Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, η λίμνη Κάρλα ακόμη άστραφτε στον ήλιο, τα πουλιά απολάμβαναν το πρωινό πέταγμα και οι ψαράδες δόλωναν τα δίχτυα. Στις όχθες, ένας άνδρας με κιάλια και τηλεσκόπιο περνούσε ώρες παρατηρώντας και καταγράφοντας τους φτερωτούς κατοίκους και επισκέπτες. Ο Ελβετός ορνιθολόγος Λουκ Χόφμαν, ήδη καταξιωμένος στον χώρο του, λάτρης της άγριας ζωής και της φύσης, ανακάλυψε από νωρίς τις ομορφιές της Ελλάδας. «Η Ελλάδα είναι η χώρα της ποικιλότητας. […] Ο Δίας θα πρέπει να χτύπησε τη γη αυτή με τα αστροπελέκια του, σπέρνοντας χιλιάδες νησιά και κατακομματιάζοντας τα νησιά τόσο, ώστε η ακτογραμμή να γίνει τόσο μεγάλη όσο σχεδόν ολόκληρης της αφρικανικής ηπείρου. Αυτή η φυσική πολυπλοκότητα αυξήθηκε από ένα ευρύ φάσμα κλιμάτων, που κυμαίνονται από σχεδόν υποτροπικά μέχρι πραγματικά αλπικά, και από μια ποικιλία βουνών, λόφων και πεδιάδων, πολλές από τις οποίες είναι σπαρμένες με υγρότοπους. Δεν είναι λοιπόν να απορεί κανείς που οι συνθήκες αυτές γέννησαν μια εξαιρετικά πλούσια και ζωντανή φύση – στην πραγματικότητα, την υψηλότερη γνωστή βιοποικιλότητα στην Ευρώπη», είχε γράψει. Σύντομα ωστόσο αντιλήφθηκε τις απειλές γι’ αυτό το μοναδικό οικοσύστημα και την ανάγκη να προστατευθεί.
Τον Νοέμβριο του 1991, με τον αρχιτέκτονα Θύμιο Παπαγιάννη προχώρησαν στην ίδρυση του WWF Ελλάς – ο Χόφμαν ήταν μεταξύ των συνιδρυτών του WWF 30 χρόνια νωρίτερα, το 1961. Θεωρούσε ότι στην Ελλάδα υπήρχε ανάγκη να υπάρξει μια οργανωμένη και δραστήρια κοινωνία των πολιτών, να εξελιχθούν νέοι επιστήμονες, να δημιουργηθούν οργανώσεις ικανές να εργαστούν στο πεδίο, στην πολιτική, στην εκπαίδευση. Πίστευε δε ότι μόνο σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες, με σεβασμό στις ανάγκες και στα θέλω τους, μπορεί να παραχθεί ουσιαστικό αποτέλεσμα. Για τον Δημήτρη Καραβέλλα, σημερινό γενικό διευθυντή του WWF Ελλάς, υπήρξε μέντορας και φίλος από τη στιγμή που, δύο χρόνια μετά την ίδρυση του ελληνικού τμήματος της διεθνούς οργάνωσης, εντάχθηκε στις τάξεις της. «Ήμουν στο ξεκίνημα της επαγγελματικής μου πορείας, μόλις 26 ετών. Με πάθος και αγάπη για τη θάλασσα, ήλπιζα ότι στον οργανισμό αυτόν θα έβρισκα τις συνθήκες, τους συναδέλφους, τη συνολική φιλοσοφία που θα μου έδινε τη δυνατότητα να κάνω αυτό που αγαπώ και να νιώθω ότι κι εγώ κάπως συμβάλλω, κάπου βάζω ένα μικρό λιθαράκι σε όλη αυτή την προσπάθεια», αναπολεί.
