν είμαστε πίσω, όπως λέει ο Κώστας. Απλώς σε μια χώρα έντεκα εκατομμυρίων είναι πιο εύκολο να χωριστούν οι καλλιτέχνες σε δύο «σκηνές» από ό,τι σε μια χώρα διακοσίων εκατομμυρίων.
Νίκος: Kακά τα ψέματα, η Ελλάδα είναι δομημένη πάνω σε μια εξαιρετικά ισχυρή λαϊκή μουσική παράδοση. Είτε αυτή λέγεται κλασικό λαϊκό και ρεμπέτικο είτε παραδοσιακό, από τα διάφορα γεωγραφικά διαμερίσματα. Το να είσαι δυτικότροπος σε αυτή τη χώρα είναι λίγο κατάσταση «ενδιαφέρουσα». Που μπορεί να εξελιχθεί και σε γκραν γκινιόλ. Περνάς διάφορες περιπέτειες. Αυτό ισχύει από το 1960 μέχρι σήμερα.
Μήπως και η ποιητική μας παράδοση επηρεάζει τη σχέση μας με την ποπ;
Νίκος: Υπάρχει και αυτό. Μην ξεχνάς ότι και ο αείμνηστος Μίκης Θεοδωράκης, που μελοποίησε Έλληνες ποιητές, ήταν εξαιρετικά δωρικός. Βέβαια, τόσο αυτός όσο και ο Χατζιδάκις ήταν και δυτικότροποι έως έναν βαθμό. Αλλά έφτιαξαν μουσικές βαθύτατα ελληνοπρεπείς. Αυτοί έβαλαν τις βάσεις στη χώρα μας. Έτσι λοιπόν, όταν είσαι επηρεασμένος σχεδόν αποκλειστικά από τη δυτική μουσική, κάπως πρέπει να ελιχθείς – και δεν είναι πάντα απλό.
Στις επιρροές σας αναφέρετε αποκλειστικά διεθνείς μπάντες. Ελληνική ποπ με αξιώσεις δεν έχει παραχθεί;
Δημήτρης: Μου έρχεται στο μυαλό ο Γιώργος Ρωμανός. Οι προσωπικοί του δίσκοι δηλαδή, όχι οι συνεργασίες με τον Χατζιδάκι. Π.χ. το Δυο μικρά γαλάζια άλογα, που το είχαμε διασκευάσει.
Νίκος: Κοίταξε, στα ’70s και στις αρχές των ’80s ήμασταν μικροί. Εννοείται ότι έχω ακούσει Κώστα Τουρνά π.χ., αλλά δεν μπορώ να πω ότι επηρεάστηκα από αυτόν. Πάντως επιλέξαμε τον ελληνικό στίχο, τη στιγμή που πολλοί γύρω μας έγραφαν στα αγγλικά.
Για ποιο πράγμα είστε περισσότερο περήφανοι ως μπάντα;
Κώστας: Κάνουμε αυτό που πραγματικά πιστεύουμε. Ποτέ δεν φτιάξαμε κάτι για να αρέσει, π.χ., σε μια εταιρεία.
Νίκος: Δεν θεωρούμε ότι κάνουμε κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στη μουσική, μην τρελαθούμε κιόλας. Όμως σεβόμαστε τον ακροατή μας και έχουμε μια συνέπεια, εξ ου και βγάζουμε άλμπουμ κάθε τρία χρόνια.
Του Θεού η χάρη μάς φυλάει απ’ τα σουξέ, λέει ο στίχος του Σαββόπουλου. Μήπως το γεγονός ότι δεν είχατε κάποιο μεγάλο hit λειτούργησε υπέρ σας;
Δημήτρης: Όταν βγάζεις δίσκο, θέλεις να επικοινωνήσεις και να υπάρξει μια αναγνώριση. Αλλά νομίζω ότι στην περίπτωσή μας δεν είναι αυτοσκοπός. Φυσικά και μας ενδιαφέρει, απλώς δεν κάνουμε μουσική γι’ αυτόν τον λόγο.
Νίκος: Είχαμε κάνει κάποτε ένα κομμάτι που παίχτηκε στο MAD πάρα πολύ. Όχι μόνο ένα. Τουλάχιστον δύο κομμάτια. Μιλάμε για τις Χαρές του 2010 και τον Στίφτη, ένα παλιότερο, από τον πρώτο δίσκο. Δεν έγιναν βέβαια τα σουξέ που θα μπορούσαν να γίνουν. Ειδικά στις Χαρές δεν υπήρχε καν εταιρεία, οπότε πώς να προωθηθείς και να πας παραπάνω; Δεν ξέρω και αν θα το θέλαμε.
Δημήτρης: Εγώ θα το ’θελα (γέλια).