Καχυποψία και αντιδράσεις
Ως νέος θαλάσσιος βιολόγος, άρχισε να εργάζεται σε δράσεις για το θαλάσσιο περιβάλλον, κάνοντας την αρχή από τη Ζάκυνθο, όπου τότε η οργάνωση είχε δραστηριοποιηθεί σε θέματα αλιείας, προστασίας της μεσογειακής φώκιας και της θαλάσσιας χελώνας. «Ήμασταν μια ομάδα αφοσιωμένων ανθρώπων που αγαπούσαν πολύ το αντικείμενο και όλοι κάναμε λίγο από όλα για να βγει η δουλειά», θυμάται. Ήταν μια εποχή που οι πολίτες θεωρούσαν τη φύση δεδομένη. «Δεν υπήρχε η ευαισθησία, η ενημέρωση, η ανησυχία που υπάρχει σήμερα. Έπρεπε κι εμείς να το επικοινωνήσουμε, και όχι με τρόπο καταστροφολογικό, ότι αξίζει να ασχοληθούμε, να νοιαστούμε». Παρά την πίστη τους στην αξία της συνεργασίας με την τοπική κοινωνία και το μη συγκρουσιακό προφίλ της οργάνωσης, δεν κατόρθωσαν να αποφύγουν τις αντιδράσεις. «Εκείνα τα χρόνια, στη Ζάκυνθο υπήρχαν εντάσεις, συγκρούσεις που ζούσαμε εμείς και οι άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις. Όταν αποφασίσαμε ως οργάνωση να αγοράσουμε όλη την έκταση που περιβάλλει τα Σεκάνια, τη σημαντικότερη παραλία ωοτοκίας για τη θαλάσσια χελώνα στη Μεσόγειο, υπήρχε φοβερή καχυποψία. Περιβαλλοντική οργάνωση να αγοράζει με χρήματα χιλιάδων υποστηρικτών από όλη την Ευρώπη και την ΕΕ 300 στρέμματα γης απλώς για να την προστατέψει; Ανήκουστο! Μας κατηγορούσαν ορισμένοι ότι θα φτιάξουμε ξενοδοχειακή μονάδα! Οφείλω, όμως, επίσης να πω ότι ακόμα και εκείνα τα χρόνια τα δύσκολα, υπήρχαν ντόπιοι φίλοι, τοπικές οργανώσεις, ωραίοι άνθρωποι που μας στήριξαν και μας στηρίζουν. Τελικά ξενοδοχείο δεν χτίστηκε φυσικά. Αντ’ αυτού, δημιουργήθηκε το 1999 το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου και τα Σεκάνια έγιναν ο πυρήνας του πάρκου», θυμάται ο Δημήτρης Καραβέλλας.
Νίκες και ήττες
Ήταν μία από τις μεγάλες μάχες που έδωσε το WWF Ελλάς αυτά τα τριάντα χρόνια. Στη μακρά λίστα ξεχωρίζει η εκστρατεία κατά της εκτροπής του Αχελώου, μάχες για την απεξάρτηση της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα, αγώνες για τη δημιουργία των πρώτων προστατευόμενων περιοχών στην Ελλάδα. Υπήρξαν όμως και ήττες, παραδέχεται ο Δημήτρης Καραβέλλας. «Δεν έχουμε καταφέρει μέχρι στιγμής να σταματήσουμε τα σχέδια για εξόρυξη υδρογονανθράκων. Αλλά θα επιμείνουμε.
Τα σχέδια για την εκτροπή του Αχελώου θα έπρεπε να είχαν ακυρωθεί εδώ και πολλά χρόνια. Υπάρχει καθυστέρηση σε ό,τι αφορά τις προστατευόμενες περιοχές, τη σωστή διαχείρισή τους ώστε να λειτουργούν ως ζωντανοί πυρήνες βιοποικιλότητας, με την ουσιαστική παρουσία και συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών. Θα το παλέψουμε όμως».
Μπαίνοντας στην τέταρτη δεκαετία της δράσης του, το WWF Ελλάς φιλοδοξεί «να λειτουργεί ως ανεξάρτητη οργάνωση στην Ελλάδα, που στηρίζεται από την κοινωνία, ενεργό μέλος του διεθνούς δικτύου του WWF, να φέρνει σημαντικά αποτελέσματα για τη φύση και τον άνθρωπο, να διέπεται από αρχές διαφάνειας και συνεργασίας, να λειτουργεί άψογα ως χώρος και να μπορεί να προσελκύσει νέους ανθρώπους που αγαπούν αυτή τη δουλειά. Οι άνθρωποί μας είναι βιολόγοι, δασολόγοι, ιχθυολόγοι, επαγγελματίες της επικοινωνίας, οικονομολόγοι, αφοσιωμένοι σε αυτό που κάνουν. Είναι ένα μείγμα μεταξύ του σωστού επαγγελματία και της ψυχής του εθελοντή, και νομίζω αυτό το χαρμάνι είναι το ζητούμενο».
Ώρα για δράση
Καθώς το ρολόι μετρά αντίστροφα και η κλιματική αλλαγή γίνεται κλιματική κρίση, καθώς οι ηγέτες του πλανήτη συνεδριάζουν στη Γλασκώβη και οι επιστήμονες τεκμηριώνουν με στοιχεία την κρισιμότητα των επόμενων δεκαετιών, είναι ορατή, επισημαίνει, η αλλαγή στη στάση των πολιτών. «Το περιβαλλοντικό κίνημα μεγαλώνει στην Ελλάδα. Το στοίχημα παίζεται όχι τόσο στην κατανόηση του προβλήματος, όσο στο ότι η κατανόηση πρέπει να μεταφραστεί σε δράση. Το ελπιδοφόρο είναι ότι βλέπουμε περισσότερους πολίτες, και ειδικότερα νέους, που θέλουν να έρθουν κοντά στην οργάνωση, να τη στηρίξουν, να αντιδράσουν. Υπάρχει κόσμος που οργανώνεται, πρωτοβουλίες πολιτών που αναλαμβάνουν δράσεις για τη δική τους γειτονιά, τον τόπο τους. Έχουμε όμως ακόμα δρόμο να διανύσουμε στην Ελλάδα. Χάσαμε πολλά χρόνια μέχρι να αντιληφθούμε και να κατανοήσουμε το πρόβλημα και τώρα έχουμε απελπιστικά λίγο χρόνο για να επικεντρωθούμε στη λύση. Εκεί είναι το βασικό θέμα: αν θα προλάβουμε».
Να μην επαναπαυθούμε
Ο μεγαλύτερος εχθρός του κινήματος θεωρεί ότι είναι το ενδεχόμενο να επαναπαυθεί. «Έχουμε αυτή τη στιγμή μια πλανητική κρίση που έχει να κάνει και με το κλίμα, και με την απώλεια της βιοποικιλότητας. Και αυτό, ως παγκόσμιο κίνημα, αλλά και εθνικό, πρέπει να το αντιληφθούμε. Είναι πολλά που πρέπει να γίνουν. Άρα αυτό το κίνημα πρέπει να είναι σε μια συνθήκη διαρκούς διεκδίκησης». Ποια είναι όμως η ευθύνη των πολιτών; «Πρέπει να παίρνουμε πολύ πιο σοβαρά την ψήφο μας. Είμαστε ενεργοί πολίτες και πρέπει να φτάσουμε στο σημείο η αδράνεια γύρω από τα περιβαλλοντικά ζητήματα ή οι κακές πολιτικές επιλογές γύρω από το περιβάλλον να έχουν πολιτικό κόστος. Αν αυτό το μήνυμα το δώσουμε με συνέπεια ως ψηφοφόροι, μπορεί να δούμε σημαντικές αλλαγές στην Ελλάδα και στον κόσμο. Οι πολιτικές δεν θα αλλάξουν, αν εμείς οι ίδιοι δεν το απαιτήσουμε. Φυσικά, παίζει ρόλο και η δική μας συμπεριφορά, το πώς καταναλώνουμε ενέργεια, τα τρόφιμα που επιλέγουμε, το πώς ζούμε. Μπορούμε να μειώσουμε το δικό μας οικολογικό αποτύπωμα, αλλά επιμένω ότι δεν είναι μόνο η ατομική ευθύνη. Οι πολίτες προφανώς πρέπει να αλλάξουν, αλλά πρωτίστως πρέπει να αλλάξουν οι πολιτικές γύρω από το περιβάλλον και μάλιστα ριζικά». Θα προλάβουμε όμως; «Πιστεύω πως ναι. Αν δεν το πίστευα, θα μου ήταν πολύ δύσκολο να συνεχίσω να κάνω αυτό που κάνω. Πρέπει να παλέψουμε για τον κόσμο μας». Υπάρχουν φορές, παραδέχεται, που όλοι απογοητεύονται, αλλά τελικά κυριαρχεί η αισιοδοξία της δράσης και η επιμονή. Τελικά, πώς είναι να είναι η δουλειά σου να σώσεις τον πλανήτη; «Νιώθω πολύ τυχερός, γιατί κάνω αυτό που αγαπώ και έχω την τύχη να το αποκαλώ και δουλειά».