Νίκος: Δεν θα άνοιγα συναυλία της Φουρέιρα πάντως.
Δηλαδή δεν ήρθε ποτέ σε κόντρα με τις φιλοδοξίες σας αυτή η ήσυχη πορεία;
Νίκος: Εντάξει, το μόνιμο θέμα είναι ότι θέλουμε να ακουστεί περισσότερο η μπάντα. Αυτό δεν μας σταματάει όμως. Αντίθετα, μας ανατροφοδοτεί.
Δημήτρης: Υπάρχει η ανάγκη να δημιουργείς και η ανάγκη να γίνεις γνωστός. Εμείς ούτε τόσο ενεργοί στα social media είμαστε ούτε κυκλοφορούμε πολύ, γενικά με τις δημόσιες σχέσεις δεν τα πάμε καλά. Και αυτό μας έχει κοστίσει. Αν εξαιρέσεις τον Νίκο, οι υπόλοιποι ντρεπόμαστε να πουλήσουμε και δίσκο.
Νίκος: Εγώ, π.χ., πουλάω CD στους γιατρούς με τους οποίους συνεργάζομαι στη δουλειά μου.
Κώστας: Δεν ξέρουν τι παίρνουν. Σου λέει, «ωραίο σουβέρ» (γέλια).
Νίκος: Όχι, με πολλούς από αυτούς γνωριζόμαστε χρόνια, δεν θα τους έδινα κάτι που δεν θα τους άρεσε. Απ’ την άλλη, θέλω να κάνω τη δουλειά μου, θέλω τα χρήματα, τα οποία μπαίνουν στο ταμείο της μπάντας για τον επόμενο δίσκο. Με ρωτάνε κι αυτοί: «Κανένα δισκάκι πότε βγάζουμε;». Ξέρουν ότι έχω κι εγώ τη λόξα μου.
Η πιο δυνατή, η πιο συγκινητική στιγμή που έχετε ζήσει ως μπάντα;
Κώστας: Τότε που ανοίξαμε τη συναυλία των Deus στο παλιό Club 22, το 2005. Είχε στείλει ο Πάνος e-mail στον μάνατζερ του συγκροτήματος και του απάντησε: «Ναι, ελάτε να παίξετε». Θυμάμαι πήγαμε εκεί και οι διοργανωτές ρώτησαν: «Εσείς ποιοι είστε;». Δεν είχαν συγκρατήσει το όνομα. Επίσης θυμάμαι τη βραδιά που είχαμε κάνει support στα Ξύλινα Σπαθιά.
Νίκος: Σίγουρα κάποια live έχουν αποτυπωθεί στη μνήμη, όμως μία από τις πιο συγκινητικές στιγμές που έχω βιώσει εγώ ήρθε όταν άκουσα τα σχόλια του Παύλου Παυλίδη για τον καινούργιο δίσκο. Μπορώ να το επικαλεστώ ή όχι; Είναι κακό να το πω; Μας είπε χαρακτηριστικά: «Παίρνω τους φίλους μου τηλέφωνο, έρχονται αποδώ να το ακούσουμε και καμαρώνω σαν γύφτικο σκεπάρνι που ανήκω σε αυτούς που συμμετείχαν στον δίσκο».
Δημήτρης: Πότε το είπε αυτό;
Κώστας: Δεν είπε αυτό, ρε συ, είπε ότι κοκορεύεται γι’ αυτό που έχει κάνει.
Νίκος: E, το έκανα λίγο πιο κινηματογραφικό εγώ, εντάξει.
Δημήτρης: Μας είπε κατά λέξη ότι είναι πολύ συγκινητικό που συμμετέχει με όλους αυτούς τους καλλιτέχνες και ότι αυτό που έγινε είναι ιστορικό.
Νίκος: Ορίστε. Γίνεται καλύτερο. Ακόμα πιο βαρύ! Επίσης, κάναμε τον Coti K. να τραγουδήσει και να γράψει στα ελληνικά.
Δημήτρης: Για να γυρίσω στο ερώτημά σου, είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις μια στιγμή. Εγώ κάθε φορά που βγάζουμε δίσκο, συγκινούμαι. Τη μέρα της κυκλοφορίας. Είναι σαν να γεννιέται ένα παιδί.
Νίκος: Α, ρε Δημήτρη. Είσαι ποιητής! (γέλια)
Κώστας: Oπότε κρατάς αυτό και σβήνεις τον Παυλίδη.
Νίκος: Καλά, άσ’ τον τώρα, θα κάνει ό,τι θέλει.
ΙΝFO
Το Τελεφερίκ είναι διαθέσιμο ψηφιακά και σε CD, ενώ μέσα στο 2022 θα κυκλοφορήσει σε συλλεκτικό βινύλιο.