1. Αννέζα Γεωργοπούλου
Τμήμα απόδοσης και διαχείρισης προγραμμάτων
ΣΤΟΧΟΣ Η ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ
Ασχολούμαι με την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών προγραμμάτων με στόχο την εξασφάλιση της διαφάνειας στη διαχείριση των χρημάτων όσων μας υποστηρίζουν. Μας είναι σημαντικό ως οργανισμός να είμαστε διαφανείς, χτίζοντας την εμπιστοσύνη της Κοινωνίας των Πολιτών σε κάθε μας βήμα, ώστε η παρέμβασή μας να γίνεται πιο δυνατή και αποτελεσματική μέρα με τη μέρα!
2. Βίκυ Σταύρακα
Υπεύθυνη διαχείρισης υποστηρικτών
Η ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΩΝ
Είναι πολύ σημαντικό για μια σύγχρονη περιβαλλοντική MKO να δομεί και να αναπτύσσει μια διαχρονική σχέση με τους υποστηρικτές της. Μια σχέση οικειότητας που βασίζεται στην αλληλεπίδραση και στη συμμετοχή. Είναι μεγάλη πρόκληση για εμάς να καταφέρουμε οι άνθρωποι που μας υποστηρίζουν να νιώθουν κοντά μας, κοντά στο έργο μας, στη δουλειά μας, να καταλαβαίνουν γιατί είναι σημαντική η συνεισφορά τους, αλλά και να επιλέγουν την ουσιαστική εμπλοκή τους στη δράση μας. Είναι γεγονός πως χωρίς τη δική τους στήριξη το WWF δεν θα μπορούσε να διαγράψει αυτή την πορεία των 30 χρόνων στην Ελλάδα.
3. Βίκυ Μπαρμπόκα
Υπεύθυνη προγραμμάτων διατροφής
ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΠΑΤΑΛΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
Ο τρόπος που παράγουμε και καταναλώνουμε την τροφή μας αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για το περιβάλλον σήμερα. Τα τρόφιμα δεν παράγονται ως διά μαγείας. Απαιτούν νερό, ενέργεια και γη, κοινώς πολύτιμα συστατικά του πλανήτη. Και όμως, παγκοσμίως σχεδόν το 40% των παραγόμενων τροφίμων καταλήγει στα σκουπίδια. Ως WWF ενημερώνουμε και ευαισθητοποιούμε εκπαιδευτικούς, γονείς, παιδιά και νέους για την αξία της βιώσιμης διατροφής, ενώ συνεργαζόμαστε με ξενοδοχεία και επιχειρήσεις της χώρας για να μειώσουμε δραστικά τη σπατάλη τροφίμων στους τομείς της φιλοξενίας και του λιανεμπορίου. Δίνοντας αξία στην τροφή μπορούμε να προστατέψουμε την υγεία μας και να μετατρέψουμε το πιάτο μας σε ασπίδα για την προστασία του πλανήτη.
4. Αμαλία Αλμπερίνι
Υπεύθυνη δράσεων διατήρησης της θαλάσσιας βιοποικιλότητας
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΖΩΗΣ
Είμαι περήφανη για πολλά που έχει πετύχει το WWF όλα αυτά τα χρόνια, αλλά λίγο περισσότερο για το ότι καταφέραμε να εκδοθούν αγγελίες NAVTEX, ώστε όλα τα πλοία που περνούν από την Ελληνική Τάφρο να μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο σύγκρουσης με τα απειλούμενα θαλάσσια θηλαστικά. Οι προκλήσεις όμως παραμένουν πολλές και μεγάλες. Μία από αυτές είναι η διατήρηση της θαλάσσιας ζωής και των ιχθυαποθεμάτων σε συνδυασμό με τη βιώσιμη ανάπτυξη των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, με την αποτελεσματική διαχείριση των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών και την προστασία του 30% των θαλασσών μας μέχρι το 2030.
1. Ο Δημήτρης Καραβέλλας πιστεύει ότι, αν παλέψουμε για τον κόσμο μας, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον του.
2. Μαριάννα Πλωμαρίτη
Τμήμα επικοινωνίας και κινητοποίησης
ΜΙΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΗ ΑΦΗΓΗΣΗ
Ο ρόλος της επικοινωνίας δεν περιορίζεται στη μεταφορά ενός μηνύματος σε μια ομάδα ανθρώπων, αλλά στη διατύπωση μιας κατανοητής και αξιόπιστης αφήγησης, ικανής να ενημερώσει, να κινητοποιήσει και να εμπνεύσει τον κόσμο. Σήμερα καλούμαστε όλοι να αλλάξουμε ριζικά τον τρόπο που ζούμε και ουσιαστικά να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας και τις υπάρχουσες συνθήκες. Η επικοινωνία διαθέτει τα εργαλεία που μπορούν να μας οδηγήσουν στην κατανόηση του προβλήματος της κλιματικής κρίσης, στη σύνδεσή του με την επιβίωσή μας, στους τρόπους αντιμετώπισής του, αλλά και στην αναγνώριση της δυνατότητας που έχουμε ακόμα για να διασφαλίσουμε ένα ασφαλές μέλλον.
3. Ντίνος Τσουκαλάς
Συντονιστής τοπικών δράσεων για την πλαστική ρύπανση
ΚΑΘΑΡΙΖΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ
Η αλόγιστη χρήση πλαστικών και η ελλιπής διαχείρισή τους μετατρέπουν τη Μεσόγειο σε μια επιπλέουσα χωματερή από σακούλες, καλαμάκια, πλαστικά μπουκάλια, δίχτυα και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Αν δεν δράσουμε άμεσα και συλλογικά, φαίνεται πως το 2050 θα υπάρχουν περισσότερα πλαστικά από ψάρια στις θάλασσές μας. Μιλάμε για μια οικολογική καταστροφή, αφού έρευνες δείχνουν ότι τα πλαστικά βρίσκονται πλέον στα στομάχια πολλών ψαριών, πουλιών και θαλάσσιων θηλαστικών και δυστυχώς το ανθρώπινο είδος δεν αποτελεί εξαίρεση, μια και κάθε ένας από εμάς καταναλώνει ακούσια πέντε γραμμάρια μικροπλαστικών εβδομαδιαίως. Στο WWF Ελλάς αναδεικνύουμε και αναλύουμε εντατικά το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης, προτείνοντας τρόπους αντιμετώπισης.
4. Δημήτρης Ιμπραήμ
Υπεύθυνος τομέα ενέργειας και κλίματος
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΙΜΠΡΑΗΜ
Ένα παιδί που γεννιέται σήμερα στην Ελλάδα θα πρέπει να ζει σε μια χώρα χωρίς ορυκτά καύσιμα στην ηλεκτροπαραγωγή μέχρι να έχει τελειώσει το Δημοτικό και με σχεδόν μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μέχρι να ενηλικιωθεί, αν θέλουμε να του εξασφαλίσουμε ένα μέλλον ευημερίας. Αυτή την πρόκληση έχω καθημερινά στο μυαλό μου και αυτό το όραμα θέλουμε να αποτυπώνουμε σε κάθε δράση ή πρόγραμμά μας στο WWF Ελλάς.